• ..
• A
• Á
• B
• C
• D
• E
• F
• G
• H
• I
• Í
• J
• K
• L
• M
• N
• O
• Ó
• P
• Q
• R
• S
• T
• U
• Ú
• V
• X
• Y
• Ý
• Z
• Þ
• Æ
• Ö
• ..

K

K (ká) is the tenth letter of the alphabet; in the common Runes it was represented by ? (kaun); the Anglo-Saxon k was called ceân or cên = Germ. kien, a pine or fir-tree; but as this was not a Norse word, the Scandinavians represented it by the Norse word nearest in sound to it, kaun (a boil or scab), which bears witness of the Anglo-Saxon origin of the old Norse Runic poem.

B. PRONUNCIATION.—The k is sounded hard or aspirate, the pronunciation varying as that of g does, see p. 186; it is hard in kaldr, koma, kunna, aspirate in kel, kem, kenna, kið, kyssa, kæti, keyri, vekja, etc.; the only difference is that k has the same sound, whether initial or medial, kaka, kíkir, just as in English: in modern Danish the medial k has been softened into g, e. g. Icel. sök, vaka, líka, Engl. sake, wake, like, are in Danish sounded sag, vaage, lige, whereas Sweden and Norway as well as Iceland have kept the old pronunciation. 2. the letter k before t and s is sounded as g, thus okt and ogt, þykkt and þygt, slíks and slígs are sounded alike; and so k is now and then misplaced in MSS., e. g. lakt = lagt, heilakt = heilagt. The spelling and other points referring to k have already been treated under C, p. 93; for qu = kv see Gramm. p. xxxvi. (II. i. δ).

C. CHANGES.—The change of initial kn into hn has been mentioned in the introduction to letter H (B. II. 2. γ), where however ‘hnefi’ ought to be struck out of the list: for the changes of nk into kk see the introduction to letter N. II. according to Grimm’s law, the Teut. k answers to the Gr. and Lat. g; thus Lat. genus, genu, gent-is, Gr. γένος = Icel. kyn, kné, kind, etc.: but in borrowed words no change has taken place, as in Keisari, kista, kerti, kjallari, = Lat. Caesar, cista, cera, cella; the words borrowed in that way are very numerous in this letter, but there are some slang or vulgar words, which seem not borrowed, and yet no change has taken place.

kaða, u, f. a hen (?), Edda ii. 488.

kaðall, m., dat. kaðli, [prob. like Engl. cable, borrowed from mid. Lat. capulum, caplum; the word perhaps denotes twisted ropes, for in olden times the Scandinavians made their cables of walrus skin, svörðr]:—a cable, esp. as a naut. term, Fms. ii. 279, vii. 82, 283, Ó. H. 28, Fas. ii. 543, Gullþ. 8, passim.

KAF, n. [akin to kvef, kóf, kæfa (q. v.), dropping the v]:—a plunge into water, a dive, diving; fær hann þá annat kaf at öðru, one dive after another, Fb. ii. 215; á kaf and í kaf, into water, under water; hlaupa á kaf. to plunge into water, dive, Fs. 48, Eg. 123, Fms. vi. 318, vii. 224, passim; sigla skip í kaf, ii. 64; fara í kaf, to go under water, duck, Bs. i. 355: as also of land covered with water or flooded, or even covered with snow, passim; falla í kaf, færask ymsir í kaf, they ducked one another, Fb. ii. 215; á kafi and í kafi, under water, diving, swimming, Bs. i. 355, Eg. 387, Fms. iii. 4, vii. 232, xi. 383, Grág. ii. 309: of snow, lágu hestarnir á kafi í snjónum svá at draga varð upp, Eg. 546: also metaph., standa á kafi, to sink deep, so as to be hidden, of a weapon in a wound; öxin stóð á kafi, Fms. vi. 424; kom annat hornit á kviðinn, svá at þegar stóð á kafi, Eb. 326: opp. to these phrases is, koma upp úr kafi, to emerge, Stj. 75; enda, hætta í miðju kafi, to end or break off abruptly (in mediis rebus), metaphor from swimming: plur. köf, gasping for breath, Bjarni 142, (and-köf, choked breath.) 2. poët. the deep; kafs hestr, the horse of the deep, a ship, Sighvat; kaf-sunna, the sun of the deep = gold, Eb. (in a verse). COMPDS: kafa-fjúk, n. a thick fall of snow, Fms. ix. 233, Bs. i. 442, Fs. 54. kafa-hríð, f. id., Sturl. i. 212, Fas. ii. 133.

kafa, að, to dive, swim under water, Jb. 403, Eg. 142, Fs. 92, Fms. iii. 4, Stj. 75, Fbr. 100 new Ed., Grett. 131, 141; kafa upp, to emerge, Stj. 249, passim: of a ship, to be swamped in a heavy sea, síðan kafaði skipit, Fas. ii. 492: reflex. to plunge into water, Sks. 116, N. G. L. ii. 284.

kafald, n. a thick fall of snow, freq. in mod. usage; mold-k. kafalds-fjúk, n. id.

kaffe, n. coffee; kaffe-kvern, kaffe-bolli, kaffe-ketill, a coffee-mill, coffee-cup, coffee-pot; derived from the Fr. café through Dan. caffe, and not older than the 18th century, for the satirical poem Þagnarmál of 1728 and Eggert Ólafsson (died 1768) mention tea and tobacco, but not coffee, which came into use in Icel. as a popular beverage not earlier than the end of the 18th century.

kaf-ferð, f. submersion, Thom. 495.

kaf-færa, ð, to duck another, Mag. 77.

kaf-för, f. a ducking, Þórð. 11 new Ed.

kaf-hlaðinn, part. deep-laden, of a ship, Ó. H. 115, Bs. ii. 81.

kaf-hlaup, n. a deep snow-drift, Eg. 74, Fms. viii. 400, ix. 366, v. l.

kaf-hleypr, adj. impassable, of snow, Fagrsk. 186.

KAFLI, a, m. [akin to kefli, q. v.; Swed. bud-kafle], a piece cut off; esp. a buoy fastened to a cable, net, or the like, Gþl. 427, 428; meðal-kafli, a ‘mid-piece,’ a sword’s hilt. 2. metaph., tók at leysa ísinn köflum, the ice began to thaw into floes, Þórð. 11 new Ed.: in mod. usage, köflum and með köflum (adverb.), now and then, ‘in bits.’ II. mod. a piece, bit, episode, and the like; lesa lítinn kafla, miðkafli, a ‘mid-piece.’

kafna, að, (older form kvafna, Sks. 108), to be suffocated, choked, in water, steam, or the like; kafna af sandfoki, Al. 50; sögðu at Kvásir hefði kafnat í mannviti, Edda 47; k. í stofu-reyk, Grett. 116: of light, to be extinguished, Sks. 208: of a horse, kafna eðr springa, Fas. iii. 74.

kafnan, f. suffocation, Bs. i. 18.

kaf-rjóðr, adj. crimson red, of the cheeks.

kaf-setja, t, = kaffæra.

kaf-steyting, f. a diving, a plunge, Gþl. 174, Mar.

kaf-sund, n. a dive, Hkr. iii. 323, v. l.

kaf-syndi, n. a plunge into deep snow.

kaf-syndr, adj. good at diving, Fms. vii. 120.

kaf-þykkr, adj. thick, foggy; veðr kafþykkt ok drífanda, Sturl. iii. 50.

KAGA, að, [kaga, Ivar Aasen; cp. Old. Engl. kyke (Chaucer); Scot. keek; Germ. kucken; Dan. kige]:—to bend forward and peep, pry, gaze; hón kagar hjá gáttinni, Fbr. 18, v. l.; kom út maðr ok kagaði hjá dyrrum, Fs. 42; kaga upp í himin, Hom. 89; hjartans augum til hans kaga, 90; köguðu til hans óframliga, Niðrst. 5; see kögla.

kaggi, a, m. [Engl. cag or keg; Swed. kagge; mid. Lat. caga, whence Engl. cage; the Dutch and Low Germ. kaag and kag = a ship used in rivers and canals]:—a keg, cask, Bs. i. 790, freq.: a nickname, Bs.

KAKA, u, f. [Engl. cake; Dan. kage; Swed. kaka; Germ. kuchen]:—a cake; eitt köku-korn, a little cake, Vitae Patrum (Unger); freq. in mod. usage.

kakali, a, m. a nickname, Sturl.; [cp. Germ. kachel, O. H. G. chachala]: = an earthen pot; whence the mod. kakal-ofn, m., Germ. kachel-ofen, an oven, prop. of clay.

kakari, a, m. a potter, Germ. kachler; kakari minn ertú ok skjól mitt, Guð minn, 623. 30, with reference to Rom. ix. 20, 21 (?).

kakka, að, [Germ. kachen], to heap up in a mess or lump, e. g. of wet hay; að kakka saman blautu heyi; cp. kökkr, a lump.

kakki, a, m. a basin; in vatn-kakki, Korm.

kakkildi, n. a lump.

KALA, pret. kól, kólu; pres. kell, mod. kelr; part. kalinn: [cp. Engl. chill, cool; Germ. kühl]:—to freeze, esp. impers. of limbs to be numb and dead from frost; ok er sveininn (acc.) tók at kala, Landn. 77, v. l.; ok kól hana í hel, she froze to death, Sd. 143; svá at þik kali, Fas. i. 30; alla kól þá um nóttina, 78; kell mik í höfuð, Vkv. 29; mik tekr nú at kala, en mér var heitt fyrir stundu, Fb. ii. 112; var bæði at hann kól mjök ok hungraði, en veiddi ekki, Bs. i. 350; hann var kalinn á fótum svá at af leysti sumar tærnar, Orkn. 432, Sturl. iii. 198; hann kól sem aðra hundtík, Fs. 71; ok mun þik kala ef ek sit svá lengi ok útarliga sem ek em vanr, Edda 35; dýrit var kalit á fyrra fæti, Fs. 179; kalit í hel, frozen to death, Fær. 185; sveinar tveir, veslingar, kalnir ok máttdregnir, 42; á kné kalinn, Hm. 3; kalinn ok klæðlauss, Fas. iii. 8; klæða kalna, O. H. L. 22:—part. kalinn [= Germ. kahl], of a field barren from cold or frost. II. naut., of a sail, to lose the wind; seglið (acc.) kelr, whence kalreip, q. v.

kalda, að, to become cold, Bs. ii. 148: to blow cold, án dvöl kaldar af boða-fallinu, a gust of cold air arose, Bs. ii. 49; en þar kaldar í mót af Sighvati, 112.

kalda, u, f. a fever with cold fits, an ague: also köldu-sótt, f., N. T.

kald-brjóstaðr, part. malignant, cunning.

kald-hamra, að, to hammer (iron) cold.

kaldi, a, m. a cold, chilly breeze.

kald-liga, adv. coldly, Sks. 230.

kald-ligr, adj. cold, Sks. 230.

kald-munnr, m. cold-mouth, a nickname, Landn.

kald-nefr, m. ‘cold-neb,’ poët. an anchor fluke, Fms. vi. (in a verse).

KALDR, adj., köld, kalt; compar. kaldari; superl. kaldastr; [from kala, as aldr from ala, galdr from gala, stuldr from stela: Goth. kalds; A. S. ceald; Engl. cold; Dutch kolt; Germ. kalt; Swed. kall; Dan. kold; common to all Teut. languages; cp. Lat. gelu, gelidus]:—cold; kalt jarn, cold iron, Fb. ii. 197; kalt veðr, Fms. v. 178, viii. 306; kaldr nár, Pass. 44. 7; ef maðr grefr lik áðr kalt er, K. Þ. K. 26; líkin vóru enn eigi köld, Fms. iv. 170; svá sem kalt stóð af Niflheimi, Edda; köld kol, cold coals, ashes, = kalda kol, Fb. i. (in a verse); brenna at köldum kolum, to be burnt to cold ashes, utterly destroyed, Fms. xi. 122, passim. 2. impers., e-m er kalt, one is cold; mér er kalt á höndunum, fútum …, Orkn. 326 (in a verse); konungi görði kalt, the king began to get cold, Fms. v. 178. 3. acc., kaldan as adv.; blása kaldan, to blow cold, Sks. 216: ís-kaldr. ice-cold; hel-k., death cold; svið-k., burning cold; ú-k., not cold; hálf-k., half cold; sár-k., sorely cold. II. metaph. cold, chilling, baneful, fatal, Lat. dirus, infestus; héðan skulu honum koma köld ráð undan hverju rifi, Ó. H. 132, Ls. 51, Vkv. 30; so in the saying, köld eru opt kvenna-ráð, women’s counsels are oft-times fatal, Nj. 177, Gísl. 34; kann vera í at nokkurum verði myrkari eðr kaldari ráð Haralds konungs en mín, Fms. vi. 229; köld öfund, envy, Geisli; köld rödd, an evil voice, Akv. 2. 2. sometimes in translations in the metaph. sense of cold; kalt hjarta, Greg. 19; kaldr ok afskiptr, Stj. 195. COMPDS: kalda-hlátr, m. sardonic laughter, Nj. 176; see hlátr. kalda-kol, n. pl. a law phrase, ‘cold-ashes;’ göra kaldakol á jörðu, to make the hearth cold, to desert a farm, punishable on the part of a tenant, Gþl. 339, Jb. 210, cp. Hænsa Þ. S. ch. 9. kalda-ljós, n. cold light, ignis fatuus (?), a nickname, Sturl.

kald-ráðr, adj. cunning, Sturl. i. 104, Hkr. iii. 452.

kald-rifjaðr, part. ‘cold-ribbed,’ scheming, cunning, Vþm. 10.

kald-skúfaðr, part. ‘cold-curled,’ covered with icicles, Sks. 230.

kald-yrði, n. ‘cold-words,’ sarcasm, Fb. i. 214, ii. 78.

kalekr, m., Fms. iii. 28, vii. 198, Dipl. ii. 11, Fs. 115, Bs. i. 76; kalíkr, Hom. 139, B. K. 83; mod. kaleikr, the chalice, Matth. xxvi. 27, Mark xiv. 23, Luke xxii. 20, 1 Cor. xi. 24–27, Vídal. passim; see kalkr below.

kalendis-dagr, m. [Lat. calendae], the kalends, Stj. 471.

kali, a, m. a cold gush: metaph. coldness, unkindness.

kalk, n. [A. S. cealc; Engl. chalk], chalk, (mod.)

kalka, að, to chalk, lime: kalkaðr, limed, Konr.

KALKR, m. [borrowed from Lat. calix; A. S. calic and calc; Engl. chalice; O. H. G. chelih; Germ. kelk; Dan.-Swed. kalk; the word came in with Christianity from the Engl.; for, though it occurs in ancient poems, none of these can be older than the Danish settlement in England: the form kalkr is used in a heathen sense, whereas the later form kaleikr is used in the ecclesiastical sense only]:—a chalice, cup, goblet, it occurs in the poems Hým. 28, 30, 32, Akv. 30, Rm. 29, Skv. 3. 29; hrím-kalkr, Ls. 53; silfr-k., a silver cup, Hkr. i. 50; nú er hér kalkr, er þú skalt drekka af, eptir þat tók hann kalkinn, þá var enn eptir í kalkinum, er hann hafði af drukkit kalkinum, Gullþ. 7; nú tók hann kalkinn ok hönd hennar með, Hkr. i. 50.

kall, n. a call, cry, shouting; óp ok kall, Nj. 236; heyra kall mikit, Fs. 179; með hátíðligu kalli, Sks. 748; kall ok eggjan, Ó. H. 215; kall ok lúðra-þytr, Þiðr. 324. 2. a calling on; Eyjólfr heyrir kallit, ok lítr við, Fbr. 61 new Ed.; eigi skaltú herstask á annan mann í kalli þínu, Hom. 16. 3. a call, name; nefna jarl enn ílla … var þat kall haft lengi síðan, Hkr. i. 254; þessi eru at kalli (are by name, are called) in mestu ref-hvörf, Edda (Ht.) II. eccl. a call, cure of souls, (cp. Scot. ‘call’ of a minister); kjól ok kall, Dan. præste-kald, mod. 2. a claim; kalls-lauss, adj. free from claim, Fms. ix. 409.

KALLA, að, with neg. suff., pres. kalliga, I call not, Gkv. 3. 8; kallar-a, Akv. 37; [an A. S. ceallian occurs once in the poem Byrnoth, and hilde-calla in Exodus, but in both instances the word is Danish; the word however occurs in O. H. G. challon, mid. H. G. kalle, but only in the sense to talk loud, and it is lost in mod. Germ.]:—to call, cry, shout; hver er sá karl karla er kallar um váginn? Hbl. 2; kallaði konungr ok bað létta af, Eg. 92; þá kölluðu allir ok mæltu, 623. 26; bónda-múgrinn æpti ok kallaði, Fms. i. 21; kalla hátt, Sturl. ii. 203; ek em rödd kallanda í eyðimörk, φϊνη βοωντος εν τη ερήμω, 625. 90; kalla kaldri röddu, Akv. 2: of the raven’s cry, hrafn hátt kallaði, Bkv. 11; hann kallaði þegar, bað þá eigi flýja, Fms. viii. 142; Þórir kallaði út á skipit, Ó. H. 136; þá lét hann kalla skip frá skipi, 182; þá kallaði Erlingr ok hét á lið sitt, id. 2. to call, send for; síðan lét konungr kalla bændr, ok sagði at hann vill eiga tal við þá, Ó. H. 109; gékk hann til húsþings síns ok lét þangat kalla menn Svía-kouungs, 45; um kveldit kallaði konungr Áslák, Fms. vii. 161; konungr lét kalla til sín þá bræðr, Eg. 73: eccl., til þess er Guð kallaði hann af heiminum, Fms. ix. 383. II. to say, call; þat kalla menn at …, people say that …, Fms. x. 277; Svíþjóð ena miklu kalla sumir eigi minni en …, Hkr. 5; at blótmenn kalla eigi, at …, Fagrsk. 18; en ef lands-dróttinn kallar svá, at …, N. G. L. i. 249; þér kallit guð ykkarn margar jartegnir göra, O. H. L. 108; kalla ek betra spurt en úviss at vera, Sks.; sumir menn kalla at eigi sé sakleysi í, þótt …, Ld. 64; þótt þeir kalli fé þetta með sínum föngum, 76. 2. at kalla, so to say, nominally, not really; sáttir at kalla, nominally on good terms, Fms. vii. 246; ok vóru þá sáttir at kalla, Ó. H. 112, Gullþ. 66; létu sér líka þessa tilskipan at kalla, Ísl. ii. 355; þóat menn væri skírðir ok Kristnir at kalla, Eb. 274; Helgi var Kristinn at kalla (Christian by name) ok þó blandinn mjök í trúnni, Fms. i. 251; greri yfir at kalla, Fs. 67; menn héldusk at kalla, ok gengu á land, Fb. ii. 73; þóat þeir hefði líf at kalla, Stj. 436. 3. to assert; skal þess at bíða, ok kalla hann rjúfa sætt á yðr, Nj. 102; eru synir þínir heima? þat má kalla, segir hón, Fær. 264. III. with prepp.; kalla á, to call on; hann kallaði á Karla, Ó. H. 136; Höskuldr kallar á hana, farðú hingat til min! segir hann, Nj. 2: to call on, invoke, þá kallaði hann á Guð ok hinn helga Ólaf konung, Ó. H. 242; kallaði hann þá til fulltings ser á Bárð, Bárð. 16. 13 new Ed.: to lay claim to, Snækollr kallaði á bú nokkur þar í eyjunum, Fms. ix. 423:—kalla eptir, to protest; en Kolbeinn kallar eptir ok vill eigi biskups dóm, Sturl. ii. 4:—kalla til e-s, to lay claim to (til-kall, a claim), to claim, demand; þótti nú sem dælst mundi til at kalla, Eg. 264, Fms. ix. 327; þessar eignir er hann kallaði áðr til, x. 414; kallaði hón til alls þess er aðrir áttu í nánd, Nj. 18; hann kallaði til fjár í hendr þeim, Ld. 300: to invoke, Bárð. 173:—kalla aptr, to recall, revoke, N. G. L. iii. 150, H. E. i. 477. IV. to claim for oneself; kalla sér e-t; konungr kallaði sér allar Orkneyjar, Fms. i. 201; ok kallaði sér þá landit allt, vii. 180; at jarl kalli sér þat, Fs. 132; ef menn skil á, ok kallar annarr sér, en annarr almenning …, hann er jörð þá kallar sér, Gþl. 451; kallaði Grímr hersir konungi allan arf hans, Landn. 213. V. to call, name; kölluðu Karl, Rm. 18; skal þar kirkju kalla er hann vill, K. Þ. K. 42; köllum karl inn skegglausa, Nj. 67; Mörðr hét maðr er kallaðr var gigja, 1; Einarr er þá var kallaðr Skjaldmeyjar-Einar, Fms. xi. 127; þessir menn vóru kallaðir skírðir, baptized nominally, called Christians, Ísl. ii. 399; Þórr sá er kallaðr er Ása-Þórr, Edda: ok má þat kalla hátta-fall, Skálda 210; þeir taka hann ok kalla njósnar-mann, Sturl. ii. 247; ef maðr kallar annan mann tröllriðu, N. G. L. ii. 326. VI. reflex, to call, tell, say of oneself; kallask sumir hafa látið fé, Ó. H. 58; hón talði upp harma sína þá er hón kallaðisk hafa fengit af Ólafi konungi, 191; konungr kallaðisk hann reynt hafa at góðum dreng, Ld. 60, Geisli 2. 2. recipr., kallask á, to shout to one another; er okkr þá alhægt at kallask á fyrir tíðindum, Fas. ii. 65, Skálda 210. 3. pass. (rare), to be called; speki hans kallask sonr hans, Eluc. 4; er at réttu má kallask postuli Norðmanna, Fms. x. 371; þat er kallat, it is said, 656 C. 1; ok vísar svá til í sögu Bjarnar, at þeir kallaðisk jafnir at íþróttum, Grett. 133, cp. Bjarn. 38,—þeir lögðusk ofan eptir ánni, ok vóru ‘kallaðir’ jafnsterkir menn.

kallan, or köllun, f. a call, vocation, freq. in mod. and eccl. usage.

kallari, a, m. a crier, herald, Stj. 604: as a law term, a kind of beadle or town clerk, N. G. L. i. 306, ii. 251.

Kall-bak, n., qs. kaldbak, Cold-back, name of a mountain, whence Kall-baklingar, m. pl. the men of C., Landn.

kalldýr, m., mod. kalldór, a kind of iron, Merl. 2. 95.

Kall-grani, a, m. Cold-beard, name of a giant, Edda (Gl.)

kall-rani or kald-rani, a, m. a taunt, sarcasm. kaldrana-legr, adj. sarcastic.

kall-sókn, f. a calling to service, H. E. i. 392.

KALLZ, n. [kaldr II], taunting, sarcasm, raillery, Bs. i. 793, ii. 93, Þorst. St. 49, Fms. ii. 268, v. 231, Pass. 30. 7, Stj. 163, 218, Barl. 60: vituperation, Bs. i. 686. II. [kalla], a claim, Dipl. ii. 13, Karl. 52, Fms. vi. 371. kallz-yrði, n. pl. gibes, Fms. vi. 194.

kallza, að, to taunt, mock, Barl. 60, Bs. ii. 37, Stj. 16, 216, Fas. ii. 344: to vituperate, Stj. 254: to molest, Dipl. i. 3, Stj. 199. II. [kalla], to call on; hví kallsar þú eða kallar upp á mik? Stj. 286: to claim, demand, hinn kallsaði þá fæðsluna at fá, 161.

kalna, að, = kólna, (mod.)

kal-reip, n. [kala II], a rope attached to a sail, so as to prevent it from shaking out the wind.

kamarr, m., dat. kamri, [O. H. G. chamara; Gr. καμάρα; whence Engl. chamber, etc.]:—a privy, Eb. 120, Grág. ii. 119, Sturl. ii. 95, 101, Landn. 247, Fb. iii. 567 (in a verse), Þiðr. 77, Mar.

kamban, n. a nickname, prob. Gaelic, Landn. 47.

kambari, a, m. a comb-maker, N. G. L. ii. 204, iii. 2, 10; a nickname, Fb. iii.

kamb-höttr, m. a nickname, Fær. 14.

kamb-pungr, m., proncd. kampungr, a ‘comb-purse:’ in mod. usage, a letter-bag.

KAMBR, m. [A. S. camb; Engl. comb; O. H. G. champ; Germ. kamm; Dan. kam]:—a comb, Dipl. iii. 4; ladies used to wear costly combs of walrus-tusk or gold, whence the place in Icel. at which Auda lost her comb was called Kambsnes; þau lendu við nes þat er Auðr tapaði kambi sínum; þat kallaði hón Kambsnes, Landn. III; eigi berr hann kamb í höfuð sér, Þiðr. 127; see Worsaae, No. 365. 2. a carding-comb (ullar-kambr), Grett. 91 A, Fb. i. 212. II. a crest, comb, Al. 171; hreistr-k. (q. v.), hana-k., a cock’s crest, cp. Gullin-kambi, Gold crest, Vsp. 2. a crest, ridge of hills; malar-kambr, a ridge on the beach, Háv. 48 (where spelt kampr), Grág. ii. 354; as also bæjar-kambr, the front wall of a house. III. freq. in local names, Kambr, of crags rising like a crest, Landn., Finnb. ch. 27.

kamb-staðr, m. a law term, a scar in the head, such as to cause pain when the hair is combed, N. G. L. i. 68.

kamelet, n. [for. word], camelot or camlet, Karl. 60.

kamell, m. [for. word], a camel, Karl. 502; usually úlfaldi, q. v.

kamers, n. a chamber, room, privy, (mod.)

kampa, að, to devour, used of a whiskered wild beast.

kamp-hundr, m. a dog with whiskers, Sturl. i. 139.

kamp-höfði, a, m. a ‘whisker-head,’ Fagrsk. § 174, v. 1. knapp-höfði, q. v.

kampi, a, m. a bearded person, Sturl. ii. 50 (Bs. ii. 109): as a nickname, Sturl. iii. 185, Fs.

KAMPR and kanpr, m. a beard, moustache; stutt skegg ok snöggvan kamp, Sks. 288; skegg heitir barð, grön eða kampar, Edda 210; hendi drap á kampa, Hðm. 21; hann hafði bitið á kampinum, Nj. 209; höggva kampa ok skegg, K. Þ. K.; hann (the idol) hafði kanpa af silfri, Fms. x. 386; af könpunum, langa kanpa, hár ok kanpar, Ó. H. 229; efri ok neðri kampr, Fas. ii. 253; því næst hvetr hann that (the spear) svá bat stóð á kanpi, i. e. till it was as keen as a rasor, Krók. 49: the whiskers of a seal, cat, and lion, Fb. i. 462 (of a seal). kamp-loðinn, adj. with long whiskers, of a lion. kampa-síðr, adj. long-bearded, Skíða R. 90, Þryml. 41. II. a crest or front wall = kambr; var Aron úti hjá duronum, ok stóð við kanpinn er hlaðinn var af vegginum, Bs. i. 544 (Sturl. ii. 86): mod. bæjar-kampr, id.; malar-k.

kangin-yrði, n. pl. jeering words, Hbl. 12.

kangs, n. = kangin-yrði, (mod.)

KANK, n. (kank-yrði), gibes, as also kankast, dep. to jeer, gibe (mod. conversational), akin to kanginyrði.

kank-víss, adj. jeering, gibing.

KANNA, u, f., gen. kanna, Snót 172, [A. S. canne; Engl. can; O. H. G. channa; Germ. kanne; Dan. kande; from Lat. cantharus]:—a can, tankard, jug; vín var í könnu, Rm. 29, Stj. 207, Fms. viii. 413 (v. 1.), Dipl. iii. 4; könnu-brot, Pm. 137, Dipl. iii. 4; könnu-stóll, a can-stand, Pm. 113: a measure, Rétt., D. N.

kanna, u, f. a mark on cattle; oxi er hans k. væri á, Fs. 173; allt þat sem þeirra kanna leikr er á, D. N. i. 80, 91, iii. 144; see einkanna and einkunn.

KANNA, að, [kenna = to know, but kanna = to enquire]:—to search; kanna land, of an explorer, to explore a land; þeir könnuðu landit fyrir austan ána, um várit kannaði hann austr landit, Eg. 100, Landn. passim; þykkir maðr við þat fávíss verða ef hann kannar ekki víðarr en hér Ísland, Landn. 310; fara víða um heim at kanna helga staði, Fms. i. 276; kanna heim allan, to travel through all the world, Edda: the phrase, kanna ókunna stigtu, to ‘try unknown ways,’ to travel where one has never been before; kanna ríkra, annara, manna siðu, i. e. to travel abroad, Ld. 164, Fms. i. 276; kanna lið, to review, muster troops, ix. 478, Hkr. i. 23, 30; kanna val, to search the field for slain, Nj. 45, Fms. i. 182. II. with prep.; kanna e-t af, to find out, make out; konungr spurði Úlf hvat hann kannaði af um siðferði Eindriða, Fms. ii. 193; spurði, hvat hann kannaði af um Rögnvald, iv. 193; þat kannaða ek af, at sá herr myndi kallaðr vera Jómsvíkingar, xi. 119; ferr Brandr biskup norðr á Völlu, ok kannar þat af, at …, Bs. i. 450. III. reflex., kannask við e-t, to recognise, know again, recollect; kannaðisk hón við hann ok kynferði hans, Hkr. ii. 129; Sigurðr kannaðisk þá við ætt hans, Fms. i. 79, Þorst. Síðu H. 169; þá kannaðisk hann við ok mælti, nafnfrægir eruð þér feðgar, Nj. 125; Þórólfr hitti þar marga frændr sína þá er hann hafði eigi áðr við kannask, whose acquaintance he had not made before, Eg. 30; kannask þá margir við ef heyra viðrnefni mitt, Finnb. 338; sögðu þessir mean öll sönn merki til hvar þeir höfðu barninu komit, svá at hinir þrælarnir könnuðusk við er sveininn höfðu fundit, Fms. i. 113; hefi ek hér gull or hann kvað yðr mundu við kannask, Fs. 9: to recognise as one’s own, kannask við skot, fé, sauði, Grág. ii. 312, 352, 374; með því at engi kannask við svein þenna, Fms. i. 294: to remember, vóru þar þeir menn er við könnuðusk, at Hallfreðr hafði til góða við gört, ii. 55. 2. recipr., kannask við, to recognise one another, make one another’s acquaintance; hafi þeir þá við kannask, Grág. i. 224; síðan könnuðusk þau við, then they knew one another, Fms. i. 186; könnuðusk menn hugi við, Fs. 11; féll mart áðr þeir kannaðisk við, Ó. H. 216; ok eptir þetta þá kannask þeir viðr með öllu, Bs. i. 228.

kannaðr, könnuðr, m. an explorer, Lex. Poët.; land-k., q. v.

kann-ske, adv. [Dan. kanske], may be! (mod.)

kanoki and kanuki, a, m. [mid. Lat. canonicus; Dan. kanik; Engl. canon]:—a canon of a church, Fms. viii. 376, ix. 532, Bs., H. E., D. I. passim; kanoka klaustr, setr, lifnaðr, vígsla, búningr, a canon’s cloister, seat, order, ordination, dress, Ann. 1295, Bs. passim.

kansellera, að, [for. word], to cancel; k. hendr sínar, Stj. 229.

Kantara-borg, f. (-byrgi), [A. S. Cantuarbyrig], Canterbury, Bs.

kantari, a, m. in kantara-kápa, u, f. [eccl. Lat. cantare], a bishop’s gown, Fms. viii. 197, Hkr. ii. 175: a priest’s gown, Am. 95, Bs. i. 324, 847. kantara-sloppr, m. id., Bs. i. 324, v. 1.

kanzellari, kanselleri, a, m., kanceller, m. [mid. Lat. cancellarius], a chancellor, Ann., Bs., Fms. ix, x, Thom.

kapalín, m. (mod. kapellan), [mid. Lat. capellanus], a chaplain, Landn. 172, Fms. vii. 311, Bs. passim.

KAPALL, m., pl. kaplar, [Lat. caballus; whence Fr. cheval]:—a nag, hack, in mod. usage also a mare; naut ok kapla, Rd. 284, Pd. 49; þrjú hundrað í köplum, Vm. 32; lifði engi kvik kind eptir nema öldruð kona ok kapall, D. I. i. 246; lestfæran kapal járnaðan ok alfæran, H. E. ii. 505; kapal-lán, lending a k., id. kapal-hestr, m. and kapal-hross, n. = kapall, Eg. 730, Fms. ii. 231. II. in mod. usage, a truss of hay; fimtán kaplar heys, five trusses, of a known weight or bulk.

kapella, u, f. [for. word], a chapel, K. Á. 36, Symb. 31, Bs. i. 800, H. E. i. 241, Fms. x. 153, Hkr. ii. 390, iii. 69. kapellu-prestr, m. the priest of a chapel, H. E. i. 477, Stat. 247, 266, 307: a chaplain, Bs. 1. 795.

kapituli, a, m. [Lat. capitulum], eccl. a chapter, Mar., Dipl. iii. 5: a chapter of a book, Grág. i. clxviii: freq. in mod. usage, kapitula-skipti, a new chapter.

KAPP, n. [a word common to all Teut. languages; A. S. camp; O. H. G. champh; Germ. kampf; Swed. and Dan. kamp; in the Icel. the m is assimilated; and in Danish also kap]:—contest, zeal, eagerness, energy, but throughout with the notion of contest, which is the old sense; even in early Germ. kamph is still duellum, whence it came to mean bellum: deila kappi við e-n, to contend, contest with one; megu vér eigi deila kappi við Hrafnkel, Hrafn. 10; þungt get ek at deila kappi við Hrafnkel um múla-ferli, 11; er hann deildi kappi við Þorgrím goða á Þórness-þingi ok við sonu hans, Ísl. ii. 215; deila kappi við konunga, Fagrsk. 10; mikit er upp tekit, ef þú vill kappi deila við Ólaf Svía-konung ok við Knút, Ó. H. 33; ok ætla þér aldri síðan at deila kappi við oss bræðr, Fs. 57, cp. deila I. 4: brjóta kapp við e-n, to wage war against; hæfir þat ekki konungdómi yðrum at brjóta kapp við kvennmenn, Fagrsk. 10, Fms. vii. 45 (in a verse): at halda til kapps ok jafns við þá höfðingjana, Fb. ii. 46; sögðu honum þat betr sama, at halda eigi til kapps við þá Hofs-menn, Fs. 35: kosta kapps um e-t, to strive. 2. a race; in the phrase, bað hann renna í köpp við (run a race with) Þjálfa, Edda 31; at vit at köppum kenndar vórum, we were noted for our matches, Gs. 14; ekki dýr er þat, at renna mætti í köpp við hann, Karl. 514, cp. Dan. löbe omkaps med en = to run a race. II. eagerness, vehemence; er konungi mikit kapp á því, Eg. 16; eigi veit ek hvar kapp þitt er nú komit, Ld. 166; hann lætr engi mann þora at mæla við sik nema þat eitt er hann vill vera láta, ok hefir hann þar við allt kapp, Ó. H. 68; mæltu þá sumir at honum hlypi kapp í kinn, Sturl. iii. 232; at þat væri konungi vegsemd en eigi fyrir kapps sakir við hann, Eg. 44; honum görðisk svá mikit kapp á þessi veiði, at hann skreið þar eptir allan dag, Ó. H. 85; kapps lystr, eager, Hornklofi; lögðu þeir á þat it mesta kapp hverr betr reið eðr betri hesta átti, Hkr. i. 27; Önundr konungr lagði á þat kapp mikit ok kostnað, at ryðja markir ok byggja eptir ruðin, 44; með kappi ok ágirnd, D. N. i. 3; berjask af miklu kappi, Þiðr. 326; gangask þær tvennar fylkingar at móti með miklu kappi, 328; verja með kappi, Eg. 720; þessi ætlan er meir af kappi en forsjá, Ó. H. 32; var sú veizla gör með enu mesta kappi, 31; hón gékk at með öllu kappi at veita Ólafi konungi, 51; meir sækir þú þetta með fjár-ágirnd ok kappi (obstinacy) heldr en við góðvild ok drengskap, Nj. 15. III. gen. kapps, intens. kapps-vel, mighty well, Bjarn. (in a verse), Fms. vii. 45 (in a verse); kapps-auðigr, mighty wealthy, Merl. 1. 9; kapps-hár, mighty high (cp. Dan. kjephöj), Lex. Poët.; kona kapps gálig, a very gentle woman, Akv. 6; or even singly. COMPDS: kapps-fullr, adj. full of energy, vigorous, impetuous, Lv. 32; harðr ok k., Bjarn. 48, Sks. 649. kapps-maðr, m. a man of energy, Eg. 9: headstrong, 710.

kapp-alinn, part. well fed, of a horse kept in a stall.

kapp-dregit, n. part. bard to pull, difficult, Nj. 100, v. l.

kapp-drykkja, u, f. a drinking-match, Ó. H. 151.

kapp-drægt, adj. hard to pull; varð þeim k. í leiknum, it was a hard contest, Bs. i. 620; kvað þeim þetta mundu k., it would be a hard task, Nj. loo.

kapp-fúss, adj. = kappgjarn, Lex. Poët.

kapp-girni, f. energy; hreysti ok k., Fbr. 116, Fas. i. 119.

kapp-gjarn, adj. full of energy and zeal, Fms. vi. 105.

kapp-góðr, adj. very good, Merl. 2. 79.

KAPPI, a, m. [a Teut. word, noticed by Plutarch, Marius ch. 11—κίμβρους ὀνομάζουσι Γερμανοι τους ληστάς; see also kapp]:—a hero, champion, man of valour; konungr sá er kappi þykkir, Hkm. 14; ólusk í ætt þar æztir kappar, Hdl. 17; átti áðr kappi, Am. 98; þá bjó Arnórr í Reykjahlíð, kappi mikill, … ok má af því marka hverr k. hann var, Lv. 3; þessa búð á Þorkell hákr, kappi mikill (cp. Germ. handegen), Nj. 184; eru í Reykjadal kappar miklir? 32; gíslinn var kappi mikill, ok bauð Þangbrandi á pataldr, Bs. i. 9; hverjir berjask skulu móti þess köppum af þeirra liði, Fms. xi. 126. 2. in a special sense, an elect champion, answering to the knight of the Middle Ages; þessir kappar vóru með Haraldi konungi, Fas. i. 379; því var Björn síðan Kappi kallaðr, Bjarn. 11; Hrólf Kraka ok Kappa hans, Fb. ii. 136; með honum (the king) ok hans Köppum, Fas. i. 35: Kappar konungs, 69; Hrólfr konungr ok allir hans Kappar ok stórmenni, 76, 79, 91, 95, 101, 102, 105, 108; Hrólfr konungr býsk nú til ferðar með hundrað manna, ok auk Kappar hans tólf ok berserkir tólf, 77; upp upp, allir Kappar! 100, Skjöld. S. ch. 8, 9 (Fas. i. 379–385); kappa-lið, a troop of champions, warriors, Grett. 84; kappa-tala, a tale or roll of champions, Fms. iii. 157; kappa-val, choice of champions, ii. 315. II. even as a nickname of some choice champions; Björn Breiðvíkinga-kappi, Eb.; Björn Hitdæla-kappi, Bjarn.; Vébjörn Sygna-kappi, Landn.; Hildibrandr Húna-kappi; Ásmundr Kappa-bani, a slayer of champions, Fas.

kappi, a, m. the hand at the back of a bound book.

kapp-kosta, að, to strive, endeavour, Bárð. 176.

kapp-leikr, m. a fighting-match, Róm. 269 = Lat. certamen.

kapp-mella, u, f. a loop.

kapp-mæli, n. a dispute, Ísl. ii. 236, Fms. i. ii, x. 312, Fb. ii. 271.

kapp-nógr, adj. plentiful, Sturl. iii. 88.

kapp-orðr, adj. wrangling, Flóv. 44.

kapp-róðr, m. a rowing-match, Fms. x. 312.

kapp-samliga, adv. impetuously, with energy, Fms. x. 356, Sks. 572; richly, abundantly, gcfa k. mat, Ísl. ii. 337, Fb. i. 374; griðungr k. alinn (= kappalinn), Hkr. i. 37.

kapp-samligr, adj. impetuous, vehement: k. reiði, Sks. 227: rich, liberal, veizla fögr ok kappsamlig, Fms. vi. 182.

kapp-samr, adj. pushing, eager, impetuous, Ó. H. 27, Nj. 51; höfðingi mikill, manna kappsamastr, 147; k. ok reiðinn, Eg. 187; k. ok úvæginn, O. H. L. 35.

kapp-semd, f. = kappsemi, Eg. 257.

kapp-semi, f. energy, headstrong character; k. ok fræknleikr, Bret. 36, Þiðr. 207.

kapp-sigling, f. a sailing-match, Fms. x. 278, xi. 360.

kapp-svinnr, adj. very noble, Am. 74.

kapp-ærinn, adj. more than sufficient, abundant; k. lið, Bjarn. 71.

kaprún, n. [for. word], a kind of cowl or cap, Jb. 187, Sturl. ii. 145, iii. 306, B. K. 98, Siat. 299, D. N. passim.

kar or karr, n. the mucus or slime on new-born calves and lambs: metaph., kar er á kampi vorum, kystu mær ef þú lystir, a ditty in a ghost story.

KARA, að, to clean off the kar, as ewes and cows do by licking their young. II. metaph. to finish off; það er allt ókarrað, ’tis all unlicked into shape, in a rough state; or, það er ekki nema hálf-karað, it is but half finished.

karar-, see kör.

karbunkli, a, m. [for. word], a carbuncle, Flóv.

kardinali, a, m. [for. word], a cardinal, Ann., Bs., Fms. vii, x.

karfa, u, f., or körf, f., [Lat. corbis], a basket; akin to kerfi (q. v.), a bunch, a mod. word, the old being vand-laupr.

karfasta, u, f. = karina, Sturl.

KARFI, a, m. [Byzant. Gr. κάραβος; mid. Lat. carabus; Russ. korabl]:—a kind of galley, or swift-going ship, with six, twelve, or sixteen rowers on each side, esp. used on lakes or inlets, Grett. 95, 97; k. fimtán-sessa, Ó. H. 42, 62 (to be used on the lake Mjörs); þeir höfðu karfa þann er réru á borð tólf menn eðr sextán, Eg. 171; Rögnvaldr konungs son átti karfa einn, réru sex (sextán?) menn á borð, 371, 386; karfar þeir sem til landvarnar eru skipaðir, Rétt. 42, Fms. ix. 408, Fb. i. 194; síðan tók hann karfa nokkurn ok lét draga út um eyjarnar þverar, Fms. viii. 377, 424; eikju-karfi, q. v.; they were long, narrow, and light so as to be easily carried over land, valtr karfi, a crank, unsteady karfi, Sighvat; whence the phrase, karfa-fótr, of reeling, tottering steps, Ó. H. 72.

karfi, a, m. [Engl. carp; O. H. G. charpho; Germ. karpfe], a kind of fish, a carp, Edda (Gl.): so in the phrase, rauðr sem karfi, red as a k., Flor. 71; karfa-rjóðr, blushing like a goldfish.

karfi, a, m., botan. cumin, freq. in Norway, Ivar Aasen, but in Icel. this old word appears to be lost.

kargr, adj. [mid. H. G. karc; Germ. karg; Dan. karrig], lazy, stubborn, as an ass; hann er svo kargr, heillin mín, hann nennir ekki neitt að gera, látum við strákinn stúdíera, Grönd.

kar-koli, a, m. a kind of fish, a sole.

KARL, m. [a word common to all Teut. languages, although not recorded in Ulf.; A. S. carl, ceorl; Engl. carle, churl; Germ. kerl, etc.]:—a man, opp. to a woman; brigðr er karla hugr konum, Hm. 90; kostum drepr kvenna karla ofríki, Am. 69; often in allit. phrases, karla ok konur, konur ok karlar, etc.; bæði karlar ok konur, Fms. i. 14, Kb. 276, 298; kvenna ok karla, Edda 21; drápu þeir menn alla, unga ok gamla, konur sem karla, Fms. ii. 134, viii. 432; er þat ekki karla at annask um matreiðu, Nj. 48; taldi hón afleiðis þoka kurteisi karlanna, er þá skyldi heita verða fyrir þeim sem óhraustum konum, Bs. i. 340; karlar tólf vetra gamlir eða ellri eru lög-segendr eða lög-sjáendr, Grág. ii. 31; yngri menn en sextán vetra gamlir karlar, eða konur yngri en tuttugu, K. Þ. K.; samborin systir, bæði til karls ok konu, a sister on the father’s and mother’s side, D. N. ii. 528; spurði hvat konu varðaði ef hón væri í brókum jafnan svá sem karlar, Ld. 136; svá er mælt um karla ef þeir klæðask kvenna klæðnaði, Grág. (Kb.) ii. 204. COMPDS: karla-fólk, n. male folk; brenndu hann inni ok allt karla-fólk en konur gengu út, Dropl. 4. karla-föt, n. pl. men’s attire, Bs. i. 653, Sturl. i. 65, Ld. 276, v. l. karla-siðr, m. habits of men, Grág. i. 338. karla-skáli, a, m. a room for men, Dipl. v. 18. karla-vegr, m. the male side, side where the men sit, the right hand in a church, etc., i. e. opp. to kvenna vegr, D. N. iv. 283. karls-efni, n. a nickname, one who promises to be a doughty man, Landn. karls-ungi, a, m. a nickname, Sturl. iii. 258.

B. In a political sense, the common folk, opp. to great folk, see jarl; vér karla börn ok kerlinga, we bairns of carles and carlines, Hkr. i. (in a verse), opp. to hróðmögr Haralds, the king’s son; þaðan eru komnar Karla ættir, Rm. 22; era þat karls ætt er at kvernum stendr, Hkv. 2. 2; kölluðu Karl, Rm. 18; ek em konungs dóttir en eigi karls, I am a king’s daughter and not a carle’s, Fas. i. 225; skyldi hón gæta hjarðar ok aldri annat vitask, en hón væri karls dóttir ok kerlingar, 22 (of a king’s daughter in disguise): in the allit. phrase, fyrir konung ok karl, for king and churl, D. N. i. 523, ii. 747, Gþl. 137; so in the saying, þat er margt í karls húsi sem eigi er í konungs garði, there are many things in the carle’s cottage that are not in the king’s palace, Gísl. 79, Fas. iii. 155, Mag. 73: mod., það er mart í koti karls sem kongs er ekki í ranni; so also in the popular tales, which often begin with the phrase, that there was a Kongr og dróttning í riki sinu og karl og kerling í Garðs-horni, and have as a standing incident that the churl’s son marries the king’s daughter, Ísl. Þjóðs. ii, cp. also Ó. T. (1853) pref.; svo byrjar þessa sögu at karl bjó ok átti sér kerlingu, Parc. (begin.); karl hefir búit ok kona öldruð, Fb. ii. 331 (in a verse); karls son, a churl’s son, Fms. ix. 509. karla-ættir, f. pl. the churls, Rm. II. a house-carle, servant; hrundu þeir fram skútu, ok hlupu þar á sex karlar, Nj. 18; hón hafði á skipi með sér tuttugu karla frjálsa, Landn. 109, cp. Fb. i. 265; hús-karl, bú-karl, salt-karl, q. v.; Sléttu-karlar, Fbr.; cp. Swed. Dale-karlar. III. in contempt; fret-karl, q. v.; staf-karl (Norse stakkar, Dan. stakkel), a ‘staff-churl,’ beggar: in the phrase, karl ok kýll, beggar and bag, Nj. 274; bragða-karl, a cunning fellow; lítill karl, you little wretch! þú þorðir ekki, lítill karl, at segja satt til, Fbr. 39 new Ed.: in mod. usage also in a good sense, góðr karl, a good fellow; harðr karl, a hardy carle: as also with the article, karlinn = Germ. der kerl.

C. An old carle, old man, opp. to kerling; svá skal körlum skipta ok kerlingum, sem öðrum skuldum, N. G. L. i. 51; heyrit þér hvat karlinn mælir, Nj. 143; karl inn skegglausi; Þorbjörn karl, the old carle Th., Eb. 176; Arngeirr karl, Bjarn. 59, 69, 71; einn gamall karl, Barl. 74; karl afgamall, a decrepit old carle, Eg. (in a verse); hann glíkir sik gömlum karli, Stj, 475, passim in old and mod. usage.

Karla-magnús, m. Charlemagne; Karlamagnús Saga, the History of Charlemagne, Jm. 32.

karl-askr, m. a full measure, opp. to kvennaskr, a kind of half measure, Jb. 375.

karl-barn, n. a male child, Stj. 248.

karl-dyrr, n. pl. the men’s door; in ancient dwellings the wings (skot, set) were occupied, the one side by the men, the other by the women; hence the door leading to the men’s side was termed karldyrr, as opp. to the entry leading to the females’ side, Nj. 14, K. Þ. K. 9, 14 new Ed., Grág. ii. 228.

karl-dýr, n. a male beast, Stj. 71.

karl-erfð, f. a male inheritance, of agnates, N. G. L. i. 49.

karl-fátt, n. adj. wanting in males; var k. heima, Sturl. i. 142.

karl-fjöldi, a, m. a multitude of male persons, Sturl. ii. 144.

karl-fólk, n. common folk, Sighvat.

karl-fugl, m. a male bird, Stj. 77, Pr. 409.

karl-föt, n. pl. male attire, Ld. 276, Grág. i. 338.

karl-gildr, adj., a law term, meaning full, complete; thus karlgildr úmagi means, not a ‘male-úmagi,’ but a ‘complete invalid,’ one who can contribute nothing towards his sustenance, e. g. an infant, a sick or aged person, male or female. The word is a standing term in the old church deeds, where the donor charged the gift with the support of a karlgild úmagi for ever, D. I. passim. The old Swedish laws present the same use of the word, e. g. karlgild mark = good money, money of full value, see Verel. s. v.

karl-höfði, a, m. a carved man’s head, figure head; bað hann Þorgeir reisa þar upp ás, ok skera á karlhöfða á endanum, an effigy ‘in contumeliam,’ Rd. 305; cp. Fs. 56,—Jökull skar karlshöfuð á súlu-endanum ok reist á rúnar; as also Landn. 4, ch. 4: name of a ship with a man’s head carved on her prow, Ó. H.

karlinna, u, f. a woman; þar fyrir skal hún k. kallask af því hún er af karlmanni tekin, Gen. ii. 23.

karl-kenndr, part. masculine, Edda 68.

karl-kind, f. the male sex, Stj. 74, 115, 283.

karl-klæði, n. pl. men’s clothing, Grág. i. 338, N. G. L. i. 75.

karl-kona, u, f. false reading for karlmenn, Ld. 136.

karl-kostr, m. a (good) match, of a man, Sturl. i. 207.

karl-kyn, n. the male kind, Stj. 56.

karl-leggr, m. the male lineage, the agnates, Gþl. 244, passim; opp. to kvennleggr.

karl-ligr, adj. masculine, Al. 172.

karl-maðr, m. (spelt karmaðr, N. G. L. i. 50, Eluc. 4), a man, male, opp. to kvenn-maðr, a woman; karlmaðr eða kona, N. G. L. i. 51; sambúð milli karlmanns ok konu, Stj. 21; karlmaðr ok kona, Eg. 247, Ó. H. 152; skal karlmann tólf vetra gamlan eða ellra nefna í dóm, Grág. i. 16; karlmaðr sextán vetra gamall skal ráða sjálfr heimilis-fangi sínu, 147; hann er karlmaðr, því at hann hefir sonu átt við konu sinni, 190; er hann lét eigi aka í skegg sér, at hann væri sem aðrir karlmenn, ok köllum karl inn skegglausa, 67; slíkt víti á honum at skapa fyrir þat á sitt hóf, sem karlmanni, ef hann hefir höfuð-smátt svá mikla at sjái geirvörtur hans berar, Ld. 136; skerask í setgeira-brækr sem karlmenn, id.; gefa karlmanns-verð, a meal for a man, a full meal, D. I. i. 201, Vm. 169. 2. metaph. a man of valour; styrkr ok fálátr ok inn hraustasti karlmaðr, Nj. 177; svá sé ek fara, at flestum bilar áræðit, þóat góðir karlmenn sé, Fms. ii. 31; ef hann þorir, ok sé hann úragr karlmaðr, xi. 94; vér skyldim hafa karlmanns hjarta en eigi konu, 389; k. at lunderni, Bs. i. 709. II. in a political sense = karl, a ‘churlman,’ a churl, commoner; cp. jarl and jarlmaðr: this sense is obsolete, but is represented in the Frank. pr. name Karloman, Latinized Carolus Magnus, whence Charlemagne, Germ. Karl der Grosse, without regard to the true etymology.

karlmann-liga, adv. in a manly way, Nj. 144, Fb. ii. 674.

karlmann-ligr, adj. masculine, Th. 23, Skálda 185. 2. manly, bold, Fms. vi. 209, Nj. 70, Eg. 322; k. kappi, 623. 33; k. skap, 36, passim.

karl-menni, n. a stout, valiant man; hann er mesta k.

karl-mennska, u, f. manhood, valour, Nj. 176, Fs. 4, Fms. vii. 168, xi. 80, 110, passim; karlmennsku bragð, prowess, iii. 134.

karl-sift, f. ‘carle-sibness,’ relationship by the father’s side, Lat. agnatio, opp. to kvenn-sift, Grág. ii. 176, Fms. i. 220. karlsiftar-maðr, m. an agnate, N. G. L. i. 78.

karl-sköp, n. pl. genitalia, Ver. 70, Mar.

kar-maðr, m. = kararmaðr, bedridden.

kar-mannliga, adv. wretchedly, Nj. 229, v. l. (Johnson.)

KARMR, m. [Dan. karm = a frame; vindues-karm, dör-karm = a window-frame, door-frame]:—a closet; slæðu-karmr = vestiarium, Hallfred; öl-karmr, an ale cask, Landn. (in a verse); mjöð-k., a mead cask, Lex. Poët.; bekk-k., a bench frame, couch = Lat. triclinium, id.; kastalar ok karmar, Fms. iv. 49. 2. a cart, B. K. 20, still used in that sense in Dan. and Norse.

karn (?), a kind of bird, Edda (Gl.)

karnaðr, m. [kör = a bed (?)], concubinage; kaupa ambátt til karnaðar, Grág. i. 358.

KARP, n. bragging; var minna karp þitt meðan Hákon konungr, fóstri minn, lifði, Mork. 139; sýnisk mér sem minna sé nú karp þitt heldr en inn fyrra daginn, O. H. L. 27.

karpa, að. to brag, boast.

karp-málugr, adj. bragging, Karl. 429.

karp-yrði, n. pl. braggart words, boasts, Flóv. 29.

karra, að, to card wool:—karra kalf, see kara.

KARRI, a, m. in rjúp-karri, a male ptarmigan.

karri, a, m. a card, for combing.

karsk-liga, adv. briskly. Fas. iii. 625.

karsk-ligr, adj. brisk, doughty.

KARSKR, adj., fem. körsk, karskt, proncd. kaskr; [from karl or karr, qs. kariskr; Germ. karsch, a north Germ., word, Grimm’s Dict. by Hildebrand; Dan.-Swed. karsk]:—brisk, bold, Nj, 120, v. l.: hale, hearty, era karskr maðr sá er …, he is not a hale man, i. e. he suffers much who …, Stor. 4: freq. in mod. usage.

karta, u, f. a short horn: metaph., þín krakka karta, thou urchin! Grönd.

kart-nagl, m. a hangnail, Nj. 52, Snót 209, passim.

KARTR, m. a cart; karta at görva, Rm. 19; sá er áðr sat í gyltri kerru er nú settr í hervilegan kart, Al. 107; fjögr hundruð, vagna ok þúsund karta, 166.

KASA, að, [kös], prop. to heap earth or stones upon, to earth, commonly used of witches, miscreants, carcases of men or beasts, Grág. ii. 156 (of an outlaw); lík Þóris var upp rekit ok kasa þeir hann hjá Sigmundi, Fær. 177, Fs. 62; vóru þeir færðir út í hraun ok kasaðir í dal þeim er þar var í hrauninu, Eb. 138; þar heitir Knarrarnes er hann var kasaðr, Ld. 156; vildu þeir eigi jarða hann at kirkju ok kösuðu hann utan-borgar, Mar.: to bury in snow, eru þeir kasaðir í mjöllinni, Fs. 143, Sturl. iii. 215; báru síðan at stórt grjót ok kasaðu þá, Stj. 370: metaph., þeir kasaðu þetta með sér, Fms. iv. 284, v. l.; kváðusk hlaða mundu vegg í dalinn ok kasa þar metorð Guðmundar, Sturl. i. 155. II. in mod. usage, to pile in heaps, esp. of the blubber of whales or sharks.

kass, m., mod. kassi, a, m. a case, large box, Stj. 253, 357, v. l.; kasta kössunum, to take to the heels, run, Fms. viii. 421, v. l.; komi þér eigi þeim kassa á mik, you shan’t lay this box on my back, Grett. 127: a fishing case, ker ok kassa, D. N. ii. 35; kassa-fiski, fishing with creels, (mod. silunga-kista, laxa-kista), D. N.

kassaðr, part. cased, Pm. 103.

kast, n. a cast, throw of a net; eignask þeir síld alla er kast áttu, Gþl. 427, Boldt. 53; um kast ef menn hitta í storma, N. G. L. ii. 278,:—in the phrase, koma í kast við e-n, to come in collision with one (Dan. komme i kast med en), Nj. 260; koma í kast saman við e-n, H. E. i. 524. β. a throw of dice, Sturl. ii. 159, Ó. H. 90, Sks. 26. 2. köstum saman, by heaps, Þórð. 62; at seinustum köstum, at the last moment, D. N. ii. 535: metaph., kemr til e-s kasta, one’s turn comes, mun þá þykkja koma til várra kasta, at veita lið málum yðrum, Valla L. 221; nú hafa kappar kveðit í hring, kemr til minna kasta, Ísl. Þjóðs. ii. 7. II. a kind of cloak, a dust cloak; hlógu at honum er hann var í kasti mórendu, Nj. 179: in mod. usage, a cloak worn by milkmaids whilst milking; III. a fit; hósta-kast, a fit of coughing; renna stór köst, to take a long run by fits and starts, Hem.

KASTA, að, [a Scandin. word; Dan.-Swed. kaste, not found in Saxon and Germ., so that Engl. cast must be of Dan. origin]:—to cast, throw, with dat. of the thing (to throw with a thing), but also absol.; Egill kastaði þegar niðr horninu, E. flung the horn away, Eg. 215; smala-maðr kastar höfðinu niðr, Nj. 71; en er skjöldr Atla var únýttr, þá kastaði hann honum, Eg. 507; hann kastar aptr öllu ok vill ekki þiggja, Man.; kasta brynju, Hkv. 2. 42; kasta akkerum, to cast anchor, Eg. 128; k. farmi, to throw the cargo overboard, 656 C. 21, Sks. 231 B; kasta verplum, to cast with the dice, Grág. ii. 198; Suðrmenn tveir köstuðu um silfr (gambled); Magn. 528; hana kastaði, ok kómu upp tvau sex, Ó. H. 90: to throw, toss, ef griðungr kastar manni, Grág. ii. 122; k. e-m inn, to cast into prison, Fms. ix. 245. II. with prepp.; kasta um hesti, to turn a horse at full gallop; ven þú hest þinn góðan um at kasta á hlaupanda skrefi, Sks. 374; Jóns-synir köstuðu um hestum sínum, Sturl. ii. 75: metaph., biskupi þótti hann hafa kastað sér um til mótstöðu-manna kirkjunnar, that he had turned round to the enemies of the church, Bs. i. 722; k. um hug sínum, to change one’s mind, Stj. 285: k. til e-s, to cast at one, pelt one, Grág. ii. 7: ef hvarrgi kastar fyrir annan, lay snares for another, Gþl. 426. III. to cast off; kasta trú, to cast off one’s faith, be a renegade, Nj. 166, 272; kasta Kristni, to apostatize, Fms. i. 108, vii. 151. IV. phrases, kasta orðum á e-n, to address one, Ölk. 37; k. kallz-yrðum at e-m, to throw taunts at one, Fms. vi. 194, Fb. i. 214 (at-kast); kasta reiði á e-n, Fms. vii. 228; k. á sik sótt, to feign illness, Nj. 14: k. fram kviðlingi, vísu, stöku, to extemporise, cast abroad, a ditty, Fms. ii. 207; kasta sinni eign á e-t, to seize upon: k. niðr, to cast down, Eg. 730: k. e-u til, to insinuate, Fb. ii. 148; k. móti e-m, to cast in one’s teeth, Stj. 173: kasta upp, to forward, bring forth, Nj. 88. V. impers., of being cast, thrown, flung, esp. by wind, waves, etc.; varð svá mikill eldsgangrinn, at logbröndunum kastaði upp í borgina, Fms. x. 29; er hann frétti at skipinu hafði kastað, capsized, Bs. i. 389; þær síur ok gneista, er kastað hafði ór Múspells-heimi, Edda 5; köldum draug kastar upp á búnka, Skald H. 4. 19; kastaði þú fram seglinu á akkeris-fleininn, Fms. ix. 387; menn dasask, skips-farmi kastar, Sks. 231; enda kasti hvölum eða viði yfir malar-kamb, Grág. ii. 354; þat fé er kastar á land, 388; þá kastar þegar vindi á eptir þeim, it blew up to a breeze, Bs. i. 461; nú kastar á vindi innan eptir firðinum, Fms. ii. 72; henni var kastað skinni at beini, the skin was as it were thrown over her bones, of leanness, Bárð. 176. VI. reflex. or recipr., kastask í móti, to cast against one another, Gþl. 426; kastask orðum á, to exchange words, Eg. 547, Þorst. St. 52. 2. pass. to be thrown, Fms. ix. 245, x. 49.

kastali, a, m. [from Lat. castellum], a castle, stronghold, Fms. vii. 94, 159, 194, viii. 177, 418, x. 358, Al. 90, Sks. 597, Fas. i. 497, Ver. 10, Sturl. ii. 42, Fs. 70, Orkn. 344–354; kastala hurð, dyr, veggr, vígskörð, a castle door, wall, rampart. Hkr. iii. 312, Orkn. 350. Sks. 416; kastala stafr, a castle pillar, Fms. viii. 429; kastala-kirkja, a castle church, vii. 189; kastala-menn, defenders of a castle, Orkn. 350, Fms. vii. 192, Fs. 70. 2. a kind of war engine, Sks. 3. naut., hún-kastali, q. v. 4. a dome-shaped hill is in Icel. called kastali; cp. borg.

kastan-razi, a, m. a nickname, Bs.

kast-möl, f. coarse gravel.

kast-vella u, f. boiling, Bs. ii. 9.

KATI, a, m. a kind of small ship, a ‘cat,’ Edda (Gl.); þá gaf Hörðr nafn nesinu ok kallaði Katanes, því at honum þótti þar margr kati fyrir fara, Ísl. ii. 85:—ketíll (kettle) seems to be a diminutive from this old word. II. local names; Kata-nes, n. Caithness in Scotland: Katnesingar, m. pl. the men of Caithness, Orkn.: Katneskr, adj. from Caithness, Grág. i. 299, Orkn.

katlari, a, m. a kettle-maker, Rétt. 59.

Katrín, f. a pr. name, Catherine; Katrínar-messa, -saga, Catherine’s mass, saga, Pm., Vm.

katt-belgr, m. a cat’s skin, Grág. i. 501.

katt-skinn, n. a cat’s skin, Þorf. Karl. 374; kattskinns glófar, cat-skin gloves, id.

kauða, u, f. = kauði, a nickname, Fms. vii. 217.

kauði, a, m. a rascal, Edda (Gl.) ii. 496, freq. in mod. usage.

KAUN, n. a sore, of wounds and scabs, Bs. ii. 20 (in a verse), Mar.; fullr kauna, Luke xvi. 26: freq. in mod. usage is the phrase, blása í kaunin, to blow on one’s sores, of fingers burnt, sore, or cold, Grönd. 46, = ὁ δ ἄλγεε και χέρ ἐφύση of Theocr. 19. 3. 2. the Rune ?, see introduction to letter K.

KAUP, n. a bargain; íllt kaup, a bad bargain, Þorst. St. 54; daprt kaup, a sad bargain, Sighvat; kröpp kaup, Grett. (in a verse); gott or góð kaup, a good bargain; af-kaup, q. v.; hón gaf fyrir heklu flekkótta, ok vildi kaup kalla, she paid a spotted frock for it, thus making it a bargain, Landn. 319; öll skulu kaup haldask með mönnum váttlaus, nema fjögr, Grág. ii. 406; kona á at ráða fyrir hálfs-eyris kaupi, a woman has a right to make a bargain amounting to half an ounce, i. 333: phrases, slá kaupi við e-n, and slá kaupi saman, to strike a bargain, Fms. ii. 80, Fb. ii. 79; slyngja kaupi, to strike a bargain, Ld. 96; kaup ok sölur, buying and selling; ganga kaupum ok sölum, to go into trade; eiga kaup við e-n, Fms. vi. 103; verða at kaupi, to come to a bargain, Ld. 96; semja kaup, Fb. i. 124; kaupa smám kaupum sem stórum, ii. 75; eiga kaup við e-n, to exchange, bargain, trade with one, Nj. 157, passim. II. a stipulation, agreement; allan áverka þann er í kaup þeirra kom, Gþl. 329; ek mæli til kaupa við þik, vill Rútr görask mágr þinn ok kaupa dóttur þína (of marriage, see brúð-kaup), Nj. 3; þá tala þeir um kaup, ok verða á allt sáttir, 51; skulu vit korna saman á þessi nótt at því kaupi sem þá vill verða, Fms. vii. 244. III. wages, pay; eigi kann ek kaups at meta, to take pay for a thing, O. H. L. 66; utan kaups, without pay, gratuitously, Þiðr. 312; vera af kaupi, to be off one’s bargain, to have forfeited it, Edda 26; skal hann eigi taka meira kaup en hálfa mörk, Grág. i. 147; at maðr taki tvá aura at kaupi, 466, Rétt. 2. 10; hvat kaup viltú hafa fyrir skemtan þína? O. H. L. 66; mæla sér kaup, Bs. i. 171, Stj. 176; konungr gaf honum mikit kaup, Fms. x. 320; fara með kaup sín, to let oneself for hire, Grág. i. 468; prests-kaup, a priest’s pay for singing mass, Bs. i. 759; hann galt engum manni kaup, Grett. 109. COMPDS: kaupa-bálkr, m. a section of the law referring to trade and exchange, Grág., Gþl., Jb. kaupa-bréf, n. a deed of a bargain, D. N. kaupa-jörð, f. purchased land, opp. to óðalsjörð, N. G. L. i. 75. kaupa-kostir, m. pl. terms of a bargain, Ld. 322, Rd. 260. kaupa-land, n. = kaupajörð, Bs. i. 684. kaupa-maðr, m. a hired labourer during haymaking in the summer, opp. to vinnu-maðr = a servant hired for the whole year. kaupa-mang, n. barter, Sturl. ii. 125. kaupa-mark, n. a purchased mark, opp. to one inherited (in cattle), Grág. ii. 307. kaupa-váttr, m. (and kaups-váttr, Grág. ii. 204), a witness to a bargain, Dipl. v. 26. kaupa-vinna, u, f. working for wages, of mowers. kaups-vætti, n. id., Grág. ii. 272.

KAUPA, kaupir, pret. keypti, part. keypt; [Ulf. kaupatjan = κολαφίζειν and kaupon = πραγματεύεσθαι, Luke xix. 13; A. S. ceâpian; Old Engl. chop; North. E. coup; cp. Engl. cheapen, chaffer, couper, chap-man, etc. (see angr); Germ. kaufen; Dutch koopen; Swed. köpa; Dan. kjöbe; a word common to all Teut. languages. The derivation from Lat. caupona is hardly admissible, whereas Grimm’s ingenious suggestion (Dict. iii. 198) connecting it with Goth. kaupatjan, which Ulf. uses = to strike in the face, is strongly borne out by the very form of the Icel. word;—since, first, this word, although having au as its root vowel, follows the 2nd and not the 1st weak conjugation; secondly, the vowel changes in preterite and participle, which is characteristic of a verb with an inflexive or characteristic j; thirdly, the t in the preterite (so far as is known) is never spelt with ð or þ,—keypti, not keypði or keypþi (see introduction to letter D, C. III. 2),—which indicates that the t is here radical and not inflexive. The Icel. word therefore represents in its tenses both the Gothic words,—kaupan in the present tense, kaupatjan in the preterite: the bargain was symbolized by ‘striking,’ hence the phrase ‘to strike’ a bargain, Dutch koopslagen.]

B. To buy; magran mar kaupa, Hm. 83; kaupa frið, Skm. 19; opt kaupir sér í litlu lof, Hm. 51; vel-keyptr, 107; allan þann varning er þú kaupir ok selr, Sks. 20; hann keypti skip til ferðar, Mar. passim; keypti Njáll land í Ossabæ, Nj. 151, Grág. ii. 243; Vill Rútr görask mágr þinn ok kaupa dóttur þína, Nj. 3:—the bargain or price in dat., skal öln (dat.) kaupa geymslu á kú, Grág. i. 147, 466; kaupa land verði, ii. 243; k. sex álnum, i. 466; kaupa mey (konu) mundi, þá er kona mundi keypt, er mörk sex álna aura er goldin at mundi eðr handsöluð, eðr meira fé ella, 175; gulli keypta léztú Gýmis dóttur, Ls. 42. 2. absol. to make a bargain; þótt vér kaupim eigi, Nj. 49: kaupa kaupi, to bargain; eigi kemr mér þat í hug at Snorri kaupi sínu kaupi betr þótt hann gefi þér mat, Eb. 182; k. dýrt, to buy dearly, metaph., Parc., Str. 50. II. with prepp.; kaupa saman, to bargain, Hkv. Hjörv. 3; kaupa á braut, to buy one off; þess væntir mik, at þú sér vel þessu á braut kaupandi, well worth being bought off at this price, Fms. xi. 56:—k. við e-n, to make a bargain, come to terms with one, Nj. 40, Fb. ii. 75:—k. um, to barter, exchange; keypti hann um lönd við Guðrúnu Ósvífrs-dóttur, Eb. 282; kaupa klæðum (klæði um?) við e-n, to exchange clothes with one, Fms. ii. 156; mælt var at þau mundi kaupa um lönd, Snorri ok Guðrún, Ld. 248; drottning keypti um sonu við ambátt, Fas. ii. 59:—k. e-t at e-m, to buy of one; hann keypti at Þorgeiri, Íb. 11 (c?pti MS.); þat er mitt eyrendi at k. at þér kvikfé, Fms. vi. 103, Ld. 96, Fb. ii. 75. III. reflex., rétt er at maðr láti kaupask verk at, hire oneself out, Grág. i. 468: svá mikit sem mér kaupisk í, as much as I gain by it, Band. 31 new Ed.; ef ek vissa, at þat keyptisk í, at …, that it would be gained by it, Fms. v. 138; mikit kaupisk nú í, much is gained, vii. 116; slíkt sem mér kaupisk í, xi. 285. 2. recipr., þar sem menn kaupask saman at lögum, to bargain with one another, Gþl. 477; á þat urðu vit sáttir er vit keyptumk við, Fb. ii. 78; þegar er ér kaupisk við, Eb. 112; öðrumtveggja þeim er við hafa keypzk, Grág. i. 227: the phrase, komask at keyptu, to pay dearly for, smart for it, Eg. 64, Háv. 46, Karl. 401. 3. pass., ekki munu frændr Grettis ausa út fé fyrir verk hans ef honum kaupisk enginn friðr, Grett. 126 A; sem í þessi ferð muni mér þá engi frami kaupask, St. Odd. 10.

kaup-angr, m. [kaup and vangr, dropping the v, rather than angr, q. v.]:—a market-place, village, town; ef maðr á hús í kaupangi en bú í héraði, Gþl. 93; í kaupangi sem í héraði, N. G. L. i. 303; allt þat sem í kaupangri er gört, þat skal at kaupangrs-rétti skipta, 53; þá skal hann fara til kaupangrs með föt sín, 304. II. it is also freq. in Scandin. local names denoting old market-towns, Dan. Kjöbing, Nykjöbing, Kjöben-havn, Swed. Köping, Norköping, Engl. Cheap-side, Chipping-Ongar; Chipping-Norton, etc.: the Norse town Níðaróss was specially called Kaupangr, Fms. ii. 232, iii. 40, iv. 314, 340, v. 104, 117, x. 448, xii. passim, Ísl. ii. 391: also as a local name in northern Iceland, Lv., Rd. 274. COMPDS: Kaupangs-fjall, n. a local name in Norway, Fms. viii. kaupangs-konur, f. pl. town-women, the women of Níðaróss, Fms. vi. kaupangrs-lýðr, m. town-folk, Fms. x. 411. kaupangs-menn, m. pl. town-men, people, Fms. viii. 35. kaupangs-manna-lög, n. pl. = kaupangrsréttr, Gþl. 263. kaupangrs-réttr, m. town-law, Gþl. 264, N. G. L. i. 53.

kaup-bréf, n. a deed of purchase, Dipl. v. 16.

kaup-brigði, n. a breach of contract, Þorst. hv. 40.

kaup-bær, m. = kaupangr, Hom. 118, Fms. iv. 93, vii. 112, 151, Ísl. ii. 391.

kaup-drengr, m. = kaupmaðr, Fms. vi. 36, Ísl. ii. 126.

kaup-dýrr, adj. exorbitant, demanding a high price, Ld. 176.

kaup-eyrir, m. articles of trade, wares, cargo; kaupskip ok kaupeyri, ship and cargo, Eg. 157; hann fór með kaupmönnum vestr til Englands ok hafði góðan kaupeyri, Orkn. 204, Fs. 131, Ld. 254 (money); af kaupeyri ok garðleigum í kaupstað, Gþl. 93; fá e-m kaupeyri, Fs. 84. kaupeyris-tíund, f. a tithe or tax on trade, excise, H. E. ii. 98.

kaup-fang, n. a purchase, Nj. 131, v. l.

kaup-ferð, f. a journey; sigla kaupferð, Eb. 140; stundum í víking stundum í kaupferðum, Eg. 154; optliga í kaupferðum en stundum í hernaði, Fms. i. 185; hitt hafða ek heldr nú ætlað at hætta kaupferðum, Nj. 22; hann rak kaupferðir til ymissa landa, Ó. H. 50; Loðinn fór kaupferð í Austrveg, Fb. i. 207; þá settisk friðr ok kaupferðir ór Þrándheimi til Jamtalands, Ó. H. 142: metaph. phrases, ok munu þessir hafa þvílíka kaupferð sem hinir fyrri (= fara sömu för), Fms. viii. 405; ok enginn sækir sá at honum, at eigi hefir þvílíka kaupferð, Þiðr. 326.

kaup-fox, n. cheating, fraudulent dealing, Gþl. 496, Jb. 359.

kaup-friðr, m. ‘trade-peace,’ security for trade, Fms. vi. 7, O. H. L. 39.

kaup-för, f. = kaupferð, esp. in pl.; fara kaupförum ok afla sér svá fjár, Sks. 251; er hann rænti mik skipi því er eitt er bezt haft í kaupförum, Ó. H. 215.

kaup-gegn, adj. good at trading, Fb. ii. 138.

kaup-gjald, n. wages, pay, Stj. 182.

kaup-hlutr, m. a bargain, Mar.

kaup-hús, n. a shop, Symb. 23.

kaup-höndlan, f. [Germ. handling], trade, (mod.)

kaupi, a, m. a buyer, Jb. 56, Pr. 128; báðir, kaupi ok sali, N. G. L. ii. 100: = kaupunautr, Þiðr. 104.

kaup-lag, n. a tax, price, Grett. 95.

kaup-laust, n. adj. without charge, gratuitously, 656 B. 2, Fs. 92, Fb. i. 122, Al. 135, Korm. 68: without bargain, profit, Germ. unverrichteter sache, Ld. 322, Konr. 38.

kaup-lendingr, adj. a law term, owner of purchased land (opp. to an allodial owner), N. G. L. i. 247.

kaup-ligr, adj. mercantile, Fms. iii. 159.

kaup-löstr, m. a flaw in a bargain, N. G. L. i. 75.

kaup-maðr, m. [cp. Engl. chapman; Germ. kaufmann; Dan. kjöbmand; Swed. köpman]:—a merchant, traveller; in old times, trade was held in honour, and a kaupmaðr (merchant) and farmaðr (traveller) were almost synonymous; young men of rank and fortune used to set out on their travels which they continued for some years, until at last they settled for life; even the kings engaged in trade (see e. g. the pref. to the Hkr., of king St. Olave and Hall í Haukadale); whence in after-times arose the notion of royal trade monopoly. Numerous passages in the Sagas refer to journeys taken for trade; kaupmaðr ok smiðr mikill, Ó. H. 5, 214, Nj. 124, Fms. viii. 234, 303, Ísl. ii. 126, Fs. 24, Eb. 140; kaupmanna görfi, a merchant’s attire, Fms. v. 285; kaupmanna-lög, a league of merchants; kallaði hann þeirra manna auðgastan er verit höfðu í kaupmanna-lögum, Ld. 28.

kaup-manga, að, to bargain, Sturl. i. 171.

kaupmannliga, adv. in a merchant-like manner, Fb. ii. 75.

kaupmannligr, adj. merchant-like, mercantile.

kaup-máli, a, m. a bargain, contract, Grág. i. 225, Nj. 17, Fms. x. 12, 300, Th. passim; kaupmála-bréf, a deed, Dipl. iii. 4.

kaup-rein, f. a market-place, N. G. L. i. 26.

kaup-rof, n. a breach of bargain, N. G. L. i. 237.

kaup-sáttr, adj. agreed to as a bargain, Sturl. iii. 133.

kaup-skapr, m. stores of merchandise, wares, Eg. 41, Fms. i. 185; hafði hann með sér hæns ok seldi þau með öðrum kaupskap, Ísl. ii. 124:—mod. trade, trading.

kaup-skattr, m. = kaup-skapr, H. E. i. 492, ii. 72.

kaup-skil, n. pl. dealings; fara með réttum kaupskilum, bargains; þeirri eigu er þá kom í kaupskil þeirra, D. N. i. 83.

kaup-skip, n. a merchant ship, Ó. H. 215, Eg. 81, Nj. 3, Fær. 249, N. G. L. i. 48, Eb. 49 (v. l.) new Ed., Fs. 70, 85, 92.

kaup-slaga, að, [Dutch kopslagen, whence Dan. kjöbslaae], to ‘strike a bargain,’ to bargain, Ann. 1414, Fb. i. 209.

kaup-staðr, m. a market town, a town, Ísl. ii. 232, Eg. 119, 241, Fms. ii. 27, vi. 440, vii. 235, Fær. 5.

kaup-stefna, u, f. a fair, a market, Eg. 41, 69, 599, Ó. H. 64, 134, Grág. i. 463, Fms. i. 185, x. 227, Ísl. ii. 126, 192, Fs. 100: a bargain, Ó. H. 114.

kaup-sveinn, m. = kaupdrengr, Fms. vi. 238, Fas. iii. 165.

kaup-tíð, f. market time or season (July and August).

kaup-tún, n. a ‘cheap or chipping town,’ market town, Fb. ii. 122; þorp eðr k., Stj. 183, 570, O. H. L. 13.

kaupu-bréf, n. = kaupbréf, D. N.

kaupu-nautr, m. a customer, Fms. iii. 91, Sd. 186, O. H. 114, Fb. i. 209.

kaupungr, m. a nickname, Sturl. iii. 226.

kaup-varningr, m. merchant wares, Dropl. 9.

kaup-váttr, m. a witness to a bargain, Dipl. iv. 4, N. G. L. i. 223, B. K. 124.

kaup-verzlan, f. trade, (mod.)

kaup-vitni, n. = kaupváttr.

kaup-þorp, n. = kauptún, Fms. x. 67, v. l.

KAUSI, a, m. [kause, Ivar Aasen], a cat, = kisa, q. v.; Snorri mælti við son sinn Þórð kausa, sér köttrinn músina, sees the cat the mouse? Ísl. ii. 309:—a nickname, Eb.

KÁ, ð, to harass; enna grimmustu úvina er kallza oss ok ká, Barl. 60: reflex., kásk í e-u, to meddle in a thing, Str. 24.

ká-beinn, m. a nickname, Fb.

káf, n. a stirring about: metaph. pretence of work, no real work, það er ekki nema káf.

káfa, að, to stir; káfa í heyi, to stir the hay with a rake.

kák, n. bungling; það er ónýtt kák.

káka, að, [from Engl. quack], to bungle, play the quack; káka við e-t.

káklast, að, dep. to pick up quarrels; þér mun kostr at káklast um, komir þú austr þangat, Skíða R. 61.

KÁL, n. [A. S. cawl; Engl. cole; Scot. kale; Germ. kohl; Dan. kaal]:—a cabbage; mun hann einn ætla at éta allt kál á Englandi? Ó. H. 131; græn kál, Stj. 61: kale broth and bacon, Fas. iii. 381; e-m fellr flesk í kál, Bs. i. 717, Fms. x. 348, see flesk: in the saying, ekki er sopit kálit þó í ausuna sé komit, the kale is not supped though it be in the ladle, i. e. there is many a slip twixt the cup and the lip, Grett. 132 A; er þat vel at vér deilim kálit, 168 new Ed. COMPDS: kál-fræ, n. kale seed. kál-garðr, m. a kale garden, Bs. i. 765, D. N. kál-meti, m. kale food. kál-súpa, u, f. kale broth.

kálf-bær, f. adj. a cow that will bear calves, Grág. i. 501, N. G. L. i. 75.

kálf-full, adj. with calf, of a cow.

KÁLFI, a, m. the calf of the leg, Orkn. 12, Eb. 60, Nj. 247, Fas. i. 61, ii. 343, 354, N. G. L. i. 339, Bs. i. 229. kálfa-bót, f. = the ham = knésbót, Þiðr. 86.

KÁLFR, m. [Goth. kalbo = δάμαλις; A. S. cealf; Engl. calf; O. H. G. chalbâ; Germ. kalb; Dan. kalv; Swed. kalf]:—a calf; kýr ok kálfr, Fms. i. 168, vi. 260, 368, Njarð. 374, Gísl. 80, Eb. 316, 318, Fas. iii. 34, Grág. i. 502, N. G. L. i. 25: the phrase, ala öðrum þræl kálfs-eldi, to feed a thrall for another man as a calf, i. e. to feed a person who does nothing but eat, 31; hindar-k., a fawn, Str. 3: a whale-calf. II. metaph. of a small island near a large one, eyjar-k.; Manar-k., the Calf of Man, at its southern extremity; Rastar-kálfr, the Calf of the island Rost. β. hvann-kálfr, young angelica, Hervar. (Hb.) Gsp., cp. Gr. μόσχος: kálfa-kjöt, n. ‘calf-flesh,’ veal, Stj. 91: kálfs-belgr, m. a calf’s skin, Gísl. 118, Fas. iii. 621: kálfs-fætr, m. pl. a calf’s legs; flegnar kálfs fætr, flayed calves feet, of the stockings hanging about one’s legs. III. metaph. a calf, i. e. a silly person, dunce; þú ert mesti kálfr!

kálf-skinn, n. a calf-skin; kálfskinns skór, Sturl. iii. 199: the phrase, eigi þótti honum meiri himinn en kálfskinn, svá þótti honum konungr ógurligr, the heaven seemed to him not bigger than a calf-skin (he was so dazzled), so frowning seemed the king, Hkr. iii.

kálf-suga, u, f. the caul of calves, Björn; tregar kálfsugur, Hallgr., Snót (1866).

KÁM, n. [West Engl. keem = scum on cider; Germ. kahm, kahn, keim], grime, film of dirt, kám-leitr, adj. grimy in the face, kámugr, adj. ‘keamy,’ grimed.

KÁPA, u, f. [A. S. cappe; Engl. cape, cope; O. H. G. chappa; Germ. kappe; Dan. kaabe; also the Romance languages, from the mid. Lat. cappa]:—a cowled cloak, cloak with a hood, Fms. iv. 166, Nj. 143, Eg. 726, Jb. 187; blá kápa, Gísl. 37; kápu-ermr, -höttr, -skaut, -gríma, a cope’s sleeve, hood, lap, Eb. 250, Bs. i. 623, Band. 33 new Ed., Fas. i. 143, ii. 133, Gísl. 37, Háv. 45; loð-kápa, a furred cloak, Fms. vii. 19; tvíbyrð kápa, Rétt. 2. 10; kantara-kápa, q. v.: the phrase, honum verðr ekki kápan úr því klæðinu, he will never get a cloak of that cloth = he will fail, be disappointed in that. 2. the cover of a book, (mod.)

kár-höfðaðr, part. curled, Þiðr. 175, 181.

kár-höfði, a, m. one with curled hair, a nickname, Bs.

kári, a, m., poët. the wind, freq. in mod. usage: a pr. name.

kárína, u, f. [through Fr. carême, from Lat. quadragesima], a fast of forty days, ordered as a penance in the old eccl. law, H. E. i. 521, ii. 189, 191. kárínu-fasta, u, f. = kárína, Sturl. ii. 231.

kárna, að, [either from the preceding word or rather from Goth. kaurs = heavy, kaurens = heaviness]:—to become distressed; heldr tók að kárna fyrir Árna, Jón Arason.

KÁRR, m. [A. S. cerre; Ivar Aasen kaara], a curl or curls in the hair; svartr á hárslit ok kárr í hári hans mikill, Post. 645. 66; rendering of ‘capillo nigro et crispo:’ a pr. name, Kárr, Landn.; and as a nickname in þunn-kárr, thin-haired; gull-kárr, gold curl; örðlu-kárr, Landn.

kássa, u, f. a mess, muddle; allt í einni kássu.

kássast, að, dep.; k. upp á e-n, to pick a quarrel with.

kátína, u, f. merriment, merry pranks.

kátliga, adv. in an odd, funny manner, Barl. 74.

kátligr, adj. cheerful; k. ok með gleði-bragði, Nj. 118; funny, comic, Grett. 127 A, Bs. ii. 148; all-k., Grett. 112.

KÁTR, adj. [Dan. kaad], merry, cheerful, in good spirits, of mood, temper, Eg. 44, 483, Fms. i. 202, vii. 152, 157, 175, ix. 477, Ó. H. 70; all-kátr, in excellent humour, 57; ú-kátr, downcast.

ká-vísi, f. archness, Karl. 123.

ká-víslega, adv. archly, Stj. 16.

ká-vísligr, adj. wily; k. orð, Pr. 166.

ká-víss, adj. arch, wily, Fms. ix. 304.

káza, u, f., mod. kássa (see p. 335, col. 1); the word is found in Vitae Patrum (Unger), kazu af mjölvi, being a rendering of ‘pultem ex farinâ.’

keðja, u, f. [Germ. kette; Lat. catena; Dan. kjede], a chain, (mod.)

KEFJA, older form kvefja, Sks. l. c.; pres. kefr, pret. kafði, part. kafinn, [kaf; mid. H. G. quebe]:—causal, to dip, put under water; mantú hversu fór um sundit með okkr, ek mátta kefja þik ef ek vilda, Fms. vii. 119; sem þat kvefi (kvæfi, new Ed.) reykr eða mjörkvi, Sks. 211; þá kafði hón höfuðit svá at þar dó hann, Hkr. Yngl. S.; er ríki þitt klandar ok sjálfan þik vill kefja, MS. 4. 26: the saying, þann má eigi kefja er Guð vill hefja, Fb. iii. 408. II. impers. to be swamped, founder, sink, of a ship; skipit kafði undir þeim, Eg. 600; þá kafði skipit undir þeim ok létusk þar allir, Hkr. i. 115, Mar.; svá er veðr þetta mikit at við því þótti búit, at kefja mundi skipin undir þeim, Fas. ii. 180. III. reflex. to dip oneself, duck, dive; þat er athæfi þessa skrimsl, at þat hefir opt kafsk, Sks. 170:—to be quenched, ok er þá því líkast at ljósit kvefisk þá í þeim reyk, 47 new Ed.; at ljós vili kefjast (old Ed.) 2. part. kafðr, drowned; sumir vóru í vatni kafðir, Hom. 147: metaph. overwhelmed, kafðr í áhyggjum, Mar.; önnum kafinn, overwhelmed with business.

kefla, ð, to gag a lamb, so as to prevent its sucking; sagði at lömbunum væri tregast um átið fyrst er þau eru nýkefld, Eb. 244. II. to mangle; kefla þvátt, to mangle linen, freq. in mod. usage; ‘þar vartú at er maðr kefldi þvátt’ is prob. the true reading of the corrupt passage ‘er feaðr kleði þvátt’ in Skálda 162 (Thorodd); the MS. prob. had kelþi = kelfði (as the word is sounded), and ?aþr, which two words the transcriber mistook for kleþi and peaþr.

KEFLI, n. [kafli], a cylinder, stick, piece of wood; álnar löng kefli öll ok smæri, Jb. 317; viðar-reki fylgir allr nema kefla reki, Vm. 130, Grett. 169 new Ed., Fms. vii. 170, xi. 347, Fs. 137; rísta rúnar á kefli, to carve Runes (magical characters) on a k., Gísl. 67, Eg. 605, Grett., Sd. 140, 141: a gag, Fms. ii. 179. II. a mangle; svá eru Flosa ráð sem fari kefli, F.’s plans are a rolling cylinder (= Gr. οἱ δε κυλίνδροις ἄλλοτ ἐπ ἀλλα φέρονται), the metaphor being probably taken from a mangle:—laga-kefli, see lög.

kefling, f. gagging, Bs. i. 528.

kefli-völr, m. a cane, stick, Fms. vii. 193, N. G. L. i. 334.

kefsir, m. = Germ. kebs-mann, Edda (Gl.)

kegill, m. a nickname, Sturl.

keikan, n. a nickname, Fb. iii.

keikja, t, to bend backwards, Eg. 397, v. l. to kneykja; Flosi keiktist mjök, of a wrestler, = kikna or lykna (q. v.), Fms. iii. 188.

KEIKR, adj. bent backwards, the belly jutting forwards; svá at gerðu eik | gékk heldr keik, Bjarn. (in a verse); stendr heldr keikari, Band. 11, Fas. iii. 557; k. í hálsi, Mag.

keila, u, f. a fish, gadus longus, Edda (Gl.): ref-keila, a female fox.

keilir, m. a wedge (cp. Germ. keil); ef maðr brýtr há af skipi manns eðr keili, N. G. L. i. 325, Edda (Gl.) keili-selgr, keilis-múli, a, m. a nickname, Landn.: a cone-formed mountain, a local name in the south of Icel.

keimr, m. flavour, taste; bera keim af e-u, to have a taste of; íllr keimr, a bad flavour, keim-líkr, adj. of like flavour.

keipa, að, to pull an angler’s line up and down, with dat.; forgefins hafði fiskimann, færinu keipat lengi dags, Jón Þor.: metaph. to fret, be cross.

keipóttr, adj. fretful, fickle, shifty.

KEIPR, m. a rowlock, Edda (Gl.), Fms. vii. 66, freq. II. = húðkeipr (q. v.), a canoe, Fb. i. 525, Skáld H. 4. 17, 20. keip-nagli, a, m. and keip-nef, n. a rowlock thrall, a rower. III. metaph. fretful fits, of children; seldu mér hana keipa-stelpu þína, Snót 298.

keip-réttr, adj. bolt upright; standa keipréttr, (mod.)

keipull, m. a kind of boat, the coble of the north-east coast of England and south-eastern of Scotland, Íb. 9.

KEIS, f. [akin to keikr], a round belly, freq. in mod. usage: a nickname, Sturl. iii. 225.

keisa, t, to jut out; keisti fald, perhaps keikti fald, Rm. 26.

keisari, a, m. Caesar, Germ. Kaiser, an emperor, Ver. 40, Hkr. iii. 343, passim; keisara ríki, anempire; keisara garðr, höll, stóll, vígsla, the imperial residence, hall, chair, consecration, Ver. 47, Fms. vii. 94, Stj. 1, Ann. 913, Fas. i. 323. COMPDS: keisara-dómr, m., -dæmi, n. an empire, Fms. xi. 329, 417. keisara-inna, u, f. [Germ. kaiserin], an empress, Ann., Thom. 162.

kekkja, u, f. [kökkr], a nickname, Fas.

kektunar-maðr, m., Nj. 105; see klektun.

KELDA, u, f. [mid. H. G. qual and quil; Germ. quelle; Dan. kilde; Swed. källa; cp. Engl. well, North. E. keld = a spring]:—a well, spring; krjúpa at keldu (mod. vatna lömbum), Þorf. Karl. (in a verse); kelda er ok þar nær hellinum, ok þó konungr sér í, Ó. H. 187; af sannri lífs æð sem lífs keldu, Barl. 84; í læk þann eðr keldu er féll ór brunninum, Bs. i. 462; um ker ok keldur, þar skal ker vera í garði sem eigi er kelda til ok vatn í, N. G. L. ii. 248, Sks. 91, Bret. 30; útan garðs ok innan með keldu, D. N. i. 527; at keldunni þeirri er mitt er í garðinum, ii. 498, iii. 98; keldu-lækr, a stream from a well, Karl. 266: and so in Dan. and Swed. local name, Roes-kilde, as also in mod. Dan. and Swed. II. specific Icel. a stagnant pit in a swampy ground, Eb. 266, Ld. 204, Lv. 5, Jb. 278, Dipl. ii. 1, Fb. i. 231. COMPDS: keldu-skítr, m. = myri-skítr, a snipe: a nickname, Fms. vii. keldu-sog, n. the outlet of a k., Dipl. v. 19. keldu-svín, n. ‘rallus aquaticus,’ the name of a bird, the water-rail: local names, Keldur, f. pl., Keldu-hverfi, n., Landn.; whence Keld-hverfingar, m. pl. the men from K., Grett.

keldóttr, adj. miry, marshy.

KELFA, d, to calve, Gþl. 504, see Pal Vídal. Skýr. s. v. kelft.

kelfing, f. calving, Gþl. 498.

kéli-, [Swed. kel; Dan. kjelen, kjele = to fondle; cp. also ein-kili]:—it occurs only in COMPDS: kéli-sjúkr, adj. hysterical; fyrir kelisjúkar konur, Fsm. 23. kéli-sótt or kéli-sýki, f., Swed. kelenhet = hysterics, Fél.

kelkinn, adj., in þrá-kelkinn, obstinate, and þrá-kelkni, obstinacy.

kelli, kella, see kerli, kerla.

kelpa, u, f. a trap for otters, Fms. vii. 21; see kilpr.

KEMBA, d, [kambr], to comb; skera hár silt né k., Eg. 6; k. höfuð, Vsp. 38, Vtkv. 11; kembdr ok þveginn, Skv. 2. 25; laug skal göra hveim er liðinn er, hendr þvá ok höfuð, kemba ok þerra áðr í kistu fari, Sdm. 34 (Bugge); k. sik, Stj. 138; usually k. sér, Karl. 409, Sturl. i. 168, Bs. i. 560; megi þér k. þeim eigi hagligar tjaldkúlur, Fas. ii. 448; k. hærur, to comb gray hairs, see hæra. II. to card wool; kemba ull, Bret. 32, Stj. 78.

kemba, u, f. a skein of carded wool.

kembir, m. a comber, a nickname, Fb. iii.

kempa, u, f., spelt kenpa: I. [kappi], a champion, Dan. kjempe, Þiðr. 123, Stj. 384, Fms. viii. 158, x. 383, xi. 97, 389, 439. II. [kampr], plur. kempur, the gunwale of a boat.

keng-boginn, part. crooked.

KENGR, m. [cp. Shell. keeng = a brook; North. E. and Dutch kink = a creek, fold; mod. Engl. kink or twist in a rope]:—a horseshoe-formed crook of metal, Safn 67, 84, Munk. 103, hurðar kengr; Vm. 56 (of a bell): a bend, bight, en köttrinn beygði kenginn, Edda (Ub.) ii. 285; beygja sik í keng, to crouch; þó var upp ór kryppu kengr, Skíða R. 8: a nickname, Landn.

kenjar, f. pl. freaks, whims: kenjóttr, adj. whimsical.

KENNA, d, kennig, Hm. 164; part. kennandisk, Bs. i. 322, H. E. i. 499, Dipl. iv. 8; [Goth. kunnan; A. S. knáwan; Old Engl. and Scot. ken; Dan. kjende; Swed. känna]:—to ken, know, recognise; þú kennir konu þá er heitir Oddný, Fms. vii. 103, Hkv. 2. 12; hann kenndi hann þegar, Nj. 9; Flosi kenndi Kára er hann kom í stofuna, 282; hann kenndi skipit, því at hann hafði þat skip séð fyrr, Eg. 120; þar kenndi Ingimundr lönd þau er honum var til vísat, Landn. 175, Sd. 186; þóttisk hann kenna sitt mark á vísu þessari, Fms. iii. 20: with infin., þeir kenndu at þat var Eirekr viðsjá, Ísl. ii. 335; er þetta hann Skalla-grímr? Grímr sagði at hann kenndi rétt, Eg. 112; kennir þú nökkut til gripa þessara! Nj. 75. II. kenna sér e-t, to know as one’s own, claim; kenna sér land, Grág. ii. 204; hann á eigi þat er hann kennir sér, 219; Ingimundr kenndi sér fimm víntunnur … þú munt kenna þér þat er aðrir menn eigu, Bs. i. 433; því kenndi hvárr-tveggi sér nautin, Landn. 47; at enginn dirfi sik at kenna sér þat er hann görir eigi, Al. 88; ek spyrr hverr sér kenni M. M. at þingmanni, Grág. i. 19. III. to acknowledge as belonging to another, attribute to him; öll vár góðverk eru honum at kenna ok eigna, Stj. 25; þá var ok ár um öll lönd, kenndu Svíar þat Frey, Hkr. i. 16; hér er tunglinu kennt embætti sólarinnar, Skálda 211; k. e-m barn, to father a child upon one, Bs. i. 807, K. Á. 16; var sveinn sá kenndr Jóni er Þórarinn hét, Sturl. i. 223; þó at hann sé kenndr nokkurum manni at syni, Grág. ii. 113, (kenningar-son, a natural son): cp. the phrase, þar er enginn kenndr sem hann kemr ekki, no one is known where he comes not, i. e. men had better keep aloof from where they have no business to be. 2. to lay to one’s charge, impute; Ásbjörn kenndi sér völd um þat harðrétti, Rd. 249; Eva kenndi sína synd orminum, Stj. 37; ef þeim eru engir laga-lestir kenndir, Grág. ii. 41; ef meiri eru ráð kennd um konu-nám þeim manni, i. 335; ef hann væri sannr verks þessa er honum var kennt, Fms. ii. 73; Sigurðr taldi þat úsatt sem Ingi konungr kenndi þeim, vii. 242; þeir kenndu honum, at hann hefði verit at vígi Benteins, 224; kenndi þat hvárr öðrum, at ekki héldi þat er mælt var, 248; það er mér að kenna, it is brought home to me; yðr er þat kenna, Am. 51: k. e-m um e-t, to charge one with a thing; Þorgeirr vildi ekki at bræðrum hans mætti um kenna, hvat sem í görðisk, Nj. 252; kenndu þeir því mest um, at Kjartan hafði þegit skikkjuna, Fms. x. 295. IV. to know, perceive, feel, taste, scent; þegar hirðin hafði kennt (tasted) fyrsta rétt, Fas. iii. 302; þeir kenna svá sætan ilm at þeir höfðu aldri fyrr slíkan kenndan, Fms. i. 228; kenna fúlt, to perceive a foul smell, Hallfred; kenna daun, Fms. viii. 230; þeir brugðu í munn sér ok þóttusk ekki jafnsætt kennt hafa, Fb. i. 539; hundarnir röktu sporin, þvíat þeir kenndu (got scent of) af hreinstökunum, Ó. H. 152; kenndi djákninn ekki (he felt not) at þeir lægi á honum, Bs. i. 464; hón kenndi (she felt pain) í meira lagi, þá er nálgaðisk hátíð Þorláks biskups, 323. β. kenna niðr (or niðri), to touch the bottom; en er skipin kenndu niðr þá gékk jarl á land, Hkr. i. 206; ok er skipit kenndi niðr, hlupu þeir fyrir borð, Grett. 97, Fms. viii. 317, ix. 23; svá var djúpt á bæði borð, at forkarnir kenndu eigi niðr, it was so deep that the boat-hooks did not reach the bottom, Ld. 56; þá er skipit flaut ok eigi kenndi niðr, 78. γ. absol., þá er þeir kómu upp í heiðina, kenndi at brá lit, the colour was felt to change, i. e. it began to darken, Sturl. iii. 217 C; þá kenndi (one could scent) ór laukinum, Fbr. 215; þá er maðr heilundi er köra (acc. or gen.?) kennir inn til heila-basta, Grág. ii. 91. 2. with prepp.; kenna af (á, at), to perceive, see; þess kennir nú at (af?) at þér þykkir ek févani, it is clear that …, I see that …, Eb. 38; kenndi þess mjök á (it was much to be seen) um marga Upplendinga, at ílla hafði líkat aftaka Þóris, Ó. H. 188; þess kenna margir af, at þú ert frændstórr, Fb. ii. 270; deyr allt þat er af kennir (all die that taste or smell of it), þeir deyja þegar er þeir kenna af, Rb. 352:—kenna til, to smart, feel pain, ache, freq. in mod. usage. 3. with gen. to have feeling of, feel; kenna mæði, lo be exhausted, Eg. 124; hjarta manns kennir alls, Skálda 169; kenna sóttar, to feel sickness; kona kennir sér sóttar, of childbirth, Fs. 26, Fas. ii. 504, Sd. 176: kenna karlmanns, to ‘know’ a man, cohabit with, Mar.; ek kennda eigi karlmanns, barn at bera, Hom. 30; kenna aflsmunar, liðsmunar, ríkismunar, to feel the odds, be overmatched, Hkr. i. 286, Fms. iv. 331, Ld. 38; kenna harðinda, Fms. vi. 110; kenna kulda af e-u, to feel cold from, Eb. 42; k. hita af e-u, Bs. i. 42; k. odds, benja, to feel the point, the wound, Am. 59, 88; virðisk mér ákall þetta meir kenna ranglætis en réttvísi, it is more prompted by overbearing than by justice, Fb. i. 19; hón kenndi þess at þar stóð ör í, ii. 365; nú má vera at mér kenni heiptar við suma menn, that I feel hatred against somebody, Sturl. iii. 233; tók þá at kenna annars litar, it began to grow dark, 171; vínviðr var efst þar sem holta kenndi, the holts were covered with vines, Þorf. Karl. 420; kenna fæðu, to taste food, Stj. 490, 492; but also k. á fæðu, 453, 517; kenna grunns, to touch the bottom, of a ship or anything afloat, Grág. ii. 353; k. endi-skeiðs, Bragi. V. to call, name; kenna e-t við e-n, to call after one; Helgi trúði á Krist, ok kenndi því við hann bústað sinn, i. e. called it after Christ (Christness), Landn. 207; í þeim fjórðungi er dómrinn er við kenndr, in the quarter by which name the court is called, Grág. i. 65; at helga Þór allt landnám sitt ok kenna við hann, Landn. 97; k. mánuðinn við þann mann sem vatnsins gætir, Rb. 104; við þann er kennt Gunnars-holt, Nj. 29; Oddbjörn er Oddbjarnar-leið er við kennd, Eg. 102; Fleiri hlupu þeir fyrir berg, þar sem við þá er kennt síðan, Landn. 36; kenna þá með margfjölda atkvæði, address them in the plural, Sks. 312; sá var kenndr (nicknamed) Knarrar-smiðr Ór, 43; Nótt en Nörvi kennda, i. e. Night, the daughter of Norvi, Alm. 30; hvar eru Hjörvarði haugar kenndir, where are the hows called Hjorward’s? Fas. i. 519 (in a verse); Mæringr mér of kenndr, my own sword M., Bjarn. (in a verse); hlutir er þú skal varask, at þú verðir eigi við kenndr, Sks. 358, 780; kenndr við styr, morð, connected with, Korm. 2. in poetry, to call by a periphrasis or descriptive name; rétt er at kenna (to call) hana (a woman) svá, at kalla hana selju þess er hón miðlar, Edda; hvernig skal kenna Þór?—Svá at kalla hann son Óðins …, how is Thor to be called?—Thus, call him the ‘son of Odin,’ 53: hvernig skal kenna mann?—Hanna skal k. við verk sín, 67: with prep., kona er kennd við stein, Edda; ok kenn þó hvárn til sinnar iðnar, Fms. vi. 362; konu skal k. til alls kvenn-búnaðar, Edda, etc., see Edda (Skáldskm.) passim; hence kennd heiti (compound or circumlocutory names), opp. to ókennd heiti (plain appellatives), Edda 49.

B. In a causal sense, [Goth. kannjan = γνωρίζειν]:—to teach, with acc. of the thing, dat. of the person, or with infin. of the thing or absol.; kenna e-m íþróttir, Fms. v. 334; kenna e-m rétta trú ok góða siðu, i. 17; kenn mér engan sann, iii. 85; Gunnarr fór með öllu sem honum var ráð til kennt, as he was taught, Nj. 100; kenn þú ráðit til, Fms. x. 334; kenna e-m at flýja, Hkr. i. 149; ek hefi kennt þér Írsku at mæla, Ld. 72; kenna helgar ritningar, 623. 18; þing-kenna, to proclaim in public, N. G. L. i. 7; far sem ek kenni þér, as I tell thee, Sd. 182; ek em sunr Áka, svá er mér til kennt, so I am told, Fms. xi. 153. 2. to teach in school; Andresi syni þeirra lét Herra biskup kenna ok vígði síðan, Bs. i. 716; kenna kenningar, to preach, 140; þá heyrði hann til er prestlingum var kennd íþrótt sú er grammatica heitir, 163; k. prestlingum, id.; þat kann ek it átjánda er ek æva kennig mey né manns konn, Hm. 164; ungr kenndak mér annat, I was taught otherwise when young, Fms. vi. 401 (in a verse); slíkt kennir mér at sofa lítið, Fas. ii. (in a verse). 3. to teach, make one to do; kenna e-m falda rauðu, Edda (Ht.); kenna e-m bíta, lúta í gras, Lex. Poët.; kenna e-m at drúpa, Sighvat; k. e-m brautir, to shew one the way, Hðm. 12, Hbl. 56; ek mun þér stöðna kenna, 6. 4. to tell; kennit mér nafn konungs, Hkv. Hjörv. 12.

C. REFLEX. to feel, seem to oneself; þar er hann lætr kennask svá ágætan ilm, Fms. i. 229; Úlfr kennisk mér (appears to one to be) vitr maðr, v. 334:—with prep., kennask við, to recognise; kenndisk hann af því þegar við mennina, Nj. 267, Bret. 48; ef engi kennisk viðr, N. G. L. i. 345; dilkunum þeim er eigi kennask ær við, Grág. ii. 312: to confess, kennask við sannan Guð, 625. 66; þeir eigu at kennask við sik, at þeir hafa vald af Guði, Gþl. 43; at þeir mætti við kennask sinn lítilleik, Edda. (pref.); ekki kennumk ek við þetta, segir Hrói, Fb. ii. 76; nefndr Skeggi viðr-kenndisk, at …, Dipl. ii. 8; nú em ek eigi svá heimskr maðr, at ek kennumk eigi við at ek hefi talat ílla, Fms. ii. 33; goldit var honum þetta svá, at hann mun lengi kennask, feel it, remember it, Edda. 30; kenndisk svá Kálfr, at, Vm. 48; ek kennumst með þessu mínu bréfi, at …, Dipl. v. 5. 2. to feel, taste, touch; mold sýnisk mér, ok svá kennisk (tastes) mér eigi síðr ostrinn er ek et, Ísl. ii. 352; hón þreifar um hann,—Barði mælti, hvé kennisk þér til, how is it to the touch? 342; slíks ek mest kennumk, Am. 52. II. recipr. to know, recognise one another; svá var myrkt at þeir kenndusk eigi, Fms. ix, 50; ef þeir höfðu hér áðr við kennsk, Grág. ii. 72. III. pass., þá kenndust (were taught) margar ástir, Edda pref. (rare). IV. part. kenndr, vinsæll ok vel kenndr af sínum undirmönnum, Mar.; ílla kenndr, having ill report, Fs. 49. 2. tipsy; kenndr af drykk, Stj. 172; hann er dálítið kenndr.

kennandi, part. a teacher, Greg., Post., passim: as a law term, a witness for recovering and identifying a lost thing; sá maðr er kennendr vill færa til fjár síns, hann skal vinna eið at því at hann átti fé þat, Grág. i. 424; þá á sá, er fé átti, allt þat er hann kennir …, nema kennendr komi til, N. G. L. ii. 46.

kennanligr, adj. to be felt, tangible, Mar.

kennari, a, m. a teacher, tutor, master, Bs. i. 733, 625. 79, Greg. 23; barna-k., skóla-k., passim.

kenni, n. a mark, Germ. kennzeichen; þeir mörkuðu kennum Orms þetta fé, Bs. i. 748; ein-kenni, q. v.

kenni-dómr, m. doctrine, Stj. 2, 671. 22: mod. a body of learned men, the clergy.

kenni-faðir, m. a teacher, Stj. 5: esp. patres ecclesiae; heilagra manna ok kennifeðra, Mar.; kennifeðr Kristninnar, 671. 22.

kenni-maðr, m. a teacher, but only used of a cleric or priest, opp. to leikmenn (laymen), Rb. 396; biskup ok aðrir kennimenn, Fms. i. 32; þriðja hlut (of the tithe) skyldu hafa kennimenn, Bs. i. 68; ok sagt upp í lögréttu af kennimönnum sumarit eptir, Íb. 17; ganga til skriptar við kennimann, K. Þ. K. 33, Bs. i. (e. g. Arna S.) passim; kennimanns-búningr, -klæði, a priest’s dress, 655 xiv, Stj. 110; kennimanna fundr, an œcumenical council, Ann. 485, Mar.; kennimanna setr, skyld, vist, a priest’s maintenance, residence, Fms. x. 317, Vm. 5, 108, Stj. passim; kennimanna kór, the choir, Bs. i. kennimanns-dómr, m. priesthood, Anecd. 12, Th. 52, Fms. viii. 9.

kennimann-ligr, adj. (-liga, adv.), clerical, 625. 85, Sks. 490: with the air, dignity of a priest, Bs. i. 183.

kennimann-skapr, m. priesthood, 415. 1, Sturl. i. 100, Stj. 241, 251, 301, passim.

kenni-mark, n. a mark (= kenni), Fas. ii. 300, Sd. 137.

kenni-nafn, n. a surname, Ýt. 27.

kenning, f. doctrine, teaching, lesson, esp. of preaching, Fms. i. 148; kenna kenningar, to teach, preach, 625. 24, K. Á. 22, Bs. i. 140, N. T., Vídal.; tíðagörð ok k., passim; á-kenning, q. v.; viðr-k., acknowledgment. 2. a mark of recognition, Grett. 132 A; kenningar-orð, words of admonition, Hkr. iii. 23, Fb. iii. 279; kenningar-maðr = kennimaðr, Rb. 366; kenningar-sveinn, an apprentice, N. G. L. ii. 204. II. a poetical periphrasis or descriptive name (see kenna A. V. 2), Edda passim, opp. to ókennd heiti (simple appellatives); a kenning is either simple (kennt), double (tví-kennt), or triple (rekit). The ancient circumlocutions were either drawn from mythology, as to call Thor the son of Earth (Jarðar sunr), and the heaven the skull of Ymir; or from the thing itself (sann-kenning), as to call the breast the mind’s abode: similar phraseology is found in all ancient poetry, but in the old northern poets it was carried farther and was more artificial than in other languages. COMPDS: kenningar-faðir, m. a father by name, Joseph var k. Jesu, Hom. (St.) kenningar-nafn, n. a surname, Ld. 52, Nj. 22, Ó. H. 139, Fms. ii. 51, Fbr. 80, Stj. 139, Bs. i. 589, Eluc. 12. kenningar-son, m. a natural son (see kenna A. 111. 1); Freysteinn var fóstri Þorbrands ok k., því at þat var flestra manna sögn at hann væri hans son, en ambátt var móðir hans, Eb. 156, Fms. xi. 162.

kennir, m. a knower, Lex. Poët.

kenni-semi, f. sense, Hom. (St.)

kenni-speki, f. the faculty of recognition, Bs. i. 328, Greg. 26, Fas. ii. 446; cp. Scot. kenspeckle = easy to be recognised, remarkable.

kennsl, n. pl., in the phrase, bera kennsl á e-t, to recognise, identify, Ó. H. 72, Fms. xi. 85, Mag. 97. II. a charge made on evidence, N. G. L. i. 72; bar konungr á hendr bændum þessi kennsl, Ó. H. 103; vóru þá þessi k. borin á hendr honum, en hann synjaði þverliga ok bauð skírslur fyrir, Fms. vii. 186; þat var kennt Margretu dróttningu at hón hefði ráðit mann til at svíkja konunginn í drykk, þann mann tóku Birkibeinar ok höfðu þessi kennsl á honum, en hann setti þar syn fyrir ok bauð skírslur …, ix. 5. kennsla-mál, n. cases of circumstantial evidence; dular-eiðar ok um kennsla-mál, þar sem eigi eru lögleg vitni til, Gþl. 199; þar at skyldu allir eiða sverja um kennslamál öll, Ísl. ii. 403,—for these cases were disposed of by an oath of compurgators or by ordeal.

kennsla, u, f. teaching (kenning is properly preaching, kennsla teaching), Dipl. v. 3, Sturl. i. 126, iii. 242, Bs. i. 431, 846, passim; barna-k., teaching children; skóla-k., school-teaching. COMPDS: kennslu-laun, n. pl. wages for teaching. kennslu-piltr, m. a school-boy, Bs. i. 792. II. = kensl (II), N. G. L. i. 410.

kenpa, u, f. a champion; see kempa.

KEPPA, t, [kapp], to contend, strive hard, Am. 54, 61; keppa um e-t, Fms. iii. 214, Grág. i. 410; ef tveir menn keppa um einn hlut, Fb. i. 150; keppa við e-n, to contend with one, Nj. 29, Hkr. iii. 264. II. reflex. to contest; þá kepptusk þeir svá mjök, at þeir rérusk svá nær, at þeir brutusk árarnar fyrir, Fms. viii. 216; kepptusk þau mjök um ágæta menn, vildi hvártveggja til sín hafa, i. 100; keppask til e-s, to strive after a thing; svá at hann keppisk til smárra hluta ok fær þó eigi, Ó. H. 87; eigi kepptumk ek til konungdómsins, Fms. viii. 219: k. við e-n, to contend with or against; eigi kepptisk hann auð við auðga menn, Róm. 347; Knúti konungi þótti hann keppask um skrautgirni við sik, Fms. v. 181; varask þú þat at þú keppisk við þér meiri menn, Eg. 21: absol., keppask við, to strive hard, do one’s best, Al. 154, Mag. 53: to be busy, work hard, freq. in mod. usage.

keppi-kefli, n. a thing worth fighting for: in the phrase, það er ekkert k., it is not worth having, metaphor prob. from the lagakefli, q. v.

keppilega, adv. impetuously, Róm. 314.

kepping, f. a beating with a keppr, Mar.

keppinn, adj. contentious, Háv. 42, Arnór.

KEPPR, m. [Dan. kjep], a cudgel, club, Skíða R. 136, Fas. iii. 345: a nickname, Sturl. II. a sausage (= íspen, q. v.), from the shape.

keptr, m. = kjaptr or keyptr, Þiðr. 122, Edda ii. 291.

KER, n. [Goth. kas = σκευος; O. H. G. char; mid. H. G. kar; Dan. kar]:—a tub, vessel, Grág. ii. 339, Fs. 137, Bs. i. 336, 339, 340, Fms. vii. 150; hvert ker kann verða svá fullt at yfir gangi, Sturl. iii. 282: for fishing, göra garða eðr ker, Grág. ii. 350: valit ker, a chosen vessel, 656 C. 13, Matth. xxv. 4, Mark xi. 16, Luke viii. 16, Rom. ix. 21, 22, 1 Thess. iv. 4, 2 Tim. ii. 21, Rev. ii. 27: a goblet, Fms. x. 236, Js. 78, Hm. 18, 51: a chest, Gh. 7; aus-ker, a bucket, cp. Yngl. S. ch. 14; öl-ker, an ale cask, Orkn. 246; vín-ker, a wine cask; sýru-ker, Bs. i. 336; váð-ker = vestiarium; skap-ker = Gr. κρατήρ; gull-ker, leir-ker, silfr-ker, a gold, earthen, silver vessel: poët., vind-ker, the wind basin = the sky, Egil; ker svefna, ‘basins of sleep’ or ‘tear-basins’ = the eyes, Gísl. (in a verse).

kerald, n., proncd. kjarald, a cask, Matth. xiii. 48, Blas. 43; þeir kváðusk rakit hafa spor svá stór sem keralds botna, Grett. 111 A, esp. in dairy-work:—a measure, K. Á. 206.

ker-bað, n. a tub-bath, Fms. x. 147.

kerf and kerfi, see kjarf.

KERFI, n. [A. S. cyrf; Scot. carf; Germ. kerbe]:—a bunch, wreath; blómstr-k.:—sina-k., the nervous system, etc. (mod.)

ker-ganga, u, f. a kind of fight in a tub, Fs. 137.

kergi, f. or kergja, u, f. [kargr], doggedness.

ker-koppr, m. a small basin, Thom. 518.

kerla, u, f. = kerling, kerla mín! Fas. iii. 65, Hrólfs S. 236 (Ed. 1664).

ker-laug, f. ‘tub-washing,’ bathing in a tub, Lv. 118, Bjarn. 19, Fas. i. 377, cp. Fms. vii. 150.

kerli, proncd. kelli, = kerling, kelli mín! Piltr og Stulka, (convers.)

KERLING, f. [answering to karl, q. v.], a woman; þessi skal kerling heita því at hón er af karlmanninum komin, Stj. 34. II. used, like Scot. carline, almost always of an old woman, and only of a common person, not of a lady, see karl; mær heitir fyrst hver, en kerlingar er gamlar eru, Edda 108; gaman þykkir kerlingunni at, móður várri, Nj. 68, Eb. 44; kerling ein gömul, an old woman, 318; kerlingin móðir konungs, Fms. i. 76; þar sem ek ligg einn í húsi ok kerling mín, I myself and my old wife, Grett. 127; körlum ok kerlingum, Gþl. 257; karls dóttir ok kerlingar, Fas. i. 22; karla börn ok kerlinga, Hkr. i. (in a verse); karl og kerling, karl og kerling í garðs horni, see karl; kellingar gamlar, hrumar ok örvasa, Fb. i. 423: in the phrase, fleyta or flytja kerlingar, to ‘float witches,’ to play at ducks and drakes; kerlingar nef, a nickname, Fb. iii; kellinga bani, a nickname, Fms. xi. COMPDS: kerlingar-eldr, m. a kind of mushroom. kerlingar-eyra, n. a kind of fucus. kerlinga-saga, u, f., kerlinga-bók, f. an old woman’s story, nonsense. kerlingar-tönn, f., botan. lotus, Hjalt. kerlinga-villa, u, f. an old woman’s tale, nonsense, superstition, Sæm. 118. II. as a pr. name, Gullþ.; cp. Carolina. III. naut., like Engl. carling, one of the fore and aft timbers supporting the planks of the deck, Edda (Gl.)

KERRA, u, f., gen. pl. kerrna, Stj. 288, [for. word], a car, chariot, Bret. 68, Stj. 204, 288, 387, Al. 42, Fb. i. 320; kerra sólarinnar, Edda 7; kerra Þórs, Nj. 131; eldlig k., Niðrst. 9; kerru gætir, a charioteer, Skálda 194, Pr. 477: the zodiacal sign, Rb. kerru-sleði, a, m. a kind of sledge, D. N.

KERRA, t, to force or throw the neck backwards; hnakka-kertr (part.), throwing the neck backwards; heldr en ekki hnakka-kertr, höndum stingr mjaðmir á, Hallgr.

KERSKI, f., often spelt and proncd. keski, [karskr], cheerfulness, mirth, fun, Fas. i. 525; mæla sér gaman ok k., Karl. 473, Ó. H. 170 (in a verse), Korm. (in a verse). COMPDS: keski-fimr, adj. witty, Bs. i. 81. kerski-látr, adj. id., Skáld H. 2. 27. kerski-mál, n. a jest, Fbr. 207. kerski-máll, adj. facetious, Fas. iii. 195. kerski-orð, -yrði, n. pl. jokes, Orkn. 302, Sturl. i. 21. keraki-orðr, adj. = kerskimáll, Skáld H. 3. 19.

kerskinn, adj. scurrilous: keskni, f. scurrility.

kerskr, adj. = karskr; kersk þjóð, Lex. Poët.; ókerskr, enn ókerskari, the weaker (the poorer), Grág. (Kb.) i. 172.

ker-staða, u, f. the placing of a fishing-creel, Vm. 85.

KERTI, n. [from Lat. cera, cp. Germ. kerze]:—prop. a wax candle, taper, used in church service, as also in attending great men, Dipl. iii. 4; stóðu kerti-sveinar með kertum, Fms. x. 149; brunnu kerti um allan kór, Bs. i. 311: of votive candles, en kertið var fimm álna langt, 347; hétu þeir at göra kerti þat er tæki um oxann, id.; með steyptum kertum, Stj. 43, Sturl. iii. 266; kertis görð, candle making, Bs. i. COMPDS: kerta-grind, f. a candle-frame, Am. 8. kerta-hjálmr, m. a chandelier, Vm. 35, H. E. ii. 107. kerta-klofi, a, m. snuffers, Stj. 565. kerta-pípa, u, f. a candlestick, Pm. 103. kerta-stika, u, f. a candlestick, Fms. iii. 28, Fs. 115, Rb. 384. kerta-stokkr, m. a candle-box, Vm. 47. kertis-ljós and kerta-ljós, n. candle-light, Rb. 358, Fb. ii. 272. kertis-log, n. id., Ó. H. 2–25. kertis-rak, n. a candle-wick, Bs. i. 118, 306. kertis-stafr, m. a ‘candle-staff,’ candlestick, Bs. i. 316.

kerti-hjálmr, m. = kertahjálmr, B. K. 83.

kerti-kista, u, f. = kertastokkr, Pm. 25

kerti-klofi, a, m. = kertaklofi, Vm. 25.

kerti-stika, u, f. = kertastika, Stj. 565, Fms. i. 124, v. 339.

kerti-stokkr, m. = kertastokkr, Ám. 8.

kerti-sveinn and kerta-sveinn, m. a ‘candle-boy,’ link-boy, an attendant on a great man, Hkr. iii. 181, Fms. vi. 422, vii. 159, ix. 421, x. 137, 147, 157.

ker-veiðr, f. fishing with creels, D. I. i. 179.

KESJA, u, f. [prob. a Celtic word from Celtic-Latin gaesum, cp. γαισος in Polyb.]:—a kind of halberd, Eg. 202, 285, 289, 378, 380, 387, Sks. 407, Fms. i. 43, iv. 65, vi. 76, 336, 411, 413, vii. 69, 72, 265, viii. 97, 120, 124, 318, 350, ix. 55, x. 314, Stj. 475, 486, Karl. 123; kesju fleinn, Fas. ii. 419; kesju lag, a thrust with a halberd, Fms. viii. 138; kesja skammskept, ii. 330, x. 363;—kesja, atgeir, and höggspjót appear to be the same thing. 2. a nickname, Fms. xi.

keski, f., see kerski.

ketil-botn, m. the bottom of a kettle, Bær. 8.

ketil-garðr, m. a kiln (?), N. G. L. ii. 246.

ketil-hadda, u, f. a kettle-handle, Fms. i. 36.

ketil-hrím, n. kettle-grime, soot, Fas. iii. 621, Barl. 41.

ketil-járn, n. a gridiron, D. N. iv. 457.

KETILL, m., dat. katli, pl. katlar, [Goth. katils = Mark vii. 4; A. S. cytel; Engl. kettle; O. H. G. kezil; Germ. kessel; Swed. kettel; Dan. kjædel]:—a kettle, cauldron, Eb. 198; í elda-húsinu var eldr mikill ok katlar yfir, Eg. 238, Bs. i. 342, ii. 135, B. K. 52, Fms. vi. 364, Edda 28; elda undir katli, kljúfa við undir ketil, Fbr. 72 new Ed., Fs. 150; var honum goldinn k. mikill ok góðr, Þorst. Siðu H. 171; búðar-k., Eb. 198; eir-k., Eg.; járn-k., stein-k., an iron, an earthen kettle, Ó. H. 223: in old usage as a general name for every kettle, boiler, cauldron; in mod. usage, esp. of a kettle of a certain shape or of a small kettle, kaffe-k., a coffee kettle; but pottr = cauldron; the same distinction is made in Dipl. v. 4.—sex katlar, tíu pottar: katla-máls skjóla, a measure, Grág. i. 501: the phrase, e-m fellr allr ketill í eld, one’s kettle falls into the fire, of consternation. 2. the earliest northern eccl. law prescribed as an ordeal for a woman to take hot stones out of a boiling kettle, whereas a man had to take up hot iron; ganga til ketils, taka í ketil, Gkv. 3. 7, (the ordeal being called ketil-tak, n.); beri karlmaðr járn en kona taki í ketil, N. G. L. i. 152; karlmaðr skal ganga til arins-járns en kona til ketiltaks, 389; eðr berr hón járn eðr tekr hón í ketil, Grág. i. 381. II. as a pr. name of men, Ketill, Ketil-björn; of women, Katla, Ketil-ríðr: but chiefly used as the latter part in compd names of men, contr. into ‘kel,’ As-kell, Arn-kell, Grím-kell, Hall-kell, Stein-kell, Úlf-kell, Þór-kell, Vé-kell: of women, Hall-katla, Þór-katla. In poets of the 10th century the old uncontracted form was still used, but the contracted form occurs in verses of the beginning of the 11th century, although the old form still occurs now and then. The freq. use of these names is no doubt derived from the holy cauldron at sacrifices, as is indicated by such names as Vé-kell, Holy kettle; cp. Ketilby in Yorkshire.

ketla, u, f. a kind of small boat, Edda (Gl.)

ketlingr, m., dimin. a kitten, Fms. vii. 219.

ketta, u, f. a she-cat: of a giantess, Fb. i. 526, Grett. 151 new Ed.: kettu-hryggr, m. a nickname, Bs. i.

keypiliga, adv. bargain-like, businesslike, Grett. 120.

KEYRA, ð, [Dan. kjöre], to whip, lash, prick on; hann keyrði þá hest sinn, Nj. 55; villt þú at ek keyra hest þinn? 91; k. hest sporum, Edda 38; k. jóa oddum, Hkv. 2. 38; ok hörðum mik höggum keyrði, Gkv. 1; látið þá keyra upp (whip up, raise) fólkit, Fms. vii. 182; hann hafði svipu í hendi ok keyrði hana, Sd. 185; hann stígr á stafinn ok keyrir sem börn eru vön at göra, Fms. iii. 176. 2. to drive, ride; keyrir siðan sem harðest til sinna manna, Karl. 241; keyra plóg, to drive a plough, Rm. 10. II. to drive; höggit ok leggit til þeirra ok keyrit þá í brott héðan, Nj. 247. 2. to fling; þá greip bæjar-maðrinn Kjartan, ok keyrði í kaf, Fms. ii. 28; bregðr honum á lopt ok keyrir hann út á Rangá, Nj. 108; keyra e-n útbyrðis, to fling overboard, Fms. vi. 16: Grímr greip upp Þórð ok keyrir niðr svá hart, at hann lamdisk allr, Eg. 192. 3. to drive, thrust, of a weapon; hann keyrði til spörðu, Ó. H. 95; hann skal taka kníf þann ok keyra í gegnum hönd þess er lagði, Gþl. 165; keyra nagla, to drive a nail, Líkn. 16; prestr keyrði hæl á bjarginu (drove a peg into the rock) ok bar á grjót, Grett. 141 A; k. sverð í höfuð e-m, Gísl. 51; fundu þeir reyði nýdauða, keyrðu í festar (forced ropes through it) ok sigldu með, Glúm. 391; eða ek keyri öxina í höfuð þér ok klýf þik í herðar niðr, Nj. 185; Jórunn tók sokkana ok keyrði um höfuð henni, J. struck her about the head, Ld. 36. III. impers. it drives one, i. e. one is driven, tossed by the wind, waves; lýstr vindinum í holit verplanna, ok keyrir (þá) út at virkinu, Fms. xi. 34; veðr stóð at landi, keyrir þar at skipit (acc.), Finnb. 242; keyrir skipit vestr fyrir Skálmarnes, Ld. 142; fundu þeir eigi fyrr en þá keyrði á land upp, Nj. 267: the phrase, e-ð keyrir úr hófi, it exceeds all measure, Fb. i. 417; veðrit keyrði úr hófi, it blew a violent gale: part., hreggi keyrðr, storm-beaten, Jd. 32; þjósti keyrðr, driven by anger, Glúm. (in a verse).

keyri, n. a whip, Sturl. iii. 105; keyris-högg, 117; keyris-vöndr, a ‘whip-wand,’ Grág. ii. 295.

keyrsla, u, f. driving, D. N.

keyta, u, f. foul water (= veisa), Konr. 39: mod. stinking urine.

KIÐ, n., gen. kiðja, Þorf. Karl. l. c.; but better kiði, dat. kiðum, Grág. i. 503; [Engl. and Swed. kid]:—a kid, Fms. vi. 260, Barl. 53, Mork. 227; geitr með kiðum, Grág. i. 503; kið eðr kálf, Fms. i. 53; kiðja-mjólk, kid’s milk, Þorf. Karl. 376; þar lágu kið tvau bundin, Gullþ. 63: in local names, Kið-ey, Kiða-fell, etc., Landn.

kiðlingr, m. a kidling, young kid, Mork. 227, Pr. 472, 477, Stj.: a nickname, Sturl. iii. 209. kiðlings-munnr, m. a nickname, Fms.

kið-skínn, n. a kid-skin, Stj. 165, Rétt. 2. 10.

Kikini, a, m. a nickname (cp. Engl. Kitchin), in Kikina-skáld, the poet of K., Fms. vi.

KIKNA, að. [cp. keikr], to sink at the knees through a heavy burden; kikna í knésbótum, Fbr. 159, v. l. (but lyknar, Fb. l. c.); rekr klærnar framan í fangit svá at Ormr kiknar við, Fb. i. 530; ok er hann bar af sér lagit kiknaði hann við, Grett. 3 new Ed.; lá við at hann mundi kikna, Fms. iii. 187.

kikr, m. a nickname, Fms. ix. 326.

kili, a, m. [cp. Dan. kjelen], only in the compd ein-kili, q. v.

kilja, að, to fondle (?); kiljar kván ok elja, Edda ii. 491 (in a verse).

kilpr, m. a handle of a vessel (= hadda); mösurbolli ok yfir gylltr kilpr, Fagrsk. 115; ok yfir kilpr gyldr af silfri, Mork. 19: in mod. usage kilpr is a loop of whalebone fastening the handle to the bucket.

KILTING, f. [Scot. kilt], a skirl; hann hafði Inga konung í kilting sér, Fms. vii. 208 (í kiltingu sér, Mork. 208), xi. 346; Þórólfr bar hann í kiltingu sinni til skógar, vi. 325; steypði hann silfrinu í kilting sína, Ó. H. 135; í kjöltungu sér, Fb. iii. 365; see kjalta.

kimbi, a, m. a nickname, Eb.

kimbill, m. [kumbl], a little trunk, a bundle (= auka-pinkill); kimbill næfra, N. G. L. i. 101. kimla-bönd, n., prop. trusses, a metrical term, in which a foot is added (trussed) to the end of each line, Edda 135, 136; brands hnigþili randa stranda, where ‘stranda’ is the additional foot (kimbill).

kimbla, að, to truss up; at k. yðrum vandræðum á mínar áhyggjur, to make your troubles into a truss with my cares, Fms. viii. 20, v. l.

KIND, f., pl. kindir, mod. kindr; [A. S. cind, gecynd; Engl. kind; cp. Lat. gent-em (gens)]:—kind, kin, kith, of men and beasts; helgar kindir, ‘holy-kind’ = the gods, Vsp. 1, opp. to mann-kind, mankind; ok ólusk þaðan af mannkindir, Edda 6; bæði karl-kindar ok kvenn-kindar, both of male kind and female kind, 79; mellu kind, the giantess kind, Nj. (in a verse); Hrímnis kind, giant kind, Hdl.; Fenris kind, the kith of F. = the wolves; Ellu kind, the kith of Ella = the English; Gamla kind, Fjölnis kind, the kindred of G. (Fjölni); Jamta kindir, the Jamt people; Bjarmskar kindir, the Perms; Syslu kind, the Osel people, Vsp. 32, Ó. H. (in a verse), Fagrsk. (in a verse), Hallfred, Hkr. i. (in a verse), Ýt.; Svía kind, the Swedish people, id.: mann-kind. q. v.; firða kind, virða, ljóna, skatna, seggja, gumna, ýta kind or kindir, the kind (sons) of men = mankind, Sól. 1, Rekst. 4, Vsp. 14, Likn. 3;, Lex. Poët. passim; þær kindir, those people, Gkv. 2. 31; hver kind, what kind of people? = who? Kormak; þvi fólki er svá háttað at þat er miklu stærra ok sterkara en nokkur kind önnur, than any other creature, Fas. ii. 234; hverjar kindir ætar eru, what kind (of beasts) may be eaten? K. Þ. K. 130; lifði engi kvik kind eptir (no ‘quick kind,’ living creatures, lived after), útan ein öldrud kona ok kapall, D. I. i. 246; allar konur sem annars kyns ok kindar eru en hann, Stj. 207; allir ok sérhverir klerkar, hverrar stéttar, vígslu eða tignar sem hverr er, N. G. L. iii. 280: a child, Germ. kind, leysa kind frá konum, of a midwife. Sdm. 9. II. in mod. usage, sheep, plur. kindur, ellipt. from sauð-kind, ‘sheep-kind;’ sér eignar smalamaðr fé, þó enga eigi hann kindina, the shepherd calls the sheep his own, though he owns no sheep thereof, a saying; kindrnar hlupu allar saman í einn hnapp, … kindrnar liðu hægt og hægt og smábítandi undan piltinum, … nú verð eg að fara og hóa kindunum dálítið lengra fram eptir, Piltr og Stúlka 9–13; þessa kind veit eg ekki hver á, 19; æ! hvaða smali er það skrattinn sá arna, að þekkja ekki kindrnar hans fóður síns! 20, 21:—hence, kind-lauss, sheepless, 15; kinda-hópr, a flock of sheep, etc. 2. þorsk-kind, a cod-fish; ó-kind, a nasty thing, monster; kindin þín, thou wretch! þú verðr hýdd, kindin þín! ef þú kemr of snemma heim í kveld, Piltr og Stúlka 9.

KINGA, u, f., also spelt qinga, [kengr; Shetl. keengs, a pewter brooch]:—a brooch worn on the breast by ladies, so called from the clasp (kengr) by which it was fastened; kinga var á bringu, Rm. 26; kross skal dóttir hafa eða kingu, hvárt sem hón vill, eða brjóst-búnað inn bezta, ef eigi er ór gulli görr, N. G. L. i. 211 (Js. 78); þar fannsk k. ok seiðstaðr mikill, Ld. 328. As foreign coins, or copies of them, were used as brooches (Worsaae, Nos. 398–409), δραχμή (Luke xv. 8), drachma of the Vulgate is rendered in an old version of the 12th century by kinga, ef kona nequer á tio qingor, … fagnið ér með mér, þvíat ek fann kingo mína; leita kingo, … en líkneski es merkð á kingo, … kinga fanzk es umb var snúit, Greg. Frump. 82, 83.

kingála, u, f. the name of a mare, Grett.

kingi, n., snjó-kingi, a heavy fall of snow.

kingja, d, to swallow; k. e-u niðr, hann getr ekki kingt: to fall thick, of snow; það kingir niðr snjó.

kings, in the phrase, koma til kings, to come to kicks (?), Skíða R. 155.

kingsa, ð, = kinka.

kinka, að, to nod archly with the head; kinka kollinum: cf. kengr.

KINN, f., gen. kinnar; pl. kinnr, old kiðr, Lb. 18, Ísl. ii. 481, 686 C. 2: [Ulf. kinnus = σιαγών; A. S. cin; Engl. chin; O. H. G. kinni; Dan. kind, etc.; Gr. γένυς; Lat. gena]:—the cheek; hleypti hann annarri brúninni ofan á kinnina, Eg. 305, 564; kómu rauðir flekkir í kinnr honum, Nj. 68; roði í kinnunum, 30; kenna við höku, kinnr eða kverkr, Edda 109; vátar kiðr af gráti, Lb. l. c.; báðar kiðr, Ísl. ii. l. c.; ljós beggja kinna, poët. the ‘cheek-beam’ = eyes, Kormak. COMPDS: kinnar-bein, n. pl. = kinnbein, Hkr. iii. 36:, Sd. 147, Bjarn. 36, Skíða R. 9. kinnar-kjálki, a, m. the jaw-bone, 623. 31, Stj. 77, Sturl. ii. 95, iii. 186, Rd. 299. kinna-sár, n. a cheek wound, Landn. 54.

kinn-bein, n. pl. cheek-bones. Bárð. 176, Fms. iii. 186.

kinn-björg, f. the cheek-piece, of a helmet, Sturl. ii. 220, Grett. 118, Karl. 286.

kinn-filla, u, f. the ‘cheek-flesh,’ cheeks, Fas. i. 88, Gullþ. 27.

kinn-fiskr, m. ‘cheek-fish,’ the cheek-muscles. COMPDS: kinnfiska-mikill, adj. with full cheeks. kinnfiska-soginn, part. with sunken, thin, haggard checks.

kinn-grár, adj. gray-cheeked, Skálda 193 (in a verse).

kinn-hestr, m. a ‘cheek-horse,’ box on the ear, 623. 56, Ld. 134, Nj. 75, 116, Finnb. 322, Fms. vii. 157, Pr. 445.

kinn-höggva, hjó, to hew or hack the cheek, Landn. 54, v. l.

kinn-kjálki, a, m. the jaw-bone. Lex. Poët.

kinn-leðr, n. the leather cheek-piece of a bridle, Grett. 129.

kinn-rifa, u, f. ‘cheek-crevice,’ a nickname, Fb. iii.

kinn-roði, a, m. ‘cheek-blushing,’ blush of shame, 655 xx. 3, Hom. 53, Anecd. 6, Stj. 325, Bs. i. 856, Mar., passim; göra e-m kinnroða, to put one to shame, Stj. 423.

kinn-skjóni, a, m. a horse with a piebald head, Sturl. i. 40, v. l.

kinn-skjóttr, adj. with piebald head, of a horse, Gullþ. 13.

kinn-skot, n. a kicking in the face, Fas. iii. 502.

kinn-skógr, m. the ‘cheek-shaw,’ poët. = the beard, Hým. 10.

Kinn-skær, m. = kinnskjóni, Gullþ.

kinnungr, m. the bow of a ship, Fms. viii. 139, x. 78.

kinn-vangi, a, m. the cheek, Eg. 386, Fms. x. 78, v. l.

KIPPA, t and ð, [Scot. to kip, see Jamies.]:—with dat. to pull or snatch; hann kipði honum upp at pallinum, Ó. H. 95; þá tók konungr í hár sveininum ok kipði, 63; k. bryggjum af landi. to pull in the gangways before weighing anchor, Fms. x. 286; kippa af (kippa út) þeirri bryggjunni, er þar var í meðal skipanna, i. 158; kippa ofan seglinu, to pull the sail down, Bs. i. 422; k. skóm á fætr sér, to slip on shoes, Nj. 28; Egill kipti at sér sverðinu, E. drew the sword in, Eg. 379; hann kippir mönnum at sér, he gets men together, Ld. 64; Guð kipti honum frá riki …, Sks. 714; k. aptr orðum sínum, to retract one’s words, 680; má því engu upp kippa, it cannot be retracted, 655 xx. 6. II. impers., in the phrase, e-m kippir í kyn um e-t, ‘to turn into one’s kin’ (= bregða í kyn), to be ‘a chip of the old block,’ resemble one’s kinsman; er þat eigi örvænt at honum kippi í kyn, Glúm. 346; at honum mundi í kyn kippa um údælleik, Sturl. i. 15; vera má at oss Íslendingum kippi í kyn, þó at vér gangim heldr fyrir blíðu en stríðu, Fms. ii, 34. III. reflex., kippask, to pull, tug; kippask um e-t, to ‘pull caps,’ struggle with one another about a thing; kippask þeir um lengi, Sturl. i. 15; þau öll kiptusk þá enn um Noreg, Fms. x. 390; nú er eigi allhóglegt at kippask um við hann, vi. 274; þar til kippask þau um kertið at þat stökk sundr í miðju, Mar. 2. kippask við, to make a sudden motion, quiver convulsively; en meðan drýpr eitrið í andlit honum, þá kippisk hann svá hart við at jörð öll skelfr, Edda 40; þá at eins sá menn at Gísli kiptisk við ok þó litt, Fms. vii. 35. 3. recipr., Eindriði segir, at þeir hefði sannlega kippsk (struggled) nokkut svá, er hann vildi eigi at þeir hefði ferju-skipit, Bs. i. 709.

kippa, u, f. a bundle drawn upon a string; fisk-k., korn-k., Nj.

kippi, n. a sheaf, Barl. 34.

kipping, f. a pulling, snatching, N. G. L. i. 157.

kippr, m. a pall, shock, spasm; sina-kippir, nervous spasms; verðr nú við kippr mikill, Mar. 1056: metaph. a pull, a distance; góðan kipp, a good bit of the way.

kipra, að, [kippa], to wrinkle, draw tight, of a slight spasmodic contraction.

kipringr, m. a slight spasm, such as to form a fold or wrinkle.

kirfi, n. a bunch.

kirja, að, [Κύριε], to chant, intone; k. upp söng; hann var að kirja kvæðin sín, Stef. Ól.

Kirjalax, m. a pr. name = Κύριος Άλέξιος, Fms.

kirjall, m. = Κύριε ἐλέησον in the Litany, Fms. viii. 227, Pm. 29, Jm. 34.

Kirjálir, m. pl. the people on the Finnish Gulf, Careles.

KIRKJA, u, f., gen. pl. kirkna; [Scot. kirk; Dan. kirke; Germ. kirche; but Engl. church]:—a kirk, church; timbr-k., a timber church; stein-k., a stone church; the earliest Scandin. churches were all built of timber, the doors and pillars being ornamented with fine carved work, see Worsaae, Nos. 505–508; in the 12th and following centuries the old timber churches were one by one replaced by stone buildings. In Denmark the last timber church was demolished at the beginning of the 17th century, but in Norway some old churches (called stav-kyrkior) have remained up to the present time, see an interesting essay in Nord. Aarb. 1869, p. 185 sqq. Many passages in the Sagas refer to the building of churches, especially in records of the years following after 1000, see esp. Ld. ch. 74 sqq.; a curious legend, for the purpose of encouraging men to build churches, is told in Eb. ch. 49,—that a man could grant as many souls a seat in heaven as the church which he built held persons; ok þegar er þingi var lokit (the summer of A. D. 1000) lét Snorri goði göra kirkju at Helgafelli, en aðra Styrr mágr hans undir Hrauni, ok hvatti pat mjök til kirkju-görðar, at þat var fyrirheit kennimanna, at maðr skyldi jafnmörgum eiga heimolt rúm í himinríki, sem standa mætti í kirkju þeirri er hann lét göra, Eb. l. c. For the removal of a church, when all the graves were to be dug up and the bones ‘translated’ to the new church, see Eb. (fine), Bjarn. 19. For references see the Sagas passim; kirkju atgörð, atbót, uppgörð, church reparation, Vm. 12, 118, N. G. L. i. 345; kirkju brjóst, gólf, dyrr, horn, hurð, láss, lykill, ráf, stigi, stoð, stöpull, sylla, veggr, a church front, floor, door-way, corner, door, lock, key, roof, stair, pillar, steeple, sill, wall, K. Þ. K. 168, 170, 186, Fms. vii. 211, 225, viii. 285, 428, ix. 47, 470, 524, Landn. 50, Pm. 5, Vm. 46, Sturl. i. 169, iii. 221, 228, K. Á. 28, N. G. L. i. 312; kirkju sár, a church font, Jm. 2, 35, Ám. 6; kirkju kápa, ketill, kola, kross, mundlaug, Sturl. i. 191, Vm. 1, 6, 34, 99, 149, Dipl. v. 18; kirkju mark (on sheep), H. E. i. 494, Bs. i. 725: áttungs-k., fjórðungs-k., fylkis-k., héraðs-k., höfuð-k., hægindis-k. (q. v.), þriðjungs-k., veizlu-k., heima-k., etc.: in tales even used in a profane sense, trolla-k., álfa-k., a trolls’ and elves’ church, place where they worship. 2. eccl. the Church = Ecclesia, very rarely, for Kristni and siðr are the usual words; kirkjan eðr Kristnin, Stj. 44. II. in local names, Kirkju-bær, Kirkju-ból, Kirkju-fjörðr, Kirkju-fell, Landn. and maps of Icel. passim, cp. Kirkby or Kirby in the north of England. COMPDS: kirkju-bann, n. the ban of the church, Bs. i. 749. kirkju-bók, f. = kirkjumáldagi, H. E. ii. 207: mod. a church book. kirkju-ból, n. a church estate, an estate on which a church is built, K. Þ. K. 170. kirkju-bólstaðr, m. id., K. Þ. K. 48, Landn. 50. kirkju-bóndi, a, m. a church-’statesman,’ church-franklin, Vm. 116. kirkju-búningr or -búnaðr, m. church hangings, Vm. 156, K. Þ. K. 154, Hom. 97. kirkju-bær, m. = kirkjuból, K. Þ. K. passim, Fms. ix. 351. kirkju-dagr, m. a church-day, anniversary, Germ. kirchweihe, Sturl. i. 35, 106, K. Þ. K. 42, Bs. i. 77, Hom. 97, Pm. 10. kirkjudags-hald, n. a keeping church-days, Hom. 93. kirkju-dróttinn, m. a church lord, church patron, Sturl. iii. 197. kirkju-eign, f. church property, Bs. i. 689, H. E. i. 458. kirkju-embætti, n. a church office, K. Á. 232. kirkju-fé, n. church property, K. Þ. K. 48, Sturl. ii. 4, Bs. i. 748. kirkju-fólk, n. church people. kirkju-frelsi, f. church-freedom, privilege, K. Á. 216, H. E. i. 459. kirkju-friðr, m. church-peace, sanctuary, K. Á. 46, Sturl. i. 30, Fms. ix. 524; kirkju-friðbrot, a breach of church sanctuary, H. E. i. 242. kirkju-fundr, m. an œcumenical council. kirkju-ganga, u, f. church going, Sturl. i. 168: churching after childbirth, H. E. ii. 86. kirkju-garðr, m. a church-yard, K. Þ. K. passim, Eg. 768, Ám. 89, Sks. 95. kirkjugarðs-hlið, n. a church-yard gate, Fms. ix. 517. kirkju-gengt, n. part., an eccl. term; eiga k., to be allowed to go to church, not being under ban, Sturl. ii. 42, K. Þ. K. 26. kirkju-gjöf, f. a donation to a church, K. Þ. K. 166. kirkju-góz, n. church properly, glebes, H. E. i. 529. kirkju-grið, n. pl. = kirkjufriðr, Sks. 770, Fms. ix. 478, Sturl. i. 30, iii. 71. kirkju-græfr, adj. who can be buried at a church, not being under ban, K. Á. 6, N. G. L. i. 4, Gþl. 58. kirkju-görð, f. church-building, Rb. 396, Bs. i. 163, Fms. ix. 236, N. G. L. i. 344. kirkju-helgi, f. church service, Hom. 93, Sturl. i. 29. kirkju-hluti, a, m. a church portion, Bs. i. 748, Am. 222. kirkju-land, n. church-land, glebe, K. Þ. K. 170. kirkju-ligr, adj. ecclesiastic, H. E. i. 501. kirkju-lægr, adj. fit for a church, of timber, Pm. 106: neut., eiga kirkjulægt = to be kirkjugræfr, Grág. ii. 62, K. Þ. K. 34. kirkju-lög, n. pl. church-law, ecclesiastical law, Bs. i. kirkjulög-bók, f. a church-law book, book of the canons, Bs. i. (Laur. S.) kirkju-mál, n. a church cause, church question, K. Á. 216. kirkju-maldagi, a, m. a church deed, written, Vm. 7. kirkju-menn, m. pl. churchmen. kirkjumanna-fundr, m. = kirkjufundr, Mar. kirkju-messa, u, f. = kirkjudagr, Fms. viii. 46. kirkju-náðir, f. pl. = kirkjugrið, Jb. 93. kirkju-prestr, m. a church priest, parson, Grág. i. 73, Vm. 166. kirkju-rán, n. sacrilege, Bs. i. 775. kirkju-reikningr, m. a church account, Vm. 69. kirkju-reki, a, m. jetsum belonging to a church, Jm. 1. kirkju-réttr, m. a church right, Sturl. iii. 267. kirkju-skot, n. the wing of a church, Fms. vi. 302, ix. 492, v. l. kirkju-skraut, n. a church ornament, Am. 7. kirkju-skrúð, n. (-skrúði, a, m.). a church ornament, Vm. 5, 58, 108, Landn. 389 (App.), B. K. 82. kirkju-skyld, f. (-skylda, u, f.), a church claim or right, Dipl. v. 5, 28, Vm. 113. kirkju-smíð, f. = kirkjugörð, 656 A. ii. 14, Bs. i. 81. kirkju-sókn, f. church-worship, attendance at service; at kirkjusóknum eða mannfundum, Grág. i. 419; þeir höfðu k. til Burakirkju, Fms. xi. 159; með rettlæti, k. ok bænum, Hom. 31, 65: mod. a parish, freq., Sks. 94. Fms. x. 66. kirkjusóknar-maðr, m. a parishioner, K. Á. 40, N. G. L. i. 14. kirkjusóknar-þing, n. a parish meeting, Gþl. 389. kirkju-stétt, f. a church pavement, Sturl. iii 221 C. kirkju-stóll, m. a church pew, Sturl. iii. 182, Vm. 5. kirkju-stuldr, m. sacrilege, Hom. 33. kirkju-söngr, m. church music. kirkju-tíund, f. a church tithe, K. Þ. K. 152, K. Á. 98, Pm. 35, Bs. i. 749. kirkju-tjöld, n. pl. church hangings, Vm. 11, Grág. i. 460. kirkju-varðveizla, u, f. church keeping, Bs. i. 129. kirkju-vegr, m. the church path, way to church, D. N. kirkju-viðr, m. church-timber, Landn. 54, Vm. 53, Ld. kirkju-vist, f. a being in church, Bs. i. 902. kirkju-vígsla, u, f. consecration of a church, K. Á. 28, 102, Sturl. i. 121. kirkju-vörðr, m. a churchwarden, 655 xiii. B. kirkju-þjófr, m. a church thief. III. in plur. kirkna-friðr, -góz, -görð, -mál, -sókn, etc. = kirkju-, Fms. ix. 236, 478, K. Á. 216, Bs. i. 689, Ísl. ii. 380.

kirk-messa, u, f. = kirkjumessa, Vm. 35. kirkmessu-dagr, m. = kirkjudagr, Dipl. i. 5.

KIRNA, u, f. [North. E. and Scot. kirn]:—a churn. kirnu-askr, m. a churn-pail; þeir er heiman hafa hlaupit frá kirnuaskinum, Fms. viii. 350, xi. 272, Boldt. 167.

kirningr, m. = kjarnhafr, Grág. ii. 194.

kirn-samr, adj. quibbling, Krók. ch. 6.

kis, kis! interj. puss, puss!

kisa, u, f. puss, the pet name of a cat. kisu-gras, n., botan. echium vulgare, viper’s bugloss.

kisi, a, m. = kisa; köttr ok kisi, Fas. iii. 556: the name of a giant, Edda (Gl.): a nickname, Ann. 1362, 1382.

KISTA, u, f., gen. pl. kistna, Nj. 20; [A. S. kist; North. E. and Scot. kist; Engl. chest; Dan. kiste; from Lat. cista]:—a chest, Eg. 310; í kerum eða kistum, N. G. L. i. 383; kómu til kistu kröfðu lukla, Vkv.; kistur ok hirzlur, 656 B. 1, passim; kistu lok, botn, lykill, the cover, bottom, key of a chest, Nj. 94; kistu-fjöl, a chest board, Hom. 155; kistu-hringr, a ring in a chest, Fms. x. 258; kistu-þrum, the old shell of a chest, Pm. 64, 73: a coffin (usually lík-kista), Eg. 126, 127, Grág. i. 207, Bs. i. 337, Fs. 132; kemba ok þerra áðr í kistu fari, Sdm. 34; knörr mun ek kaupa ok kistu steinda, Ám. 101, see Worsaae, No. 504: the seat in the poop of a ship (cp. hásætis-k.), Orkn. 400, Fms. vii. 201: the word, although foreign, is old, as it occurs in old poems such as Vkv., Sdm., Am. kistna-smiðr, n. a joiner, Rétt. 2. 10, N. G. L. ii. 246. kistu-leggja, lagði, to lay in a coffin.

kistill, m., dimin., dat. kistli, a little box, Vm. 29, 655 xiii. B. 2, Fms. iii. 136, Fas. iii. 296.

KITLA, að, [A. S. citelan; Scot. kittle; Germ. kitzeln]:—to tickle, with acc., Mar. 1057; kitlaðu mig ekki! impers., mig kitlar, I feel ticklish; kitlar þig? etc.

kitlur, f. pl. a feeling ticklish.

kíf, n. [O. H. G. kip; Germ. keib; Dutch kijf; Swed. kif]:—a quarrel, strife, Art.

KÍFA, að, [Germ. keifen or keiben], to strive, quarrel, Stj. 159, 255.

kífan, f. a quarrel, quarrelling, Stj. 163, 295.

kífinn, adj. quarrelsome, Grett. 116 A, 120, Ísl. ii. 62.

kíkir, m. [Dan. kikkert], a telescope.

kíkja, t, [Scot. keek; Dan. kige], to stare; see kaga.

KÍLL, m. [kil, Ivar Aasen; mid. H. G. kil; cp. the Germ. prop. name Kiel]:—an inlet, canal; iða, fors ok kill, Edda (Gl.); þar skarsk inn vík ein eigi mikil, fundu þeir þar andir margar ok kölluðu Anda-kíl, Eg. 131; at læk þeim, er ofan fellr í kíl þann, er fellr út í ána, Vm. 162.

Kípr, f., gen. Kíprar, Cyprus, Symb. 27.

kíta, t, to quarrel; see kýta.

kjafall, m. a kind of garment worn by the Indians in America, Þorf. Karl. 412.

kjagg, n. in axar-kjagg, an old, blunt hatchet.

kjalar-fugl, m. a kind of bird, a quail (?), Edda (Gl.)

Kjalarr, m. a name of Odin, Edda (Gl.), Gm.

Kjallakr, m. a pr. name, from Gaelic Cealloc, Landn.; whence Kjallekingar or Kjalleklingar, m. pl. the men or family of K., Eb., Landn.

kjallandi, f. the name of a giantess, Edda (Gl.)

kjallari, a, m. [from Lat. cella, as are Engl. cellar, Germ. keller, etc.]:—a cellar, Bs. i. 840, Fms. xi. 425, Grett. 98 A, Sturl. ii. 152, 242, iii. 228, passim.

Kjalnesingr, m. a man from Kjalarnes (see kjölr), Sturl. ii. 192.

kjal-sog, n. the bottom of a boat, in which the bilg water is; no doubt derived from kjölsýja, q. v.

kjalta, u, f. [from kilting, q. v.], the ‘kilt,’ lap; hann greip taflit ok steypir í kjöltu sér, Fas. iii. 629, Skáld H. 6. 37: esp. of a woman, hafa barn í kjöltu, kjöltu-barn, a ‘lap-bairn,’ a baby; kjöltu-rakki, a lap-dog.

kjal-tré, n. a ‘keel-tree,’ keel-imber.

kjal-vegr, m. ‘keel-way,’ local name of a high ridge of mountains, = kjölr (II), Fas. i. 56.

kjammi, a, m. = kjannr, a cooked sheep’s head.

kjamta, að, to maunder.

kjannr, m. [kinn], the side of the head, Edda 109.

kjappi, a, m. pet name of a he-goat, from the ‘chopping’ of his teeth, Edda (GL); brakar í klaufum á kjappa mínum, Fas. iii. 305.

kjapta, að, to chatter, gabble, tell tales, use scurrilous language, Fas. iii. 305.

kjapt-áss, m. a gabbler; hann er mesti kjaptás.

kjapt-forr, adj. scurrilous.

KJAPTR, m., older form kjöptr or keyptr, in ginkeyptr, q. v.; [Germ. kiefer; Dutch kieuw; Dan. kjæft]:—the mouth, jaw, of beasts or in a vulgar sense; Davíð tekr sinni hendi hvern kjöptinn, Stj. 459; hann reif í sundr kjapta ins úarga dyrs, Rb. 382; er inn efri kjöptr við himni en inn neðri við jörðu, … hann stígr öðrum fæti í neðra keypt úlfsins, annarri hendi tekr hann í enn efra keypt úlfsins ok rífr sundr gin hans, Edda 41, 42; ef maðr bindr tagl í munn á hrossi manns, eða bindr kept við fót, Grág. i. 383; opt í Ægis kjöpta, Edda (in a verse); skjöldrinn gékk upp í munninn svá at rifnaði kjaptrinn en kjálkarnir hlupu ofan á bringuna, Grett. 95 new Ed.; skeggstaðinn, hökuna, kjaptana báða, Fb. i. 531: in abuse, halda kjapti, as in Engl. slang, hold your jaw, Germ. maul halten; skrokknum lifir ekkert á | utan tómr kjaptr, a ditty. COMPDS: kjapta-skúmr, m. a gabbler. kjapts-högg, n. a box on the ear, vulgar.

kjapt-vik, n. pl. the creek or corner of the mouth, of a beast, = munnvik, of a person.

kjapt-æði, n. loquacity, slander.

kjarf, n. = kerfi, a bundle; spjót bundin í kerfi, tied in a bundle, Sturl. iii. 101 C; kjarf riklinga, N. G. L. i. 143: kœrf riklinga, 304.

kjark-lauss, adj. (-leysi, n.), weak, faint.

kjark-leysi, n. lack of vigour, Sturl. i. 162 (in a verse).

kjark-maðr, m. an energetic man.

KJARKR, m. vigour, pith, energy; ór þér er barðr kjarkr allr, Fb. ii. 189; gat hann þá talit kjark í Berg rindil, Bs. i. 808; þat segi þér at mér fylgi engi kjarkr, Fagrsk. 176; telja knell ok kjark (kirk, MS.) í þá, 655 xxvii. 24, Bs. i. 654 (in a verse).

kjarna-mjolk, f. [Dan. kjerne-melk], ‘churn-milk,’ butter-milk, Thom. 447.

kjarn-góðr, adj. fat, good, of milk, pasture, or the like; það er kjarn-gott, cp. kjarni and Engl. churn.

kjarn-hafr, m. a he-goat, ram, Grág. i. 503.

KJARNI, a, m. [Germ. kern; Dan. kjerne; cp. also Engl. kernel]:—a kernel, nucleus, esp. of berries, Mar.; or metaph., k. landsins, the best of the land, Stj. 221; Látínu-k., nucleus Latinitatis; Bíbliu-k., etc.

KJARR, n., pl. kjörr; [Dan. kjær; Ivar Aasen kjerr and kjorr]:—copsewood, brushwood; kjörr ok skóga, Rm. 43; smávíði ok kjörr, Eg. 580; ok stingr niðr í jörðina undir eitt kjarr, Þiðr. 68; hann lét liðit fara í kjörr nokkur, Fms. viii. 79; þá er þeir riðu um kjörr nokkur, Orkn. 80; ok reið ek þér þar knút á kjarrinu, Hkr. iii. 265, Fms. vii. 123; fram um kjörrin, viii. 414; hrís-k., q. v.

kjarr, m. a kind of bird, a curlew (?), Edda (Gl.)

kjarr-mýrr, f. a marsh grown with brushwood, Hkr. iii. 138.

kjarr-skógr, m. copsewood, Eg. 546, Fms. vii. 68, viii. 172.

kjassa, að, to coax.

kjass-mæli, n. coaxing: kjass-máll, adj. coaxing.

kjá, ð, to grin, make grimaces, look stupid; sér þú at hverr kjár nefinu at öðrum, Grett. 147 A; eins og ganti orðið hvert við hváði | æði-lengi framan í mig kjáði, Snót 215.

KJÁLKI, a, m. [Engl. cheek; O. H. G. chelch; mid. H. G. kelch]:—the jaw-bone; höku ok kjálka, Fms. ii. 59, vii. 141, passim. II. a kind of sledge; draga kjálka, Gm. 47; görði Bárðr kjálka hverju kvikendi, ok lét hvert draga sitt fóðr, Landn. 226.

kjánka, að, = kjá, q. v., (slang.)

kjói, a, m. a sea bird of the tern kind, Hill’s sterna 3, coprotherus: kjóa-egg, n., -hreiðr, n., -ungi, a, m. the egg, nest, young of the k.

KJÓLL, m., in sense and declension to be distinguished from kjölr, a keel; [A. S. ceôl; North. E. keel = a flat-bottomed boat for carrying coals; O. H. G. cheol, chiel]:—a keel, barge, ship: this word is freq. in old poetry, even in such as Vsp., but in prose it only occurs twice, and in both instances of English ships; whereas in A. S. it is freq. even in pr. and local names, as Ceolmund, Chelsea: it was prob. borrowed from the English: α. in poetry; kjóll ferr austan, Vsp.; snefgir kjólar, Hkv. I. 48; kjóla-valdi, a keel-wielder, Hým. 19; ríða kjól, Rm. 45; kjóla keyrir, a keelman, Landn. 223 (in a verse); hæls hleypi-kjólar, poët. the leaping keels of the heels = the feet, Fms. vi. (in a verse); arin-kjóll, ‘hearth-keel’ = a house, Ýt.; Ullar kjóll, the keel of the god Ull = the shield, Rekst. 6: kjól-rennir, m. a keel-runner, sailor, Bs. i. (in a verse). β. in prose; en hón (the lightning) laust siglu-tré á kjól einum, er flaut fyrir bænum, einn hlutr af trénu varð at skaða manni er kominn var á kjólinn at kaupa glys, en enga sakaði aðra þá er á kjólnum vóru, Fb. ii. 175; sigldu þar at hafi kjólar tveir er komnir vóru af Englandi ok ætluðu til Dyflinnar, … þeir Sveinn lögðu at kjólunum, … hann hafði tekit af kjólunum vín mikit ok mjöð Enskan, Orkn. 462, 464 (ch. 116).

kjóll, m. [from Dan. kjole; contr. from kyrtill]:—a frock, coat, (mod.)

KJÓS, f., also kvos, a deep or hollow place, Post. 308 = dæl, q. v.: a local name, Kjós, Kjósar-sýsla, in the south of Iceland, Landn. Kjós-verjar, m. pl. the men of Kjós, Sturl. i. 199.

KJÓSA, pres. kýss; pret. kauss, 2nd pers. kauss þu, Gs. 8; pl. kusu; subj. kysi; part. kosinn: but also as frjósa (q. v.), pret. kjöri (köri, keyri), pl. kuru, kjöru, Fms. vi. 420, subj. kyri or keyri, part. kjörinn, keyrinn: with neg. suff. kjós-at-tu, imperat. (choose not), Hkv. Hjörv. 3: the forms kaus, kusu, kysi, kosinn are very rare in old writers, see the following references, whereas in mod. usage the forms in r are all obsolete: [Ulf. kiûsan = δοκιμάζειν, 2 Cor. viii. 8, Gal. vi. 4; A. S. ceôsan; Engl. choose; O. H. G. kiusan; Germ. kiesen, cp. kjör; Dan. kaare; Swed. kåra]:—to choose, elect, with acc. or absol., α. þeim mönnum er hann kjöri til með sér, Bs. i. 84; þær líf kuru, Vsp. 20; kurum land þaðra, Am. 97; segja honum hvat þeir kuru af, Fms. xi. 67; kuru þeir þat af at ganga til handa konungi, Hkr. ii. 41; keyri hann þann af er betr gegndi, Fms. i. 202, Bs. i. 37; Sigurðr konungr kjöri (kaus, Mork.) heldr leikinn, Fms. vii. 96; þeir kjöru at færa heldr fé til strandar, Fb. ii. 25; minni slægja en þeir ætluðu er keyru Þorvald til eptirmáls, Glúm. 383; skipta í helminga landi, en Magnús konungr kyri (keyri), Fms. viii. 152; eðr þrjú skip önnur þau sem hann keyri ór herinum, x. 84; þat kuru allir Birkibeinar, viii. 186; en þeir kjöru frið við Odd, Fas. ii. 190; hann spyrr hvern ek kjöra (subj.) af þeim sem komnir vóru, i. 191; þat kjöra ek (subj., I would choose) at verða konungr, ii. 233; ok nú höfu vér kjörit sem Guð kenndi oss, Fms. vii. 89; nú hafi þér þat kjörit (kosit, Fms. viii. l. c.) er mér er skapfelldra, Fb. ii. 611; at þeir höfðu keyrit í hans stað abóta, Fms. ix. 338; ok var keyrinn (kosinn, v. 1.) í hans stað sira Þórir, 412, x. 50, 98; hér hefir þú keyrit mann til, Ld. 258 C; en þeir kuru hundinn, þvíat þeir þóttusk þá heldr sjálfráði mundu vera, Hkr. i. 136; kuru heldr (chose rather) at drepa hina, Róm. 295; kjöri hann heldr at halda görð jarls en þeir væri úsáttir, Fms. ii. 114; hann keyri heldr at leysa líf sitt, Nj. 114; allir keyru honum at fylgja, 280; þá er kjörit er handsalat er, Grág. i. 198; þetta er keyrit hyggiliga, Ld. 178; er hinn skyldr at hafa kjörit sumardag fyrsta, Grág. ii. 244: in the phrase, hafa kjörna kosti, to have the choice things; var þá dæmt, at Væringjar skyldu hafa kjörna kosti af öllu því er þeir höfðu þrætt um, Fms. vi. 137. β. þann mann er kosinn er til veganda at lögum, Grág. ii. 41; skalt þú kjósa Kol til veganda at vígi Hjartar, Nj. 100; margir kjósa ekki orð á sik, people cannot help how they are spoken of, 142; kjósa sik í annan hrepp, Grág. i. 444; vildi Hallr bæði kjósa ok deila, Ld. 38, (see deila); þeir er ávíga urðu skyldi kjósa mann til, … at hafa annan veg kosit, … ok vildi hann þá heldr hafa annan til kosit, Glúm. 383, 384; hálfan val hón kyss, Gm. 8, 14; kjósa hlutvið, Vsp.; kjós þú (imperat.), Hm. 138; kjósa mæðr frá mögum, Fm. 12; ok kusu (kjöru, v. 1.) ina vildustu hesta, Karl. 328; hann kaus heldr brott verpa stundlegum metorðum, Mar.; þrjá kostgripi þá er hann kaus, (kjöri, v. 1.), Edda i. 394; hón bað hann kjósa hvárt heita skyldi Glúmr eða Höskuldr, Nj. 91. II. reflex., recipr., skyldi annarr hanga en öðrum steypa í forsinn Sarp, ok bað þá kjósask at, draw lots, Hkr. iii. 302.

KJÚKA, u, f. a kind of fresh soft cheese, ost-kjúka: blautr einsog kjúka, soft as a k., of a horse’s hoof; whence hóf-kjúka, the soft part of the hoof.

kjúklingr, m. [A. S. cicen; Engl. chicken; Dan. kylling; Swed. kjukling]:—a chicken, young of birds, Grett. 90, as also the verse.

kjökr, n. a voice stifled by tears, a choking voice.

kjökra, að, to whine, to speak with a broken, faltering voice; kveða kjökrandi, Sturl. ii. 214, freq. in mod. usage.

kjöl-far, n. the ‘ keel-print,’ ship’s wake.

kjöl-fari, a, m. a nickname, Landn.

KJÖLR, m., kjalar, dat. kili, mod. kjöl, plur. kilir, acc. kjölu; [Engl. keel, which seems to be of Norse origin, as the A. S. uses quite a different word for carina; Dan. kjöl; Swed. köl]:—a keel; klökkr k., Lex. Poët.; langir, svalir kilir, id.; rísta kaldan sjá kili, Edda (Ht. 101); brotnaði kjölrinn undir skipinu, Fs. 152; laust skipit svá at þegar horfði upp kjölrinn, Ld. 142; höggva skip í sundr ok auka at kili, Fms. viii. 372; koma e-m or komask á kjöl, to get on the keel when a boat is capsized, ix. 320; þeir létu fallask í kjölinn niðr, vii. 288; ok er niðr hlaupinn drykkr allr í kjöl á skipinu, xi. 233; land Ránar, kjalar, stála …, Edda 66; þeir segjask eigi fá tré svá stórt né gott at heyri til kjalarins, Fb. i. 433; ok hvelfir svá skipinu, at hón ríðr um þveran kjölinn, ii. 26; rifnaði skipit neðan, ok var skjótt undan kjölrinn, Bs, i. 842: phrases, sigla lausum kili, to sail with a loose keel, with an empty ship, Ó. H. 115: in poetry, kjalar-slóð, kjalar stigr, keel-track, keel-path = the sea; kjalar-land, id., Lex. Poët. II. metaph. a keel-shaped range of mountains; há fjöll liggja eptir endilangri mörkinni ok eru þat kallaðir Kilir, Eg. 58: esp. as a local name of the mountain Kiölen between Sweden and Norway, Eb. 2, 4, Hkr. i. 137, passim; as also in Iceland, Landn., Sturl. 2. the back of a book; biskup lét búa ok líma öll blöðin í kjölinn, Ísl. ii. 460; bók gyllt á kjöl, a gilt book, freq. in mod. usage: as also the inner margin of a book when open, whence the phrase, lesa ofan í kjölinn, to read closely; hann hefir ekki lesit ofan í kjölinn, of superficial, loose reading. COMPDS: kjalar-hæll, m., see hæll. Fas. ii. 589. kjalar-leið, f. = kjalvegr, Slurl. iii. 278. kjalar-tré, n. = kjal-tré, Fb. i. 433.

kjöl-sýja, u, f. the keel suture, the boards nearest to the keel, Edda (Gl.)

kjöltr, n. [qs. kjötl, from kitla, q. v.], in hósta-kjölt, a tickling cough.

kjöltung, f., see kilting.

kjöptugr, adj. loquacious, scurrilous, tale-bearing.

KJÖR, n., also spelt keyr, [kjósa; cf. Germ. kur in kur-fürst, etc.]:—a choice, decision; ef undir oss bræðr skal koma kjörit, Nj. 192; vér viljum hugsa fyrir oss um kjörit, Fms. vii. 88; verðr þat af kjörum (the final choice) at þeir fara allir samt, Fs. 120; þat vóru allra kjör, at menn kjöru til biskups Norðlenzkan mann, Bs. i. 80; þá skyldi eigi fyrir þá sök skipta keyrinu, alter the choice, Glúm. 383; enda hafi hann engi þann mann fengit til kørs (= kjörs) fyrir sik, Grág. ii. 240; þá vandaðist kerit (keyrit), Sturl.; ganga at kjörum, and ganga í kjör, to go as one wishes; hann kvað þat hafa gengit í kjör, Fas. ii. 371; falla í kjör, id., Skíða R. 104; ganga allt við kjör, id., Harms. 37. II. in plur. cheer; mikil kjör, mickle cheer, abundance; ó-kjör, a bad lot (to choose from): used in the west of Icel. of bad weather, mestu ó-kjör, a pelting rain; vil-kjör (Dan. vilkaar), bliss, wealth.

kjör-gripr, m. a choice or costly thing; ek vil taka þrjá kjörgripi af úskiptu herfangi, Fms. vi. 148.

kjör-ligr, adj. fit to be chosen; þótti honum hinn eigi kjörligri, Fms. iv. 226.

kjörróttr, adj. overgrown with copsewood, Eg. 580.

kjörr-skógr, m. = kjarrskógr.

kjör-tré, n. a choice piece of timber, in jetsum the best log of wood driven ashore; kirkja á kjörtré af Kirkjubóli, Vm. 75.

kjör-vápn, n. a choice weapon, Fas. iii. 387.

kjör-viðr, ker-viðr, m. = kjörtré, Rd. 251, 252; kjörviða-taka, 254.

kjör-viltr, part. having chosen amiss; kjörvilt vartú, Kristín! Safn 671.

kjör-vísligr, adj. acceptable; þótti þeim sá þó eigi kjörvísligr, at eiga enga ván sjálfr til ættleifðar sinnar, Orkn. 58, Fb. ii. 180, Karl. 152.

KJÖT, n., also proncd. ket, dat. kjötvi, mod. kjöti; [a Scandin. word; found neither in Saxon nor Germ.; Scot. ket = carrion; Dan. kjöd; Swed. kött]:—flesh, meat, Lat. caro; heitt kjöt, Fms. vii. 159, 160; ok suðu vér þær með öðru kjöti, Fb. ii. 376; eta kjöt, K. Þ. K. 130, 136: þat er kjöt er menn láta af naut, færsauði, geitr ok svín, 130; varna við kjötvi, to abstain from meat, 134, passim: in plur. stores of meat, þau kjöt sem til þess eru niðr lögð á vegum, Stj. 71; gengu kjötin því harðara sinn veg, Bs. ii. 144. COMPDS: kjöt-át, n. a meat-eating, 656 A. ii 16, N. G. L. i. 343. kjöt-áta, u, f. = kjötát, Fms. x. 417. kjöt-lær, n. a joint of meat, Fms. viii. 117. kjöt-matr, m. flesh food, meat, Hom. 93. kjöt-stykki, n. a piece of meat, Grág. ii. 170, Fbr. 38. kjöt-vaxinn, adj. fleshy, Sturl, i. 10. kjöt-ætr, adj. eatable; also of days on which flesh was allowed; fugla þá er kjötætir eru, K. Þ. K. 132, Sks. 180; á þeim tíðum er kjötætt er, id.

kjöt-ligr, adj. carnal, Stj.; kjötligt barn, K. Á. 146.

kjöt-mangari, a, m. a meat-monger, 1 Cor. x. 25 (whence Kjöbmagergade, in Copenhagen).

kjötvi, a, m. the fleshy, a nickname, Hkr.

klafi, a, m. a kind of fork, put on the neck of cattle; þat er klafi kyrkir, N. G. L. i. 19, 341. COMPDS: klafa-kerling, f. a kind of two-pronged stick, Bárð. 17 new Ed. klafa-stafr, m. = klafakerling, Bárð. 19, 29 new Ed.

klaga, að, [Germ. klagen], to complain, accuse, (mod.)

klagan or klögun, f. a complaint.

klak, n., see klök.

klaka, að, [Dan. klukke], to twitter, of a swallow; to chatter, of a pie; hann heyrði at igður klökuðu á hrísinu, Sæm. 136, Eg. 420, Stj. 80, Þiðr. 168, Karl. 544: of an eagle, Ísl. ii. 195: metaph., of a person, ok und kvernum klaka, Ls. 44:—reflex., klakask við, to have a dispute about; við biskup munum klakask við um kirkju-bann, Bs. i. 749.

klaka, u, f. a pr. name. Klöku-ætt, f. the family of K., Landn.

KLAKI, a, m. hard-frozen ground, Finnb. 282, Vígl. 24, passim: the phrase, koma e-m á kaldan klaka, to put one on a cold ice-field, to bring one into distress; það hefir komið mörgum á kaldan klaka. COMPDS: klaka-hross, n. a jade, a poor horse left to feed on a frozen field, Band. 37 new Ed. klaka-högg, n. a crowbar to break the frozen ground, Vm. 80, (for a grave-digger.) klaka-torf, n. frozen turf, Vígl. 71 new Ed.

KLAKKR, m. a peg, prop. the peg of a pack-saddle on which the packs are hung; setja, lypta á klakk, to lift to the k.; hrökkva upp af klökkunum, to be flung down from the k., freq.:—metaph. heavy, peaked clouds (ský-klakkar, klakka-ský), íllviðris-k., q. v.: in local names of peaks (two and two), Dimunar-klakkar in Breiðifjördr.

klakk-sekkr, m., proncd. klassekkr, a heavy trunk: a heavy, unwieldy thing, mesti klassekkr.

klak-laust or klakk-laust, n. adj. [A. S. clæcleas = free], scatheless, unhurt; komask k. af, to come off unhurt, Finnb. 262; at vit mundum eigi klakklaust skilja, Fb. i. 417; ef ek komumk nú á brott klakklaust at sinni, Fms. iv. 312; ok verð því feginn at þú komisk klakklaust á brott, Fas. iii. 98; þar sem aðrir komask eigi klaklaust þó nauðsyn beri til, Fms. vi. 299, (klaclaust, Mork. 61, l. c.)

klak-sárr, adj. touchy, feeling sore; e-m verðr heldr klaksárt, to be ruffled, rudely handled, Grett. 110 A.

klambra, að, to clamp or pinch together.

KLAND, n., mod. klandr, dat. klandri, Fb. ii. 388: [perh., through Lat. scandalum, from Gr. σκάνδαλον]:—calumny, molestation; yðr hefir leyst af öllu íllu klandi, Stj. 445; komask ór klandi sinna mótstöðu-manna, 415; búand-karl varð fyrir klöndum ríkra manna, Hom. 117, (klandum, O. H. L. 80); hann kom þeim ór klandi víkinga, Greg. 52; tóku hann burt ór öllu klandi Odds ok hans manna, Bs. i. 707: hindrance, af klönd koma á mál þeirra fyrir brullaup, N. G. L. i. 148. klanda-lauss, adj. free from molestation, Str. 74, Fms. ix. 409.

klanda, að, mod. klandra, to molest, Stj. 216, Greg. 65; meiddir eða drepnir eða klandaðir, Sturl. i. 41.

klandan, f. calumny, Stj. 163, (calumnia of the Vulgate); ver frjáls af allri k. minni, Art.

klapp, n. clapping the hands; handa-klapp, Skálda 174.

KLAPPA, að, [Engl. and Scot. clap; Germ. klopfen; Swed klappa]:—to pat, stroke gently; kyssa ok k., to kiss and stroke, 655 xxxi; cp. Scot. to clap a cat; þá klappaði hón um granirnar, Edda (pref.); jarlinn klappaði hendi sinni á bak honum ok bað hann vaka, Fms. viii. 88; maðr hefir staf í hendi ok klappar á lend hestinum, Bs. i. 633; þá kallar konungr til sín hund sinn Víga ok klappaði um hann, Fms. x. 327; hón spyrr hvárt hann ætlar þá enn í Máfahlíð at k. um kerlingar-nárann, Eb. 44, Grett. 33 new Ed.; Þoroddr klappaði um hann (the calf), Eb. 320. 2. to clap the hands; flestir æptu ok klöppuðu, shouted and clapped, D. N. i. 168: the phrase, k. lofi í lófa, to clap, exult; klappa á dyrum, to rap at the door, Eg. 409, Fms. xi. 425; klappa á hurð, Fas. iii. 583. II. a stone-mason’s term, to chop stone with a hammer; hann klappaði rauf í hellu, Grett. 137 A; þessi steinn var útan sein klappaðr væri gráðum eðr pöllum, Fms. i. 137; vóru klappaðir á steinvegginn krossar þrír, vii. 64; í þeim steini vóru klappaðir fjórir koppar, Bs. i. 640; rúnar klappaðar á steini, 655 xiv. B. 2; spor vóru klöppuð í berginu, Fas. iii. 569. 2. to hammer; þarf eigi holan baug um þat at klappa, Fb. iii. 404; ok klappaði um hans hjarta, his heart clapped, throbbed, Fbr. 37; þeir sögðusk mundu k. um (they would clench it, make it right) ef málin kæmi heim í hérað, Sturl. i. 134; mun ek nú k. um aptr, I will make it good, ii. 38.

klaret, n. claret, Fas. iii. 359, Flóv. 22 (for. word), Karl. passim.

KLASI, a, m. a cluster, bunch, esp. of berries: berja-klasi, vínberja-k., a cluster of grapes: metaph., eyja-klasi, skerja-k., a cluster of islands, skerries.

klastr, n. (klastra, að), an entanglement, tangle, bunch.

klatr, n. a clatter; svá mikit k. at varla fékk hljóð, Bær. 12, Al. 12: a toy, trifle.

klatra, að, to waste on toys and trifles.

KLAUF, f., pl. klaufir, [A. S. cleâf; Engl. cleft, clove; Germ. klaue]:—a cloven foot, Stj. 316, 317; göltrinn svamm par til af gengu klaufirnar, Landn. 177; þeir rökðu þangat sem klaufirnar höfðu vitjað af hreinsfitjunum, Ó. H. 152: the cleft between the toes (= neip between the fingers), sár neðan í ilina ok skar út í klaufina við þumaltána, Sturl. iii. 68. 2. a beast, a head of cattle; allar várar hjarðir, svá framt at eigi skal nokkur klauf eptir vera, Stj. 276; hjoggu á skip sín hverja klauf, Fms. viii. 380. 3. gramm. an asyndeton, viz. two adjectives attached to one noun without a copula, Skálda 193. COMPDS: klaufa-gangr, m. the tramp of cattle, Fas. iii. 386. klauf-lax, m., see lax. klauf-rak, n. a driving of cattle, D. N. ii. 146. klauf-troð, n. a track made by the hoofs of cattle, D. N.

klauf-hamarr, m. a cloven hammer.

klaufi, a, m. an awkward, clumsy boor; þú ert mesti klaufi! a nickname, Landn. COMPDS: klaufa-legr, adj. (-liga, adv.), clumsy, awkward. klaufa-skapr, m. clumsiness, want of skill.

klausa, u, f. (for. word), a clause, passage, Skálda 174, 191; k. í bréfi, Bs. i. 706, 707.

KLAUSTR, n. [like A. S. clûstor, Engl. cloister, Germ. kloster, from Lat. claustrum]:—a cloister, Fms. i. 147, x. 1, xi. 343, Bs. passim. COMPDS: klaustr-búnaðr, m. a convent dress, Mar. klaustr-frú, f. a convent lady, Mar. klaustr-ganga, u, f. entering a convent, Mar. klaustr-haldari, a, m. a convent steward. klaustr-hlaupari, a, m. one who elopes from a convent, Mar. klaustr-hús, n. a convent house, Bs. i. 293. klaustr-jörð, f. a convent glebe.

klaustri, a, m. = klaustr; yfir klaustranum, klaustra sínum, Sks. 694 C, Þiðr. 368; helgum klaustra, Bær. 8. COMPDS: klaustra-bróðir, m. a friar, Fms. i. 148. klaustra-fólk, n. convent folk, Fms. x. 10. klaustra-færsla, u, f. removing a convent, Bs. i. klaustra-garðr, m. a cloister yard, 645. 120. klaustra-innganga, u, f. entering a convent, Mar. klaustra-lifnaðr, m. convent life, Mar. klaustra-menn, m. pl. convent people, K. Á. 42, 58, Sks. 694, Fms. ix. 372. klaustra-staðr, m. the glebe-land of a convent, K. Á. 38.

KLÁ, pres. klái, pret. kló, klótt, kló, pret. kleginn, [Scot. claw]:—to scratch or rub an itching spot; var fengin kona at klá honum fót sinn, Sturl. i. 189; hann kallaði á mik ok bað mik klá fótinn, Fms. ii. 187; síðan gekk konungr til svefns, ok kló ek fótinn, x. 331; ok vænti ek at nokkurir klái sárt síður, áðr vit Aron látimk báðir, Bs. i. 538; var þar fengin til kona um aptaninn er hann var kominn í rekkju, at klá fót hans, en er honum þótti of kyrt klegit, 462; ok þá er fótr minn hafði kleginn verit, Fb. i. 400,—the ancients seem to have had their feet rubbed in bed in order to bring on sleep. II. reflex., þar mundi eigi þykkja við kollóttan at klásk, Sturl. iii. 238, v. l.

kláði, a, m. the itch, Fms. ii. 187, x. 331; brá kláða á hvarmana, Fb. ii. 367; augna-k., fóta-k.: a scab, fjár-k., scab on sheep.

kláð-sjúkr, adj. scabby, 655 xi. 1.

kláðugr, adj. scabby.

kláfr, m. a kind of rough box carried on horseback, Lv. 59.

KLÁM, n. [akin to A. S. clæmian = to daub], filthy, obscene language; in mod. usage only in that sense, klám ok níð, Skáld H. 5. 24; vísur fullar af fúlu klámi, 26. COMPDS: klám-fenginn, adj. (-fengni, f.), foul-mouthed. klám-högg, n. a ‘stroke of shame,’ a law term, a wound or stroke behind, Bjarn. 66, Grág. ii. 12, Fas. iii. 102. klám-orð, n. a libel, Eb. (in a verse). klám-vísa, u, f. an obscene song. klám-yrði, n. foul language, Fb. iii. 415, 427.

kláp-eygr, adj. goggle-eyed, Bær. 10.

klápr, m. = kláfr, a nickname, Sturl. ii. 212.

klára, u, f., or klárr, m. a kind of coarse rake used to spread dung.

klár-hestr, m. a hack.

KLÁRR, m. a hack, cart-horse; þat er újamligt, hestr sá ok klárr þinn, Glúm. 356; klárr úkostuligr, Fs. 128, Nj. 55, Fas. ii. 252; hest-klárr, húðar-k., a hack.

klárr, adj. [like Germ. klar, Engl. clear, etc., from Lat. clarus], clear, bright; klár kenning, Pass. 10. 12; blóminn fagr kvenna klár, Fkv.; ú-klárr, Sks. 135.

klár-vígr, adj. clumsy, awkward.

KLÉ, m., gen. kljá (kléa), pl. kljár, qs. kléar; [cp. Gr. λσία or λεία, qs. γλαία?]:—one of the stones to keep the warp straight in the old upright loom; þá er ek sló vefinn, þá féll af einn kléinn af miðjum vefnum ok tók ek upp, ok þá sá ek at kljár þeir vóru ekki nema manna-höfuð, Fms. xi. 49; manna-höfuð vóru fyrir kljána, Nj. 275. kljá-grjót, n. a weaver’s stones, Nj. 275, v. l.

KLEFI, a, m. (klifi, Greg. 49, Mart. 120), [A. S. cleofa], a closet; heimulegr k., Stj. 205; hón var lukt í litlum klefa, Clem. 51; hann fór eptir brauðdiski í klefa, 656 B. 4; útar af elda-skálanum vóru klefar tveir, sinn á hönd hvára, ok hlaðit skreið í annan en mjölvi í annan, Eb. 268, 272; litla-stofa ok klefi are distinguished, Sturl. iii. 187; var sét opt ljós til klifa þess er inn ungi maðr var í, Mart. 120; þá skalf klifi sá allr, Greg. 49; svefn-k., a sleeping closet, bedroom, Stj. 204.

KLEGGI, a, m. [klegg, Ivar Aasen; cp. North. E. and Scot. cleg = a horse-fly]:—a cleg or horse-fly, Stj. 481. 1 Sam. xxiv. 14; mý eða kleggja, Eluc. 22; flugur þær er kallask af alþýðu kleggjar, Best. 2. II. a cock of hay (hey-kleggi), Háv. 53, Fb. i. 523.

KLEIF, f., plur. kleifar, [from klífa, to climb], a ridge of cliffs or shelves in a mountain side; hljópu sjau menn ór skóginum ok upp í kleifina, Eg. 581; skógar-kjörr ok kleifar nökkurar, Fms. vii. 56; þeir kösuðu hann þar við kleifina, Eb. 166 (klifit, v. l.); þar sem helzt vóru kleifar ok skógar þröngvastir, Fms. ix. 359; suðr undir kleifarnar, Gísl. 67, 70: poët. the head is called hjarna kleif, ‘harn-cliff,’ Km.: Kleifar, f. pl. a local name in western Iceland, Sturl., Landn., Ann. 1238.

kleima, d, [kleima, Ivar Aasen; akin to klám], to daub, smear, dabble; þó at ek gæta kleimt einhvern þeirra, Fas. iii. 544, (conversational.)

kleima, u, f. a blot, dab: name of an ogress, Fas.

kleisask, t, to become inarticulate; tunga kleisisk, Anecd. 3.

kleiss, adj., kleiss í máli, inarticulate in one’s speech, Fms. x. 39.

KLEKJA, pres. klek, pret. klakði, part. klakinn, klaktr, [Ulf. niu-klahs = νήπιος; Dan. klække; Swed. kläcka]:—to hatch; klekja út, to hatch out; klekr þau út, Stj. 78; ungar út klaktir, id.; sem hann liggr á eggjunum ok hann skal út klekja, id.; hæna klakði dreka, Al. 160.

klekking, f., in the compd klekkingar-maðr, see klektan.

klekkja, t, in Icel. only used in the phrase, klekkja á e-m, to make one smart, punish; eg skal k. á honum, (conversational.)

klektan, f. = klekking; [klektan and klekking are prob. akin to Goth. -klahs in niu-klahs; cp. also klekkjen = brittle, Ivar Aasen]:—chicken-heartedness; so in the phrase, hann er engi klektunar maðr, i. e. he is no chicken, he is a daring, dangerous man, Sturl. iii. 282; ok sé þú svá fyrir at hann er engi klektunar maðr, Eb. 90 new Ed., Nj. 105; for the various readings (klectun, kleckun, klecting, klektun) see Nj. Johnson. 214.

klembra, að, [Germ. klemmen], to jam or pinch in a smith’s vice, klömbr, q. v.; klýptir ok klembraðir, Stj. 285.

Klement, mod., proncd. Klémus, m. a pr. name, Clement; Klemens kirkja, messa, dagr, saga, the church, mass, day, Saga of St. Clement, Clem. 48, K. Á. 18, Vm. 6.

klenging, f. the picking up a quarrel; þó hann tæki af mönnum slíkar klengingar, Sturl. i. 76.

klengi-sök, f. a law term, picking up a quarrel; þykkir honum þetta klengisök vera, Ölk. 35; eigi vilju vér at þegnar várir sé taksettir eða stefndir fyrir fépretta sakir eðr nokkura klengisaka, for the sake of cheating or chicane, N. G. L. ii. 482.

KLENGJASK, dep. [perh. akin to A. S. clingan, Engl. cling = to cleave to]:—to pick up a quarrel; ok varð Áskatli ílla við, ok þótti hann mjök klengst (MS. kleins) hafa til þessa máls, Rd. 272; ok á þat með engu móti í erfð at ganga. þóat sumir hafi ranglega við klengzt, N. G. L. ii. 402.

klénn, adj. [for. word; from A. S. clæn; Engl. clean; Germ. klein]:—snug; klénn koss, Fas. iii. (in a verse of the 15th century); k. sæng, Úlf. 4. 44: little, puny, klén tign, Pass. The word first occurs in the 15th century, but it never took root.

KLEPPR, m. [cp. Dan. klippa = a rock; Germ. klumpen; A. S. clympre]:—a plummet, lump, Bs. i. 806 (of a comet’s tail), Konr. 31; blý-kleppr, q. v. II. a local name in Icel.

klepra, u. f. or klepr, m., pl. kleprar, a clot, icicle-like, of fat, ice, hair, wool, Jónas.

klepróttr, adj. clotted, of hair, wool, beard.

klerk-dómr, m. learning, Bs. i. 793, Sturl. i. 125, Al. 42, Barl. 12; nema klerkdóm, Fms. vii. 327: the clergy, (mod.)

klerkliga, adv. learnedly; prédika k., Bs. i. 846.

klerkligr, adj. clerkly, scholarlike, Th. 79; klerkligar listir, Bs. i. 680; klerkligar bækr, Skálda (pref.)

KLERKR, m. [from Lat. clericus], a cleric, clerk, scholar; góðr klerkr (beau-clerk), Fms. ix. 531, x. 111; Rikini var klerkr góðr (a good clerk), bæði diktaði hann vel ok versaði, Bs. i. 239; Aristoteles með klerka-sveit sína, Al. 8; hann skildi görla Völsku þvíat hann var góðr k., El.; Paris klerkr, a Paris clerk, one who has studied in Paris, Fb. ii. 475; vitr ok góðgjarn ok k. mikill, Fms. i. 229; Eiríkr konungr var vitr maðr ok góðr k. ok kunni margar tungur, xi. 298; svá görir ok inn skilningslausi, ef hann kemr frá skóla, þá hyggsk hann þegar vera góðr k., Sks. 247. 2. a clergyman, clerk, esp. of the minor orders; klerk eðr klaustra-manni, K. Á. 40; fjórir tigir presta ok mart klerkar, Sturl. ii. 6. 3. a parish-clerk as in Engl.; messu-prestr skal engi leiðangr göra, né kona hans né klerkr hans, N. G. L. i. 97, iii. 77, D. N. passim: a nickname, Orkn. COMPDS: klerka-fólk, n. the clergy, Fms. i. 147. klerka-lýðr, m. id., 623. 15. klerka-mál, n. pl. clerical, ecclesiastical matters, H. E. i. 389. klerka-siðir, m. pl. clerical customs, Fms. vii. 199. klerka-sveinn, m. a clerk. klerka-sveit, f. the clerical body, Sturl. i. 122: a body of scholars, Al. 8. klerka-söngr, m. church music, Fms. i. 260.

klessa, t, to clot, daub: reflex. klessast, to talk thick, Anecd. 10: part. klesstr = kleiss (q. v.), Fms. x. 39, v. l.

klessa, u, f. [kleksa, Ivar Aasen], a clot, Skáld H. R.; blek-k, an ink-clot, etc.

kless-mæltr, adj. talking thick, Fms. x. 39, v. l.

kletti, n. a lump of fat in the loins of meat.

KLETTR, m. [Dan. klint], a rock, cliff, Fær. 29; þar stendr skógar-klettr við Hafslæk, Þorsteinn gékk upp á klettinn, Eg. 717, Bs. ii. 111, Sturl. iii. 104, Gísl. 147; hár k., Grett. 101; þeir sjá hvar klettar tveir koma upp ór hafinu, Fas. ii. 248: in plur. a range of crags: poët., herða k., ‘shoulder rock,’ i. e. the head, Ls.; hjarna k., ‘harn rock,’ i. e. the head; hjálma-k., helmet crag, cp. Helm-crag in Westmoreland, Lex. Poët. COMPDS: kletta-belti, n. a belt of crags. kletta-frú, f., botan. the saxifrage. kletta-skora, u, f. a scaur. kletta-snös, f. a jutting crag, freq. in mod. usage.

kleykiliga, adv.; vera k. kominn, to have got into bad scrapes, Th. 76.

kleykir, m. a nickname, Landn.

kliða, að, to murmur inarticulately.

KLIÐR, m. a din, the murmur in a great assembly when no articulate sound is to be heard; þyss eða k., Gísl. 56; k. ok háreysti, Fms. vi. 374, Bs. ii. 129; skilr þú hér nokkuð mál manna? eigi heldr en fuglaklið, Fas. ii. 175; í einum klið = í einum duni,—allt var senn í einum klið | upp vatt trúss meðal herða, Skíð. R. 28.

KLIF, n. [A. S. clif; Engl. cliff], a cliff; klif and kleif are used indiscriminately in Eb. and Eg. l. c.; þeir fengu tekit hann út við klif er upp ríðr ór fjörunni, Eb. 166; ok kösuðu hann þar við klifit, id. v. l.; klif bratt ok einstigi yfir at fara, Eg. 576; þá var þar undir niðri skógr en skóglaust uppi á klifinu, 580; ok er Egill kom upp ór klifinu, id.; í klifi nokkuru, Bs. i. 200; var í brattasta einstigi upp at ganga ok í harða há klif (plur.), Stj. 452. 1 Sam. xiv. 4 (eminentes petrae of the Vulgate); síðan gékk hann til klifs þess er þjóðgata lá yfir, þeir stefndu hit gegnsta til klifsins, Korm. 146: poët., hauka klif, hawk’s cliff = the hand, Hallfred; há klif, a high cliff, Sighvat: local names, Klifs-jörfi, Klifs-sandr, Klifs-dalr, Bjarn.; Klifs-lönd, Cliffland or Cleveland, in England, Fms. vi.

klifa, að, prop. to climb, but only used metaph.:—to repeat, to harp on the same thing; bað þá eigi klifa svá ey ok ey, Ísl. ii. 349; klifar þú nakkvat jafnan, mannfýla þín, Nj. 85; kerling klifaði allt sumarit um arfa-sátuna at inn skyldi bera, 194; vér kumpánar lærðum þik eitt vers, ok er þat nú þegar þér svá kært sem þú kunnir engan hlut annan, klifandi þat jafnan æ fram, Mar.; klifar sá margr kvæðin lin, Skáld H. 3. 2. 2. reflex. to wrangle; töluðu menn at sjá maðr væri it mesta fífl, hversu heimsliga hann klifask við konung, Fb. iii. 381.

klifað, n. part. a kind of metre, where the same rhyme-syllable is repeated throughout the half of a verse, a specimen of which is Edda (Ht.) 48.

klif-gata, u, f. a ‘cliff-gate,’ way along a cliff, Ísl. ii. 176.

klifra, að, to climb, Rb. 102, Fagrsk. 125; usually as dep. klifrask, id., Fas. iii. 443.

kling, kling, kling, kling! interj., of bells or a tinkling sound, Jónas.

KLINGJA, d, [Germ. klingen; Dan. klinge; cp. Engl. clink]:—to ring, tinkle; hugsar at hér muni k. til upphafs, Fms. xi. 434; hlýtr að klingja dalanna dyngja dúkinn á, Snót 99; klingir mér fyrir eyrum ómr, Bjarni 136.

KLIPPA, ð, to clip; k. með söxum, Str. 9; klipti negl hans ok hár, Fms. vi. 204; k. hár, to clip, cut the hair, Stj. 202; k. sauði, hjörð, to clip, shear sheep, K. Þ. K. 104, Stj. 482, 484.

klippa, u, f. a clipping, sample; af-klippa.

klippari, a, m. a hair-cutter, Stj. 524:—a dealer, monger, Rétt. 2. 10.

klipping, f. a clipping, shearing.

klippingr, m. a shorn sheepskin, Grág. i. 501, Bs. i. 834, H. E. iv. 131.

KLÍFA, pres. klíf, pret. kleif, pl. klifu; [A. S. clîfian; Engl. cleave to; Dutch kleven; Germ. kleben]:—to climb; Jónathan kleif ekki síðr með höndum en fótum um einstigit, Stj. 452; konungr kleif upp í einn bakka, Fms. viii. 75; en sumir klifu svá bratta brekku, 401; þá kom jarl at hlaupandi ok kleif upp yfir köstinn ok þaðan upp yfir húsin, ix. 225; svá at hann mátti klífa upp í virkit af skildinum, Sturl. ii. 33; ok kleif einn í höku mér, Dropl. 22; því er kænlegra at k. skemra, ok falla lægra, Al. 145; þeim er áðr höfðu klifit, Hkr. i. 290; klífa á kjöl, Sturl. ii. 224 (in a verse).

KLÍGJA, ð, mod. klía, að, [provinc. Norse klia, pret. klidde and kligta, pres. klir, see notes to Al. 186]:—to feel nausea; hón klígir mjök, Al. 153; þeirra önd klígir í mót inum himneska mat, Mar.:—mod. impers., mig klíar, or mig klíar við því.

klígja, u, f., mod. klía, nausea, Mag. 89.

KLÍNA, d, to smear; klína brauð, to butter bread, Fms. ix. 241; klínask leiri, Best. 673. 53: mod. to daub, esp. with ordure.

klíningr, m. [klining, Ivar Aasen], buttered bread; kasta klíningnum ok könnunni, cp. the Engl. proverb ‘to throw the helve after the hatchet,’ Fms. viii. 413, v. l.: as a nickname, Orkn.: the word is still used in the old sense in Norway. II. in Icel. it is only used of cakes of cow-dung.

klístra, að. to glue, paste.

KLJÁ, ð, [klé, pl. kljár], to fix the weights to a loom (see klé); mér þótti kljáðr vera vefrinn, Fms. xi. 49; harðkljáðr, hard stretched, Darr.: metaph., vera á enda kljáðr, to be finished, done; það er ekki á enda kljáð, there is no end of it as yet; vera út kljáðr, done; það er út kljáð um þau mál: kljá á enda, to wind up, to have done; er ek á enda kljáðr at þola þat lengr, Ísl. ii. 420.

KLJÚFA, prts. klýf; pret. klauf, klauft (klaufst), klauf, pl. klufu; subj. klyfi; part. klofinn; [A. S. cleôfan; Engl cleave; O. H. G. chlioban; mid. H. G. klieben; Dan. klöve; Swed. klyfva]:—to cleave, split; hann hjó á skjöld Rúts ok klauf allan niðr, Nj. 95; elda er rétt at göra ok k. torf til, K. Þ. K. 88; ætluðu at flá hann kvikan ok klufu svörðinn í höfðinu, Fms. vii. 227; era sem kolvið kljúfi, karl sá er vegr at jarli, viii. (in a verse); eða ek klyf þik í herðar niðr, Nj. 185; kom í höfuðit ok klauf ofan í jaxlana, 144; skildir ‘ro klofnir, cloven, cleft, Vsp. 46: metaph. to split, ek klýf ór þessum sex greinir ins fjórða tigar, Skálda 162. II. reflex., þar at sem björgin kljúfask, are cleft, branch out, Finnb. 242. 2. recipr., þó at þeir klyfisk í herðar niðr, Fas. i. 404. 3. part. klofinn, as adj. cloven; langt upp klofinn, i. e. long-legged, Bárð. 165.

klof, n. the cleft between the legs, the fork, Fas. ii. 346. COMPDS: klof-langr, adj. long-forked, long-legged. klof-snjór, m. snow reaching to the klof. klof-stuttr, adj. short-forked.

klofa, að, to stand or stride with the legs apart; klofa snjó.

KLOFI, a, m. a cleft or rift in a hill closed at the upper end; metaph., þeir vóru komnir í svá mikinn klofa, at Ingjaldr var á aðra hönd, en Laxá á aðra hönd, i. e. they were ‘in a cleft stick,’—the enemy on one hand, the river on the other, Ld. 46; so also as a military term; at samnaðr væri á Rangár-völlum ok væri sú ráðagörð, at þeim sé ætlað at verða í klofanum, ‘were in a cleft stick,’ ‘caught in a trap,’ Sturl. i. 201; mun ek ok senda lið til fulltings við yðr, ok skal þat koma á bak þeim, svá at þeir verði í klofanum, Fas. i. 33; ok var svá stefnt at hann skyldi þaðan at koma, ok skyldi Þorfinnr verða í klofanum, Orkn. 68: fjalla-klofi, a ravine with a bottom, Stj. 87, Al. 26: landa-klofi, a delta at the fork of a river, Sks. 194, 199; lausa-klofi, gramm. a diphthong (au, ei, ey), Skálda 170: medic., gin-klofi, q. v. 2. the groove (hurðar-klofi) in which the door moves up and down instend of moving on hinges (see hníga III); hence the phrases, lúka upp hurðu, or lúka aptr hurð á miðjan klofa, to open or shut the door to the middle of the groove, i. e. shut it half way, Bárð. 171, Fb. i. 547; hurð hnigin á miðjan klofa, half shut, Fms. iii. 74, Fas. iii. 546; hann gengr þar til er hann kemr at hurðu, hón var greypt í stokk ok hnigin eigi allt í klofa, Fb. i. 258; hann svarar ílla ok rak aptr hurðina í klofa, Gullþ. 15; eptir þat opar Þorbjörn inn undan, ok lauk hurðinni í klofa, 18. 3. the forks to support tents on board a ship, Edda (Gl.); þá bað hann með sína ganga ytra með borðum, ok höggva tjöldin ór klofum, Eg. 122: a place in a ship = klofa-rúm, því skal hlaða í klofa inn, N. G. L. ii. 276. 4. a forked mast, used in boats on the west coast of Icel. 5. snuffers; göra skaltú klofa af gulli ljós at slökkva, Stj. 306. Exod. xxv. 38, Vm 36; kerta-pípa í staf ok klofi, Pm. 103; kerta-klofi, q. v.; horn-klofi, q. v. COMPDS: klofa-kerling, f. and klofa-stafr, m. a cleft stick or staff, Bárð. 170, 171; see klafi. klofa-rúm, n. a ship’s cabin near the mast; því skal hlaða í klofarúmi við siglu, Jb. 386. klofa-sigling, f. sailing with a forked mast. klofa-stef, n. a metric. term, a ‘cleft-burden,’ a kind of refrain, consisting of several lines inserted separately in different lines of a stanza, Sturl. ii. 59.

klofna, að, to be cloven, Vsp. 52; í þessum gný klofnar himininn, Edda 41; klofnaði hann í tvá hluti, Nj. 108; skildirnir klofnuðu, Eg. 507, v. l.; jörðin skalf og björgin klofnuðu, Matth. xxvii. 51.

klofningr, m. anything cloven, cp. the Engl. clove (of garlic); the name of a mountain in western Iceland, Landn.

klof-vega, in the phrase, ríða k., to ride astride; opp. to ein-vega, like women on a side-saddle, (mod.)

KLÓ, f., gen. kló, N. G. L. i. 100, mod. klóar, pl. klær, i. e. klœr; [A. S. clawu; Engl. claw; O. H. G. chlawa; mid. H. G. klâ, Germ. klaue; Dan. klo, pl. klöer]:—a claw, talon, of beasts of prey, kattar-klær, ljóns-klær, arnar-klær, krumma-klær, vals-klær, the claws of a cat, lion, eagle, raven, falcon; gambrs-kló, q. v.; brá henni í hnotar líki ok hafði í klóm sér, Edda 46; flugu at þeim hrafnar, ok sýndusk þeim ór járni nefin ok klærnar, Nj. 272; hann (the crocodile) hefir stórar tenn ok klær, Stj. 77; með hvössum klóm, 80: metaph. a claw, of the hand, kólnar nú á klónum, Grett. 94 B: as also in the ditty, kalt er mér á k. l. ó. kenni eg þess á s. i. ó … (i. e. kalt er mér klónum, kenni eg þess á sjonum …): a nickname, Orkn. klóa-gangr, m. a fight with the claws, Fas. iii. 210. II. naut. the clew of a sail, Edda (Gl.); eyri fyrir hanka hvern, eyri fyrir kló hverja, N. G. L. i. 101; en fyrir smáreip hvert er á segli er ertog silfrs ok svá fyrir kló hverja, ii. 283; eyri fyrir krapta hvern, þó eyir at einnar klóar missi, i. 100, ii. 283: the cleat = kolla (q. v.), N. G. L. l. c.

klóask, dep. to fight with claws: in the saying, öndurðir skolu ernir klóask, Ó. H. 183, Fas. ii. 495.

kló-bjúgr, adj. an epithet of an eagle.

kló-dýr, n. a beast with claws, K. Þ. K. 134.

kló-festa, t, to clutch.

kló-fugl, m. a bird with claws or talons, opp. to fitfugl (q. v.), K. Þ. K. 132.

klókindi, n. pl. cunning, cleverness, Fas. iii. 267.

klók-leiki, a, m. craft, cunning, Karl. 130, Mar.

klók-liga, adv. cleverly, cunningly, Stj. 167, Pass. 15. 5.

klók-ligr, adj. cunning, crafty, Fms. x. 172.

KLÓKR, adj. [perh. not a genuine Scandin. word, but, like Dan. klog, Swed. klok, borrowed from Germ. klug]:—arch, clever, Fms. xi. 227, Stj. 160, 223: arch, wily, 34, 70.

klók-skapr, m. archness, Stj. 75, 91, 178, Bs. i. 767: wiliness, Stj. 37, 416, Fms. xi. 445, Grett. 162 A; klókskapar list, -vél, a device, Stj. 177, 178, 247.

klór, n. a scratching, Fas. iii. 502; kattar-klór, a cat’s scratch: bad writing, a scrawl, þetta er ljóta klórið.

klóra, að, to scratch like a cat, Stj. 77. 80, Fas. ii. 370: to scrawl, write badly, klóra bréf.

kló-segi, a, m. claw-like streaks of clouds, Björn.

klót, n. [Germ. klotz; Dan. klode = a ball]:—the knob on a sword’s hilt, Ann. 1405, Fas. iii. 472.

klóungr, m. a kind of lichen, Björn.

kló-vara, u, f. hides with the claws left on, N. G. L. i. 257.

kló-þang, n. a kind of seaweed, kelp, fucus vesiculosus, Hjalt.

kluft, f. a cleft: Kluftir, f. pl. a local name, Sand-k., Sturl.

KLUKKA, u, f., gen. pl. klukkna, older form klocka, Fms. vi. 147, Hom. 9, 68, 69, Bs. i. 38; [A. S. clucge; Engl. clock; Germ. glocke; Dan. klokke]:—a bell, Grág. i. 460, Bs. i. 65, K. Þ. K. passim. COMPDS: klukku-hljóð, klukkna-hljóð, or klokkna-hljóð, n. a peal of bells, Bs. i. 38, Fb. i. 417, Fms. vi. 63, xi. 341. klukku-hringr, m. a bell-ring, Pm. 103. klukkna-hús, n. a bell-chamber, belfry, Pm. 60, Sturl. ii. 119, Hom. 68, D. N. klukku-málmr, m. [Dan. klokke-malm], bell-metal, Ám. 29, Pm. 124. klukku-strengr, m. a bell-rope, Fb. i. 354, Jm. 32. II. metaph., botan. a bell; a short cloak.

klukkari, a, m., old form klokkari, Str. 18, Fms. iv. 171, [Dan. klokker]:—a belman, Fms. xi. 256, Ó. H. 72, D. N. passim; klukkara-hús, -stofa, a belman’s room, D. N.

KLUMBA, u, f. and klubba, Fagrsk. 49, O. H. L. 70, Hkr. ii. 175, Rb. 1812. 18: a club, Fms. iv. 246, xi. 129, Sd. 147, Bév., El. (Fr.); klumbu-fótr, a club foot; klumbu-nef, a snub nose.

klumsa, adj. lock-jaw, Germ. maulklemme, a disease of horses.

KLUNGR, m., the r is radical, [klungr, Ivar Aasen]:—a bramble; millum klungra ok hagþyrna, Barl. 18, 139; þorn ok klungr, Stj. 38; milli þorna ok klungra, 47; með klungrum ok hvössum hagþornum, 395, (‘spinis tribulisque’ of the Vulgate); þyrni, klungr, ok allt annat íllgresi, Fms. v. 159; rósan vex upp á milli klungra ok þyrna, Hom. (St.); sem rós hjá klungrum, Gd. 6: poët., hræ-k., carrion-thorn, poët. for a weapon, Merl. 1. 36, Lex. Poët. II. metaph., in Icel., where there are no thorns, any rough ground is called klungr; hraun ok klungr (klungr ok hörkn, v. l.), Bs. i. 452: allit., klettar ok klungr, crags and rocks.

klungróttr, adj. grown with bramble, Stj. 45, Art.:—stony, rough.

klunna, t, to cling to, in a rude sense; hann sitr ok klunnir á skógartrjám, Stj. 80, v. l.; en hin klunna viðr bakit, of an ape and her young, 95.

klunni, a, m. a clumsy, boorish fellow. klunna-legr, adj. (-lega, adv.), clumsy in shape.

klúka, u, f. a local name in the west of Icel., see Björn.

klúrr, adj. coarse, esp. in language and manners; the word is now freq., and although not recorded in old writers, it must be old, as one of the thralls in Rm. is called Klúrr.

klúsa, að, [for. word], to make intricate: klúsaðr, part. intricate; ú-klúsaðr, unhampered, Fær. 265.

Klús-Petrús, m. St. Peter with his keys, ‘Key-Peter,’ Ó. H. (in a verse).

klútr, m. [for. word; A. S. clût; Engl. clout; Dan. klud; it appears in writers of the 14th century]:—a kerchief, Bs. i. 791; ok þar um vafit einum hreinum klút, 829, ii. 170; lín-klútr, i. 790; vasa-klútr, a pocket-handkerchief, (mod.)

KLYF, f., gen. sing. and nom. pl. klyfjar; [Dan. klöv]:—a pack or trunk on a pack-horse; leggja upp klyf, to pack a horse, N. G. L. i. 349; ef maðr ekr eða berr klyfjar, … þótt eigi sé klyfjar á hrossi manns, Grág. i. 441; taka af klyfjar af hesti, Grett. 119 A; þat var nóg klyf, it was a full weight for a horse, Fas. iii. 401; hrindr ofan reiðinginum með klyfjunum, Sturl. iii. 114; hrossum með klyfjum, Ó. H. 187. COMPDS: klyfja-band, n. the pack on a horse, Nj. 56. klyfja-burðr, m. carrying packs on horseback, Fbr. 65, Nj. 56, v. l. klyfja-hestr, m. and klyfja-hross, n. a pack-horse, K. Þ. K. 80, Nj. 264, Landn. 152, Grág. ii. 279, Fbr. 41, 42 new Ed., Eb. 296, Þorst. Síðu H. 13.

klyf-beri, a, m., proncd. klybberi, and spelt thus, Grág. (Kb.) ii. 109, l. 21:—a pack-saddle, K. Þ. K. 86, Sturl. iii. 114. klyfbera-band, n. and klyfbera-gjörð, f. a pack-saddle girth, Lv. 91.

klyf-bærr, adj. fit to carry a burden, of a pack-horse; sjau kaplar klyfbærir, Vm. 177; fola klyfbærrar ösnu, Matth. xxi. 5.

klyfja, að, to load a pack-horse, Nj. 74, Eg. 593, Stj. 460, 483, Ó. H. 170, Ver. 124, Fbr. 17 new Ed., passim.

klyfja, klufði, [kljúfa], to split, cleave, Vm. 53; segja sumir menn at þeir klyfði hann til hjarta, Fbr. 57 new Ed.: part. klufðr, cleft; hjör-klufðr, a cleft with a sword, Lex. Poët.

klykkja, t, [klukka], to ring; þar er klykt, 671. 16; klykkir til fórnar upphalds, Mar., N. G. L. ii. 242, D. N. ii. 77; but in Icel. hringja is the common word.

klymta, t, [A. S. clumjan], to maunder, murmur; ok vil ek at þú klymtir nú eigi á móti mér, Háv. 17 new Ed.

klyppr, m. a pr. name, Fb. iii.

KLÝPA, klýpði, later klýpti, but pres. klýpr, mod. klýpir; in mod. usage this word has (except in pres.) been turned into a strong verb, klípa, kleip, klipu, klipinn; [Engl. to clip = to clasp]:—to clip, pinch; þá tók Laurentius í síðu Stephani ok klýpti fast, Sks. 652; ef maðr bítr mann eða hrífr eða klýpr, Grág. ii. 133; síðan klýpðo þeir tungu-stúfinn með töng, Ó. H. 250: to squeeze in, klýptir ok klembraðir, Stj. 285; hefir eyðimörkin svá klypt þá, id.

klýpa, u, f. a bit pinched out of another; smjör-k., a bit of butter.

klýping, f. a clipping, pinching, Grág. ii. 133, Sks. 652.

klýpi-töng, f. a smith’s tongs or clippers, nail pincers.

klæða, d, to clothe; klæða sik, to dress oneself, Nj. 171; klæða nökðan, kalna, Hom., O. H. L. 22; afklæddi hann sik (he put off) sínum kyrtli, Stj. 466; í óttu fyrir dag stóð hann upp ok klæddi sik, Edda 28. II. reflex. to dress oneself, to rise in the morning; afklæðask, to undress, Fms. x. 16; klæðask pells-klæðum, Ó. H. 31; mál mun vera upp at standa ok klæðask, Edda 30; hvern dag er þeir hara klæðsk, 25; en í dagan stóð Ýmir upp ok klæddisk, 35; Snorri stóð upp ok bað menn klæðask, ok er þeir vóru klæddir, Eb. 188: en síðan klæðisk hann ok húskarlar hans ok fór ofan til vatns, Ó. H. 62; síðan stóðu þeir upp ok klæddusk, Ld. 44. III. part. klæddr, clad, dressed; á morgun er þú ert klæddr, Fs. 110; svart-klæddr, clad in black; hvít-k., clad in white; rauð-k.; þunn-k., thinly clad; al-klæddr, quite dressed; spari-k., in one’s ‘spared’ clothes, i. e. in one’s best clothes.

klæð-fár, adj. ‘few-clad,’ thinly clad, Bs. i. 442, Bret. ch. 34.

klæð-hæfr, adj. fit for clothes, fit for wear, Grág. ii. 247.

KLÆÐI, n., irreg. gen. pl. klæðna, Barl. 80, 83, Str. 21; [A. S. clæð; Engl. cloth; O. H. G. chleit; Germ. kleid; Dutch kleed; Swed. and Dan. klæde] I. cloth, stuff; mæla vaðmál ok lérept ok klæði öll, Grág. i. 497; vestr til Englands at kaupa sér klæði ok önnur föng, … hlaða skipit með hveiti ok hunangi, víni ok klæðum, Eg. 69; Ensk klæði með mörgum litum, 517; gaf konungr Þorgilsi laufgrænt klæði fimtán álna langt, Sturl. iii. 131; vel þér þau klæði til hosna er brúnuð sé at lit, en ekki önnur klæði nema skarlat sé, Sks. 286; skaltú taka þér klæði er vér eigum bezt, Fas. iii. 265; fimtán álnir klæðis brúnat at lit, en klæðit var gersemi, Bs. i. 433; kennir hann klæði þau í kyrtlum hirðmanna, er hann hafði ræntr verit, 434; þrjátigi stikur klæðis, 875; tvíbreitt, þríbreitt klæði, tvíeln klæði, N. G. L. iii. 205, 208; hálflit klæði, chequered cloth, Fms. ii. 70: in mod. usage distinction is made between the foreign machine-made klæði and the home-made vaðmál, q. v.; klæðis-treyja, klæðis-fat, opp. to vaðmáls-treyja, vaðmáls-fat. II. a garment; Arinbjörn hafði látið göra klæði þat við vöxt Egils, Eg. 516; eitt gullhlað, ok rautt klæði, Nj. 35; maðr í rauðu klæði, Fms. x. 367; ef klæði rifnar af manni, K. Þ. K. 88:—fjaðr-k., dún-k., feather or down cloth; söðul-k., a saddle cloth. 2. esp. in plur., clothes, apparel, dress; váskufl yztan klæða, Nj. 32; laza klæði sín, Anal. 292; vönduð öll klæði, Eb. 34; hvar fyrir berr þú rauð klæði, þar sem þau eru klerkum fyrirboðin at bera? Því, sagði hann, at ek hefi engi önnur til, … hann kom inn litlu síðar með brún klæði er erkibiskup hafði sjálfr borit,—Ber þessi klæði hátíðis-daga, Bs. i. 800; kasta klæðum, bera klæði á vápn, to throw clothes over the weapons, in a brawl, to hinder bloodshed, Vápn. 28: bedclothes, hann lét bera í vind klæði þau er hón hafði haft áðr, Eg. 567; und klæðum, Ísl. ii. 252 (in a verse); klæða ílát, klæða örk, a clothes chest, 655 xxx. 7, Js. 78; klæða hirðir, keeper of a wardrobe, Stj. 649; klæða hlaði, a pile of clothes, Grett. 160; klæða kaup = klæðaskipti, Fbr. 94 new Ed.; klæða spell, spoiling, damaging one’s dress, N. G. L. i. 163; klæða verð, the price of clothes, Gþl. 259:—vás-klæði, over-clothes; rekkju-klæði, bedclothes; her-klæði, armour; lín-klæði, linen clothes; lit-klæði, chequered clothes, all of them in plur. COMPDS: klæða-búnaðr, klæða-búningr, m. apparel, Bs. i. 134, Fms. i. 69, Stj. 697; þeir höfðu mjök líkan klæða-búnað ok vápna, Hkr. i. 344. klæða-faldr, m. the hem of a garment, N. T. klæða-föll, n. pl. the folds of a garment, Mar.: medic. = kvennatíðir. klæða-mangari, a, m. a clothesmonger, Rétt. 13. 9. klæða-skipti, n. pl., göra k., to change clothes, Stj. 518, Fbr. 161, Sturl. iii. 100, Ld. 286. klæða-skurðr, m. the cut of clothes, Rétt. klæða-snið, n. the cut, fashion of clothes, Hkr. iii. 181, Fas. ii. 344.

klæð-lauss, adj. ‘clothes-less,’ naked, Stj., Fms. ii. 174, vi. 302.

klæð-leysi, n. nakedness, Barl. 61.

klæð-margr, adj. having many clothes, opp. to klæðfár, Sturl. iii. 228.

klæðnaðr, m. clothing, apparel; húsbúnaðr, borðbúnaðr ok klæðnaðr, Eg. 94; k. Þóru ok gripir, 158, Grág. i. 299, 460, Karl. 545.

klæð-sekkr, m. a clothes-bag, knapsack, Fms. iii. 178, Grett. 134 A, Stj. 214, v. l.

klæð-ylr, m. clothes-warmth, of bedclothes, Sks. 758. 1 Kings i. 1.

klæingr, m., contr. klængr, a name of a raven, poët., Edda (Gl.) II. a pr. name, Klæingr, Landn.

KLÆJA, að, to itch; nú klæja oss lófarnir, our palms itch, Sturl. i. 42; gnú þú um háls mér þerrunni þvíat mér klæjar mjök, iii. 111; þeim mun í brún bregða ok ofarliga klæja (it will itch sorely) þá er ek berr fram vörnina, Nj. 239.

KLÆKI, n. (in mod. usage klækr, m.), [perh. akin to klekja and Goth. klahei = pusillanimity]:—disgrace, cowardice; kvað mönnum klæki í vera, ef einn Víkverskr maðr skal yfir oss ganga hér í frændhaga várum, Hkr. iii. 395; oss er þat klæki, segir hann, ef …, Fms. vii. 269; at honum væri hvárki at síðan skömm né klæki, Sturl. iii. 150; allir verðum vér þá at klækjum, Fms. v. 204; haf nú þetta, ok með bæði skömm ok klæki, Gísl. 63; en nú hafit ér ánauð ok þrælkon ok þar með stórklæki ok níðingsskap, Ó. H. 227; bera æfinlegt klækisnafn at þora eigi at hefna þín, Fms. ii. 69; klækis högg, a dastardly blow, Bjarn. 66, (a pun.) COMPDS: klækis-efni, n. a mean, dastardly proceeding, Þorst. Síðu H. 49. klækja-fullr, adj. disgraceful, Stj. 406. klækis-laust, n. adj. blameless, ‘sans reproche,’ Sturl. i. 221. klækis-maðr, m. a dastard; kvað þá eigi meðal-klækismenn vera er þeir þyrði eigi at hefna sín, Ísl. ii. 71, Fms. xi. 270, Sturl. ii. 170. klækis-nafn, n. a name for cowardice; see above. klækis-orð, n. in same sense, Hom. 111, Fms. v. 136, Hkr. iii. 114. klækis-skapr, m. baseness, cowardice, Fms. xi. 270, Lv. 50. klækis-verk, n. a base work, Ld. 282.

klæki-liga, adv. in a dastardly way, Fs. 41, Vápn. 27.

klæki-ligr, adj. dastardly, cowardly, Bs. i. 165, Ísl. ii. 451.

klæki-skapr, n. baseness, meanness, Fbr. 74, Nj. 32.

klækja, t, to put to shame; suma hafi hón látið klækja á nokkurn hátt, Fas. iii. 75; ok telr þat manngi munu gört hafa at klækjask á við hann, Ísl. ii. 319; hence the mod. klekkja á e-m, to punish one; engi skal dirfask at göra henni kinnroða eðr klækja hana um, at hún fari fátækliga, Stj. 423.

klæma, d, [klám], to fall foul of; klæmdu mjök í orðum sínum Maumet ok Terrogant, (as Spenser, ‘Maumet and Termagaunt’), Flóv. 42:—mod., reflex. klæmast, to use obscene, filthy language.

klæminn, adj. using obscene, filthy language.

klök, n. pl. [Dan. klukken], the chirping of birds, Rm. 41.

klökkna, að, to become klökkr, Karl. 545, freq. in mod. usage.

klökkr, adj., with a characteristic v, acc. klökkvan, etc., prop. bending, pliable, as of a reed; klökkr kjölr, Bs. i. 483 (in a verse); varð Mariusúðin klökk mjök ok skaut lykkjunum. Fms. viii. 199; klökk stál, of a ship, Edda (Ht.); á klökkva saumför, Orkn. 104 (in a verse). II. metaph. soft, crying faintly, moved to tears; hann varð við þetta klökkr mjök … ok segir honum til vandræða sinna, Rd. 50; Jón ætlaði en sem fyr biskup með kúgan klökkan at göra, Bs. i. 289: broken-hearted, Eb. 78 (in a verse); þá urðo þeir klökkvir (they lost heart) ok flýðu frá Þóri, Hkr. Cd. Fr. 264; at hann skyldi gráta sem barn, ok lítill þróttr mundi í honum vera, at hana varð svá klökkr við þetta, Ó. H. 300; konungs-dóttir varð klökk við orð hans ok bliknaði, Karl. 100.

KLÖKKVA, pres. klökkr, pret. klökk, pl. klukku, also spelt with ey, kleyqva, Kb. of the Sæm.; [A. S. cloccan and Engl. cluck, limited in sense, like Lat. glocire; Dan. klynke]: I. to soften; klökkvandi kalda jörð, Mar. (rare). II. metaph. to sob, whine; kostir ‘ro betri heldr en at klökkva sé, Skm. 13; klukku þeir karlar er kunnu görst heyra, Am. 62; af sonarlegri ást klokk nú Josaphat mjök, Barl. 187; þá klökk konungrinn ok allir þeir er honum fylgðu, 211; þá klökkr hann af harmi hugar, Sks. 226; er Davíð heyrði þessi tíðindi, þá klökk hann, 716; einn af gestum Magnúss konungs gékk til ok kysti líkit ok klökk við, Fms. viii. 236, v. l.; honum fannsk svá mikit til vígslunnar at hann klökk, x. 109, v. l.; sumir klukku en sumir grétu, Barl. 190; sýta ok klökkva, Hom. (St.): part. klökkvandi, with failing voice; síðan minntusk þeir viðr Karl klökkvandi, Karl. 2, 180, 288: þótti honum konan klökkvandi kveða, Sturl. ii. 214 C; biðja, mæla klökkvandi, passim; the word is obsolete except as a participle.

klökkving, f. emotion, Mar.

KLÖMBR, f. [akin to a well-known root word common to all Teut. languages, cp. Germ. klam, klemmen]:—a smith’s vice, of which a drawing is given in the old edition of Glúm. (1786). 2. metaph. of troops drawn up in a similar shape; í klömbrina miðja millum þessara fylkinga, Stj. 512; skulu vér nú renna at ok hafa spjótin fyrir oss, ok mun klambrar-veggrinn ganga ef fast er fylgt, Glúm. 386; losnaði þá fljótt fylking Skagfirðinga sem klambrar-veggr væri rekinn, Sturl. iii. 84:—a local name in Icel., see the poem in Fjölnir (1836), p. 31.

KLÖPP, f., pl. klappir, [klappa], a pier-like rock projecting into the sea, and looking as if shaped by art; lenda við klöppina, or klappirnar, freq. in western Icel.; as also of stepping stones over a stream, leiðin lá yfir mýrar ok fen, ok vóru þar höggnar yfir klappir, Fms. vii. 68; klappar-nef, n. a projecting rock.

klöppur-nes, n. jutting rocks, Ó. H. 182 (Fb. ii. 309); lítið klöppurnes gékk fram fyrir utan hjá skipum þeirra, ok sá þeir því nær ekki út á fjörðinn, Fms. viii. 217; gékk klepparnes fyrir útan þá, Ó. H. 182.

knafa, að, stuprare, only occurring in the form knafat, as a various reading to sorðit, Nj. 15.

KNAKKR, m., different from hnakkr and hnakki, q. v., [cp. Engl. knick-knack = trifle]:—a kind of little chair, high stool; skaltú gera kistu at móður þinni ok undir knakka, make a coffin and a hearse, Fs. 132; hann settisk niðr á einn knakk, Bs. ii. 186; stólar fjórir, knakkr, lectari, Pm. 17; lang-knakkr, an oblong bench; eldar vóru stórir í elda-skálanum, ok sátu þar nokkurir menn á langknökkum, Finnb. 310; hand-knakkr (q. v.), a kind of crutches.

KNAPI, a, m. [A. S. cnapa; Engl. knave; Germ. knabe]:—a servant boy, the valet of a king or great man, Js. 14, N. G. L. ii. 434, O. H. 70, 71, Karl. 331, Þiðr. 141.

knappa, að, to furnish with studs; knappaðr, studded, of a garment, Rétt. 120; gull-k., Eg. (in a verse).

knapp-höfði, a, m. a knob-head, ball-head, Hkr. iii. 80.

knappi, a, m. a nickname, Landn.; whence Knappa-dalr, m. a local name, id.

knapp-járn, n. iron with a knob at one end, Bs. i. 379, used for surgical operations.

knappr, adj. [Dan. knap], scanty.

KNAPPR, m., mod. hnappr, [A. S. cnæp; Engl. knop (Chaucer), later knob; Germ. knopf; Dutch knop]:—a knob; staf í hendi ok knapp á, Þorf. Karl. 374; the knob or head of a pole or the like, Fms. viii. 428; þá skýfðu þegar knappinn or hrips-grindinni. Lv. 65; stöng mikil upp ór ok knappr á ór gulli, Fb. ii. 128; upp af hornstöfunum vóru stórir knappar af eiri görvir, 297; á ofanverðri þeirri stöng er einn mikill gullknappr, Þiðr, 189; stöng gulli búin upp at knöppunum, id.; hringr eða knappr, Grág. ii. 232: the phrase, gefa frelsi frá horni ok knappi, from the clasp and neck-collar being a badge of servitude, N. G. L. i. 228; ríða knapp á e-t, to furnish a thing with the knob, i. e. finish it, Ísl. ii. 102. 2. a stud, button; kjafal kneppt saman milli fóta með knappi ok nezlu, Þorf. Karl. 412. knappa-svipa, u, f. a kind of lash = Russ. knut, Bs. ii. 10.

knapp-tjald, n. a tent; see knappr, D. N.

knarri, a, m. = knörr (q. v.), Arnór.

knarr-skip, n. = knörr, Fms. vi. 305, v. l.

knatta, að, to lift to the level of one’s head; also járn-knatta.

knatt-drepa, u, f. a ‘ball-smiter,’ a bat, Vígl. 69 new Ed.

knatt-drepill, m. = knattdrepa, Grett. 92.

knatt-gildra, u, f. a trap to catch the ball in the knattleikr, Grett. 92 A.

knatt-högg, n. a blow with a ball, Vígl. 69 new Ed.

knatt-leikr, m. playing at ball, a kind of cricket or trap-ball, a favourite game with the old Scandinavians, Sturl. ii. 190; described in the Sagas, Grett. ch. 17, Gísl. pp. 26, 32, Eg. ch. 40, Vígl. ch. 11 (13 new Ed.), Hallfr. S. ch. 2 (Fs. 86), Þorst. S. Vík. ch. 10, Gullþ. ch. 2, Harð. ch. 22; the ice in winter was a favourite play-ground, see Gullþ. etc. l. c.

knatt-tré, n. a bat-trap, Eg. 188, Fas. ii. 407, Gísl. 32.

knauss, m. a knoll, crag, D. N. v. 620; whence the mod. Dan. knös and bonde-knös = a ‘boor knoll,’ a boorish youth.

knauss, m. a square clod of turf, Lat. caespes; cp. Dan. knös; the mod. Icel. form is hnauss, q. v.

KNÁ, a defect. verb, for the conjugation of which see Gramm. p. xxxiii; the pres. infin. knegu nowhere occurs, whereas a pret. infin. knáttu occurs in Sighvat (Fms. vi. 40); a subj. pres. knega, knegi, knegim, Hkv. 2. 34, Fsm. 22, 25, 41, Stor. 15, N. G. L. i. 89; pret. knáði for knátti, Fms. xi. 296 (in a verse), Rekst.; with a suff. neg. kná-at, non potest, Gm. 25; knák-a, non possum, Hým. 32, Am. 52; knegu-t, plur. non possunt, Hkv. Hjörv. 13: [A. S. cnáwan; Engl. know]:—I know how to do a thing, I can, or quite paraphrastically like Engl. do; ek kná sja, I can see, i. e. I do see, freq. in poetry, always followed by an infinitive, but very rare in prose: I. in poetry; öllu gulli kná hann einn ráða, Fm. 34; hver er þær kná hafa óviltar, Sdm. 19; knáttu sjá mey und hjálmi, Fm. 44; melta knáttu, Akv. 36; er vörðr né verr vinna knátti, Gkv. 33; ef ek sjá knætti, 22; ef hann eiga knætti, Skv. 3. 3; ok knætta ek þér í faðmi felask, Hkv. 2. 27; knættim hefna, Gh. 5; kneguð oss fara, ye cannot confound us, Hkv. Hjörv. 13; knega ek grami fagna, Hkv. 2. 34: knegi hníga, Fsm. 25; knegi sofa, 41, 42; sá er trúa knegim, Stor. 15; skjöldu knegut þar velja, Akv. 4; knákat ek segja, I can never say, Hým. 32; knáka ek þess njóta, Am. 52; ek hykk þá knáttu (pret. infin.) kjósa, Sighvat; ginnunga-vé knáttu brinna, did burn, Haustl.; knáttu drúpa, they did droop, Eg. (in a verse); knátti svelgja, Ýt. 4; unnir knegu glymja, Gm. 7; bjöllur knegu hringjask, Ó. H. (in a verse); hann kná kjósa, he does choose, Vsp. 62; knáttu sporna, they did spur, 28, Og. 9; hann knáði velja, Rekst.; knáði lenda, Fms. xi. 296 (in a verse); hann knátti vakna, did awake, Bragi; ér knáttuð skipta, ye did share, Edda (in a verse); ek kná stýra, Landn. (in a verse); kná-at sú veig vanask, Gm. 25; kná snúa, Vsp. (Hb.) II. in prose; þá kná þat grafa í kirkju-garði, then it can be buried in a churchyard, N. G. L. i. 12:—I shall, in law phrases, várr kná engi blandask við búfé, N. G. L. i. 18:—I can, I do, þá skulu þingmenn veita honum vápnatak til þess at hann knegi verja jörð sína lögum at dómi, N. G. L. i. 89; hann knátti engu bergja (he did not taste) af himneskum sætleik, Eluc. 59; þeir báðu at þeir knætti sjá líkama Clement pafa, Clem. 47.

kná-leikr, m. prowess, pithiness, Sd. 138, Bjarn. 48.

knáliga, adv. deftly, doughtily: þeir sækja k. ferðina, Ld. 226; stöndum mót þeim k., Fms. i. 303; skipaði jarl Orminn sem knáligast, iii. 12; hann keyrði nautin k., Glúm. 342.

knáligr, adj. deft, brisk-looking; þeir vóru knáligir menn ok vóru mjök grjótpálar fyrir búi Ósvífrs, Ld. 122; miðaldra menn ok inir knáligustu, Sturl. i. 99.

KNÁR, adj., fem. kná (knó, Bs. i. 345), neut. knátt, [cp. Lat. gnavus]:—pithy, vigorous; hann var mikill maðr vexti ok knár, ok inn vaskasti um alla hluti, Sturl. ii. 38; Þorbjörn var knástr maðr, Lv. 27; þá var gott til knárra manna í Miðfirði, Þórð. 15; var Karl knástr, Sd. 138; varð síðan til kona vel tvítog, en knó, Bs. i. 345; knáir menn ok úlatir, Fbr. 50 new Ed.; ok óæð óknóm mönnum, Bs. i. 349; skal ek fá til kná menn at fylgja þér, Þorst. Síðu H. 181; vita mátti þó þat, segir Grettir, at ek munda eigi slíku til leiðar koma, sem ek hefi unnit, ef ek væra eigi all-knár, Grett. 97 new Ed.; margr er knár þó hann sé smár, a saying; eigi matti hann styrkvan kalla at afli en þó var hann hinn knásti ok inn fimasti, Sturl. iii. 221; í þessi skriðu týndisk Markús, en sá komsk í brott heill er óknástr var, Bs. i. 640; líkar þeim vel við Brand, þvíat hann var bæði knár ok liðvaskr, Lv. 24; Þórarinn var knástr maðr annarr en Þorgils, Fs. 143.

KNÉ, n., gen. pl. knjá, dat. knjám, and older knióm; [Goth. kniu; A. S. cneow; O. H. G. chniu: Germ. knie; Dan. knæ; Lat. genu; Gr. γόνυ]:—the knee; hrynja í kné, Þkv. 30; á knjánum, Fms. i. 182; á bæði kné, Nj. 70; setja á kné e-m, Fms. i. 16; andaðisk Kjartan í knjám Bolla, ii. 257; á kné kalinn, Hm. 3; þat er fall, ef maðr styðr niðr kné eðr hendi, Grág. 2. phrases, ganga, koma (fara, hvarfa) fyrir kné e-m, to go, come, before another’s knees, approach as a suppliant, Nj. 212, 229, Fbr. (in a verse), Fms. viii. 299; leiða e-n fyrir kné e-m, id., Sks. 650; láta kné fylgja kvíði, let the knee follow the belly, plant the knee on the belly, in wrestling, Grett. 28 new Ed.; koma e-m á kné, to bring one to his knees, overcome; öllum kemr hann (the death) á kné, Al. 132; henni (Elli = the Age) hefir engi á kné komit, Edda ii. 286, Karl. 421; tala um þvert kné sér, to ‘talk across one’s knees,’ to gossip, chatter, Sturl. iii. 150; rísa á kné, to arise, Hým. 51; sitja fyrir kné, knjóm e-m, to sit at one’s knees, feet, Og. 8 (of a midwife); en þjónustu-kona hennar sat fyrir knjóm henni, ok skyldi taka við barninu, Fms. viii. 7; falla á kné, to fall on one’s knees, Edda 33; þá steig hann af baki, féll á kné ok baðsk fyrir, 92; leggjask á kné, id., 95. 3. knee-timber, in boat-building; engi var saumr í, en viðjar fyrir kné, Fms. vii. 216; ok eigi var meiri sjór á en í mitt knjám, Bs. i. 390; ertog fyrir kné hvert, krapta hvern ok kollu hverja, N. G. L. ii. 283. COMPDS: knés-bót, f., pl. knésbætr, (but knésfótum, Sæm. 91), the houghs, Lat. poplites, Fms. iii. 188, Fbr. 159, 179, Al. 43, Fas. ii. 354, Edda 40. knjá-dúkr, m. a knee-cloth, cushion, Vm. 52, Dipl. iii. 4, v. 18. knjá-liðr, m. the knee-joint, Fas. iii. 329. II. [A. S. cneow; but cp. also Ulf. knods = γένος, Phil. iii. 5; O. H. G. knot; Hel. cnostes]:—a degree in relationship or lineage, spec, a degree of cognate relationship, a Norse law term, (höfuðbaðm is the agnate); at sjaunda kné ok sjaunda lið, in the seventh cognate and agnate degree, N. G. L. i. 15; at fimta kné ok fimta lið, id.; at fimta kné ok fimta manni, to the fifth degree of relalionship by the female and the fifth by the male side, 350; til níunda knés, 49, 50; af kné hverju, at sétta kné, 148; nú skal engi maðr fá frændkonu sína skyldri en at fimta kné, ok at fimta manni frændleif, 350; kvenn-kné (q. v.), cognate lineage.

B. COMPDS: kné-beðr, m. a knee cushion; falla á knébeð, to kneel, Greg. 67, Hom. 75, Ld. 328, Nj. 132, Fms. viii. 95; leggjast á k., Bs. i. 352; knébeðja-fall, kneeling, H. E. ii. 188. kné-beygjask, ð, to bow the knees, Mar. kné-björg, f. a knee-piece, Sks. 405. kné-fall, n. kneeling, Th. 16, Barl. 25, Stat. 299. kné-falla, féll, to fall on the knees, Stj. 204, Fms. i. 147, Bs. i. 684. kné-kast, n. (?), knékast, festar-fé ok morgungjöf, D. N. i. 356. kné-krjúpa, kraup, to kneel. kné-liðr, m. the knee-joint. Sturl. iii. 116. kné-runnr, m., see below. kné-setja, tt, to set on one’s knees, a kind of adoption; hann knésetti þann svein ok fóstraði, Hkr. i. 97; þá tók Haukr sveininn ok setr á kné Aðalsteini konnngi … Haukr mælti, knésett hefir þú hann nú ok máttu myrða hann ef þú vill, 120. kné-setningr, m. a ‘knee-set,’ a foster son, Fms. i. 85. kné-sig, n. a sinking on one’s knees, metaph. fá knésig, Fas. iii. 430. kné-skél, f. the knee-pan, Fær. 269, Nj. 205, O. H. L. 73. kné-skot, n., see below. kné-sól, f. the name of the Rune ?, Skálda 177.

knefa, að, to determine; er þar nú knefat um annat ráð, Sturl. ii. 181; er þat nú knefat at ek vil hafa Skagafjörð, iii. 232.

knefan, f. determination (?); má eigi þat þú mæla at þér takit knefanar kost, Sturl. iii. 276.

knefill, m. a post, pole; búð með fjórum kneflum, Gþl. 499.

kneif, f. [cp. Engl. nip], a kind of nippers or pincers, Björn; hreifa kneif, ‘palm-pincers,’ poët. for the hand, grasp, Gísl. (in a verse): a nickname, Landn. 278.

kneiking, f. a grasping, embrace; kossa ok kneikingar, Fb. i. 411.

KNEIKJA, t, [Dan. knække], to bend backwards with force; hann kneikti hann aptr á bak, Eg. 397; tók í axlir honum ok kneikti hann upp at stöfum, 552; síðan þú kneiktir hann Kallrana, Fas. ii. 131.

knell, m. courage; kjark ok knell, 655 xvii. 24.

KNEPPA, t, [knappr], to stud; hettu knepta niðr millum fóta sér, Bárð. 179, Þorf. Karl. 412; kneppta skúa, nailed shoes, Fas. i. 34.

knerra, u, f. = knörr, a nickname, Fms. viii.

kné-runnr, m. [A. S. cneow-rim and cneowres, see kné II. above: knérunnr (if referred to runnr = a grove) gives no adequate meaning, whereas the A. S. rîm = number is just the word we should expect; and as the identity between the A. S. and Norse law terms can scarcely be doubted, it is likely that the Norse or Icel. form is simply a corruption of the A. S. form. Probably, as the A. S. rîm was unintelligible to the Norsemen, they took the Norse word nearest in sound; the word was probably borrowed from the A. S. through the eccl. law, so that its use in Nj. is an anachronism]:—lineage, as also degree in lineage; þat er k. at telja frá systkinum, Grág. i. 171; telja knérunnum, 254; veg þú aldrei meir í enn sama knérunn en um sinn, Nj. 85; allt til hinnar sjaundu kynkvíslar eða knérunns, Stj. 54; ella mun ek mæla þat orð, Yngveldr, at uppi mun vera alla æfi í knérunni yðrum, Þorst. Síðu H. 186.

kné-skot, n. a dishonour, humiliation, of a member of a family; nú verðr knéskot í erfðum, þá skal sá hafa er nánari er, N. G. L. i. 49; koma knéskoti á e-n, to bring one to his knees, Barl. 53.

knetta, t, to grumble; engi knettir um annars mein, Mkv.

kneyfa, ð, a false form; see kveyfa.

kneytir, m. a ravisher (?), Bjarn. (in a verse).

KNÍA or knjá, ð: I. to press, urge, debate; eigi kunnu vér at segja hve lengi þeir kníöðu þetta, Fms. xi. 48; en er þeir kníaðu þetta mál milli sín, Ó. H. 127, (Hkr. ii. 207, Fms. iv. 284 wrongly knýaðu.) II. most freq. in poetry, but only in the pret. kníði, to knock, strike, press; hamri kníði háfjall skarar, Hým. 2. 1; kníði grindr, Am. 35; hörpu kníði, Akv. 32; hirð kníði árar, Rekst.; kníðum unnir, we rowed, Akv. 36; hinn er kjölslóðir kníði, Fms. xi. 196 (in a verse); þeir kníðu ber báðir, pressed the vine, Skálda (in a verse); þeir kníðu hjálma, Fas. ii. 549 (in averse); þeir kníðu blá borð, Sighvat; atróðr mikinn kníðu (gníðu MS.), Jd. 22. III. reflex. to struggle, fight hard; harðir kníðusk menn at, Fms. xi. 305 (in a verse). 2. part. kníðr, kníðan kjapt, Fms. viii. 208 (in a verse); foldar síðu brimi kníða, a surf-beaten coast, xi. 307.

kníar, m. pl. champions; seggir, kníar ok liðar, Edda (Gl.)

KNÍFR, m., mod. hnífr; [Dan. kniv; Swed. knif; Engl. knife]:—a knife or dirk, such as the ancients wore fastened to their belts; and so a knife with a belt is freq. mentioned as a gift; the handles of these knives or dirks were neatly carved of walrus’ tusks; see Landn. l. c., Sks. l. c., Am. 55, 59, Gþl. 164, Eg. 210, N. G. L. i. 39, Bs. i. 385; kníf ok belli, Nj. 73, Fs. 98: metaph. in the phrase, kaupa um knífa, to exchange knives, to change one’s state, Korm. 238; skar Tjörfi þau á knífsskepti sínu, T. carved their images on his knives’ handles, Landn. 248; hafa þeir hvalir tennr ekki stærri en göra má mjök stór knífa-hepti af, Sks. 127. COMPDS: knífa-dúkr, m. a napkin (?), Vm. 109, D. N. iii. 202, iv. 217. knífs-blað, n. a knife’s blade, Rétt. 2. 10. knífs-egg, f. a knife’s edge. knífs-hepti, n. a knife’s handle, Landn. 248, Sks. 127. knífs-oddr, m. a knife’s point, Fs. 144. knífs-skapt (-skepti), n. = knífskepti, Fms. iii. 358, 391, Landn. 248.

knjúkr, m. a crag, knoll; the mod. form is hnjúkr. II. as a pr. name, Landn.; spelt knykr, D. I. i. 399.

KNOÐA, að, mod. hnoða. [A. S. cnêdan], to knead; knoða saman mjöl ok smjör, Landn. 34; þeir höfðu knoðat saman deig við snjó, Ann. 1337; mólu þeir þat í sundr sem smæst, knoðaðu síðan saman, Stj. 293; þá bað Sigmundr hann knoða ór mjölvi því … í mjölinu, er ek tók at knoða, ok hér hefi ek með knoðat þat er í var, Fas. i. 129.

KNOKA, ad, [A. S. cnucian], to knock, thump; þeir höfðu áðr bart höfuðit allt á honum ok knokat, Hom. 120; Þorvaldr knokaði (forced) sína menn til ljúgvitna, Bs. i. 665; ok hygg ek at menn mínir hefði hann mest knokat, Karl. 399.

KNOSA, að, [Ulf. knusian = to kneel; A. S. cnysian; Dan. knuse]:—to bruise, beat; þeir höfðu áðr barit höfuð hans ok knosat, Fms. v. 148; senda mun Drottinn yfir þik hungr þar til er hann knosar þik, Stj. 344, 345; skal ek með miklum ok margföldum kvölum knosa yðra líkami, Fb. i. 404; tekr hann at knosa hjarta Theophili, Th. 14; knosuð bönd, Líkn. 30: knosaðr, often eccl., in the sense of bruised, contrite; sundrknosað hjarta, a contrite heart, Vídal. passim.

KNÚI, a, m. a knuckle, Rm. 8; hann herði hendrnar at hamarskaptinu svá at hvítnuðu knúarnir, Edda 28, Fms. vi. 106; á knjám ok knúum, v. 140. II. a kind of ship, Edda (Gl.) 2. a pr. name, Gs. 13.

knúska, að, to knock, ill-treat, Fms. vii. 269, ix. 468, Fas. iii. 497.

knúskan, f. knocking. Fms. ii. 87, viii. 41.

KNÚTA, u, f., mod. hnúta:—a knuckle-bone, joint-bone, head of a bone (lær-knúta, the hip joint); blóð hljóp milli leggjarins ok knútunnar, Bs. i. 179, 253; hann tekr svá við knútunni, þar fylgir leggrinn með, Fas 67. knútu-kast, n. a throwing with knuckle-bones, a game, Bárð. 176.

knútóttr, adj. knotted, Berl. 147.

KNÚTR, m. [Engl. knot; Dan. knud; Swed. knut], a knot, Stj. 96, Bs. ii. 170; leysa knút, Edda 29, Fms. i. 112; ríða knút, to tie a knot, iii. 97, vii. 123; knýta knút, to knit a knot, Fb. i. 97; ef knútr losnar, gjaldi sá er knút knýtti, N. G. L. ii. 281: metaph., reið Nichulás knút á því, at hann mundi aldri lausar láta þær eignir, Sturl. iii. 144; rembi-knútr, a kind of knot; reipa-k.,—some of these references, esp. Fms. vii. l. c., as also several phrases, refer to a tale akin to that told in Arrian Anab. 2. 3. II. medic. a bump, protuberance, after a bone fracture or the like, 655 xi. 1, Bs. i. 328, Bárð. 174; tóku at losna þeir knútar sem sinarnar höfðu saman dregit, Mar. III. a pr. name, Knútr, m. Cnut, Canute, Fms.: mar-knútr, q. v.

knykr, m. = fnykr (q. v.), Barl.

knylla, t, [A. S. cnyllan; Engl. knell], to beat with a blunt weapon; þeir knylltu harm með keyrinu, Sturl. iii. 212.

knypri, n. a cowering; vefja sik í knypri, to crouch together, Konr.; see hnipr.

knysking, f. = knúskan, Háv. 41.

knytja, að, mod. hnytja, [knútr], to knit together, truss; nú knytja þau saman yxnina, Bret. 26; á sumri hey hnytja, Haligr., Snót.

Knytlingar, m. pl. the descendants of Cnut, the old royal family of Denmark. Knytlinga-Saga, u, f. the Saga of the K.

knyttr, m., see úknyttr.

knýfill, m., mod. hnýfill, a short horn, Hkr. i. 72, Fms. x. 170.

knýflóttr, adj. short-horned, Fms. viii. 243, Thom. 473.

KNÝJA, pres. knýr, pl. knýjum; pret. knýði and knúði; part. pass. knúinn: [Scot. know, knusc, = to press down with the fists and knees; Swed. knoga; Dan. knuge]:—to knock, press; tvær kistur fullar af gulli, svá at eigi máttu tveir menn meira k. (carry?), Fms. xi. 24; knýið á, ok mun fyrir yðr upp lokið verða, Matth. vii. 7; hann knúði hurðina, he knocked at the door, Fms. vi. 122; knýr hausmagi hurð, bróðir, ok knýr heldr fast, Grett. 154; eptir þat knýja þeir þar á ofan stórt grjót, Fas. ii. 508:—to press, knýr hann þá þar til er þeir segja, Bs. ii. 227; páfinn knýr hann at eiðstafnum, 52; þeir knúðu fast árar með stórum bakföllum, Fas. i. 214; hann staðfestisk fyrir hellis-dyrum, knýði fast ok kallaði, Barl. 199; kný hann fast ok mæl þetta, … ok í því er Einarr var knúinn, Fms. vi. 280. 2. esp. in poetry, to press on, urge onwards; hann gat varia fylgt henni, svá knúði hón fast reiðina, Ld. 138; knyja merki, vexilla proferre, Fms. vi. 87 (in a verse); knýja vé, id., Orkn.; skúr knýði snekkju brand frá landi, Fms. vi. 134; sverðálfr knýði lagar stóð sunnan, Ht.; þeir knýðu blá borð, Sighvat; ormr knýr unnir, Vsp. 50; Ólafr knýr Vísund (the ship) norðan, Ó. H. (in a verse); knýja bardaga = bellum gerere, Lex. Poët.; kappar knúðu hildi, Fas. ii. 276 (in a verse); knýja flótta, to press on the flying, Fms. x. 424 (, in a verse); haus knýr hjarðar vísi, Eb. (in a verse). II. reflex. to struggle on, press on; því harðara er Þórr knúðisk at fanginu, Edda 33; knýjask þeir at víginu, Bret.; hann laust fjötrinum í jörðina ok knúðisk fast at, spyrnir við, braut fjöturinn, Edda i. 108; knýjask þeir fast, ok verðr brak mikit um þá, Grett. 107; knúðusk Baglar þá á eptir, Fb. ii. 659; ok með þessari ætlan knúðisk fram alþýðan, Fms. xi. 269; lendir menn eggjuðu lið sitt, ok knúðusk til framgöngu, Ó. H. 216. 2. part. knúinn, hard driven, hard pressed; til knúinn af þessi nauðsyn, Stj. 450; til knúinn af Guðs hálfu, Bs. ii. 38, freq. in prose.

KNÝTA, t, [knútr; A. S. cnytan; Engl. knit; Dan. knytte]:—to knit, fasten by a knot, bind, tie; ek knýtt silki-dregli um höfuð barninu, id., Fms. xi. 2; leggr á ok knýtir við vagn, Bret. 26; knýta saman, to knit together, Skálda 180; hann knýtir saman halana í nautunum, Gísl. 29. 2. of a purse (knýtil-skauti); fingrgullit hafði knýtt verit í enni sveininum, Fms. xi. 2; hón hafði knýtt í dúkinn gull mikit, Fs. 59. II. impers. in a medic. sense; knýtti hrygginn (acc.), the back knotted up, became crooked, Fms. vii. 208; þó lá mestr verkr í lendum hennar þar til er þær (acc.) knýtti, Bs. i. 328; þá er sínar knýtti, Eb. 244; knýttr, knotted, crippled; knýttr var hann á herðum ok bringu, Fms. vii. 239; knýtt ok bömluð, Þryml. 71; var ekki bein brotið ok knýtt, Bs. i. 347; var hryggr ok lendar knýttr en fætrnir kreptir, 181.

knýti, n. a bag, purse; hón tekr upp grösin ok leggr knýtið undir höfuð sér, Fas. iii. 580, Bs. ii. 170; see knýti-skauti.

knýtir, m. knitter, a nickname, Landn.

knýti-skauti, a, m., prop. a knotted sheet or kerchief, a bag, purse; for the ancients used to keep money and precious things in kerchiefs knotted up and used as a purse, Bs. i. 337, 340, Ó. H. 148. Gísl. 19:—so also knýtil-skauti, a, m.; tók einn knýtilskauta ok leysir til, Ölk. 37; leysa til knýtilskauta, Fas. iii. 580: see knýti.

KNÖRR, m., gen. knarrar, dat. knerri, n. pl. knerrir, acc. knörru; [A. S. cnear]:—a ship, esp. a kind of merchant-ship, opp. to langskip; hann hafði tvá knorru ok sextigu hermanna á hverjum, Fms. iii. 36; öll stórskip bæði knörru ok önnur, ix. 167; er betra at halda langskipum til hafnar en knörrum, Fas. i. 278; eptir þat kom Hængr með knörru tvá, Eg. 71, 79. 98, Lv. 100. COMPDS: knarrar-bátr, m. = eptir-bátr, a ship’s boat, Bjarn. 16, Ld. 116. knarrar-bringa, u, f. a nickname, Landn. knarrar-nes, n. a local name in Icel. knarrar-skip, n. = knörr, Dropl. 4. knarrar-smiðr, m. a shipwright, a nickname, Ó. H.

KNÖTTR, m., gen. knattar, dat. knetti. pl. knettir, acc. knöttu:—a ball, Þorf. Karl. 426, Fms. iii. 186: þá var sullrinn sprunginn ok hlaupinn í þrjá knöttu, Bs. i. 178, v. l. II. a cricket-ball, Sturl. ii. 190, Grett. 92, Vígl. 24, Gísl. 26, Fs. 60, 86; betra þykkir Hrafni at herða knúa at knetti en hefna föður síns, H. is fonder of playing at ball than of revenging his father, Fms. vi. 106.

kobbi, a, m. popular name for a seal, kópr: a nickname, Fas. ii. 439. II. a pet name for Jacob.

KODDI, a, m. [Scot. and North. E. cod; Swed. kudde]:—a pillow, Str. 5, Dipl. iii. 4, v. 18, Vm. 109; kodda-ver, a pillow-case, freq. in mod. usage; silki-k., a silk pillow.

koðri, a, m. the scrotum, of animals; cp. A. S. codd = a bag.

kofa, u, f. a young puffin; teisti-k., lunda-k.: kofna-far, n., -tekja, u, f. catching young puffins.

kofan or kofarn, n. and kofarn-rakki, a, m. [cp. early Dan. kofæn-rakkæ]:—a lap-dog, N. G. L. i. 234 (spelt kofan): metaph. a snappish person, hann var et mesta kofarn í skapi, Finnb. 280.

koffort, n. [for. word], a coffer, (mod.)

KOFI, a, m. [A. S. cofa], used of a convent cell, 673. 55, Bs. i. 204, Landn. 50, Stj. 227, 471, D. N. passim, Mar.: a hut, shed, freq. in mod. usage.

kofl, m. a cowl; see kufl.

kofr, n. [for. word], a coffer; skrín ok kofr, Pm. 19.

kofri, a, m. a hood or bonnet of fur, Ölk. 34; svartr lambskinnskofri, Sturl. ii. 154, Þorf. Karl. 374, N. G. L. i. 211, Vígl. 22.

kofr-málugr, adj. testy, snappish, Fas. ii. 233.

kofr-menni, n. a snappish, testy person; k. í skapi, Finnb. 280.

kogla, að, [kaga], to goggle, Fs. 48.

KOK, n. the gullet, esp. of birds; ok víðka kokin vesallig, víandi láta mata sig, Bb. 2. 25, freq. in mod. usage. kok-mæltr, adj. speaking in the gullet.

koka, að, to gulp like a gull.

kokkáll, m. = Dan. hanrej, from Lat. cuculus, a cuckold.

kokkr, m. [for. word], a cook; kokks-hnífa grélur, Hallgr., (rare.)

kokkr, m. a cock, occurs as a απ. λεγ. in Edda (Gl.) ii. 488.

KOL, n. pl. [A. S. côl; Engl. coal; O. H. G. and Germ. kohlen; Dan. kul]:—coals, charcoal; kurla, kvista, svíða kol, brenna kol, Grág. i. 200, ii. 295, Nj. 57, Ölk. 34; göra kol, Grág. ii. 297; leiri ok kolum, Fms. ii. 59; elda viði ok hafa til kola, Grág. ii. 211; brenna at köldum kolum (see kaldr), Fms. iii. 92, passim; kalda-kol (see kaldr), cold ashes. II. metaph., in compds, kol-svartr, kol-dimmr, coal-black; in pr. names (of dark skin, hair, beard), of men, Kolr, Kol-beinn, Kol-grímr, Kol-björn, Kol-finnr, Kol-skeggr; of women, Kol-finna, Kol-brún (q. v.), Kol-gríma, Landn. COMPDS: kola-gröf, f. a charcoal-pit. kola-karl and kola-maðr, m. a charcoal-maker, Vápn. 16, Rétt. 59, Art. kola-meiss, m. a box of coals, Art.

kola, u, f. a small flat open lamp, Sturl. ii. 117, Vm. 8, Gísl. 29, D. N. iv. 457; í kolum af steini eðr eiri, N. G. L. ii. 247, (stein-kola, q. v.)

kol-bítr, adj. ‘coal-biter,’ coal-eater, a popular name of an idle youth sitting always at the fireside, cp. Dan. askefis, as also aschbrödel in the German legends; Starkaðr var hímaldi ok kolbítr ok lá í fleti við eld, Fas. iii. 18; hann hefir upp vaxit við eld ok verit kolbítr, ii. 114; Beigaldi var kolbítr, Eg. 109.

kol-blár, adj. ‘coal-blue,’ dark blue, livid, Eb. 172, Bs. i. 354, (from a blow): esp. of the sea, sjór kolblár, Nj. 19, Ld. 118, Fms. iv. 309.

kol-brenna, u, f. hot charcoal, Eb. 120, Ölk. 34.

Kol-brún, f. ‘Coal-brow,’ nickname of a lady, Fbr.; whence Kolbrúnar-skáld, n. nickname of a poet, id.

kol-dimmr, adj. dark as coal, of a dark night.

kol-fella, d, (and kol-fellir, m.), to lose utterly, of a man who loses all his live stock from cold or hunger; hann kolfeldi, he lost his all; það varð kolfellir: it may be a metaph. from cutting wood for charcoal; or perhaps a remnant of an ancient Scandin. law term, preserved in early Swed., viz. kull-svarf = the death of mother and child in childbirth, and kjöl-svarf = of husband, wife, and child, all perishing at sea, see Schlyter. cp. Ld. ch. 18.

kol-gröf, f. a charcoal pit, Grág, ii. 333, Nj. 58.

kol-görð, f. charcoal-making, Vm. 80.

koli, a, m. a kind of fish, a sole.

kolka, u, f. a nickname, Landn.

kol-krabbi, a, m. the ‘coal-crab,’ i. e. cuttle-fish.

KOLLA, u, f., prop. a deer without horns, a humble deer, a hind; féll hann þar á grasvöllinn hjá kollunni, Str. 4, 7; hirtir allir ok kollur, Karl. 476, (hjart-kolla, q. v.) 2. a cow; kollu hali, a cow’s tail, Bjarn. (in a verse); þat heita Kollu-vísur, er hann kvað um kýr út á Íslandi, Fms. vi. 366, Bjarn. 43, cp. 32. 3. in mod. usage, esp. a humble ewe; æ, þarna er hún Kolla mín blessuð komin af fjallinu! Piltr og Stúlka 20; Mó-kolla, Grett. 4. of a girl; frið-kolla, a ‘peace-maid,’ Swed. Dal-kulla = the maid of the Dales. II. a pot or bowl without feet. III. naut. one of the cleats in a ship (?), N. G. L. ii. 283, v. l. kollu-band, n. the stay fastened to the kolla.

kolla, að, to hit in the head, metaph. to harm; þykkir nú sem þeim muni ekki kolla, Sturl. iii. 237.

kol-laupr, m. a coal-box, Vápn. 16.

kollekta, u, f. [for. word], a collect, eccl., Ám. 45.

koll-gáta, u, f. a right guess; eiga kollgátuna, to guess rightly.

koll-grýta, u, f. a pot without feet, D. N. v. 586.

koll-heið, n. bright sky overhead; kollheið upp í himininn, Bárð. 20 new Ed.

koll-hetta, u, f. a kind of cap, Sturl. ii. 9. Ísl. ii. 417.

koll-hnís, m. [kollr and hnísa = a dolphin, = Dan. kollbötter], a somersault; stingast kollhnís, to make a somersault, a game.

koll-hríð, f. the paroxysm in childbirth when the head appears, of men and beast: metaph. the highest pitch, meðan kollhríðin stendr á.

koll-húfa, u, f. a skull-cap: the phrase, leggja kollhúfur, to butt with one’s head, of a vicious horse.

koll-höttr, m. = kollhetta, Bs. i. 497.

kollóttr, adj. without horns, humble, of a cow or sheep, Gþl. 401, Sturl. i. 159; hann tók á kollótta af hverjum bónda, Landn. 147, 148, Sturl. iii. 238; Auðunn var þá kollóttr (with shaven crown) ok klæðlauss, Fms. vi. 302; hann var þá kominn frá Rúmi ok var stafkarl, k. ok magr ok nær klæðlauss, viii. 206: having the hair cut short, sveina tvá kollótta, Fær. 34; kollóttar meyjar, of nuns, Orkn. (in a verse).

KOLLR, m. [Scot. coll = a hay-cock], a top, summit; ok mændu upp ór kollarnir, of hayricks, Sturl. i. 179; á kolli fjallsins, Stj. 399, þúfna-kollar. II. the head, crown; ungr maðr, vaxit hár af kolli, Fær. 9; piltar tveir léku á gólfinu, þeim var sprottið hár ór kolli, Fb. i. 258. 2. a shaven crown; hann rakar af þeim hárit, ok görði þeim koll, Háv. 56; görðir þú þér þá koll, Nj. 181, Fas. i. 234; honum skal raka koll; bræða skal koll hans, N. G. L. i. 334. 3. phrases, ok lát hans vándskap koma honum í koll, let his wickedness fall on his own pate, Stj. 485; geta í kollinn, to guess true (koll-gáta); koll af kolli, from head to head, one after another; það gekk svo koll af kolli; kínka kolli, to nod; hnippa kolli hvár at öðrum, Grett. 166 new Ed.: um koll, Dan. om kuld, head over heels; þeir rótuðu um koll taflinu, Vígl. 17, (rótuðu fyrir honum taflinu, new Ed. l. c.); hrinda e-m um koll, Fas. iii. 545. 4. a pet name, a boy, my boy! hví vildir þú, kollr minn! ljúga at okkr Máríu? cp. kolla, Bs. i. 600; gló-kollr, a fair-haired boy. 5. a ram without horns; Mó-kollr, Grett., (kolla, a ewe.) 6. a nickname, hæru-kollr, hoary head; æði-k., downy head, Landn.: a pr. name, Kollr, id.: in compds, Koll-sveinn, Hös-kollr, q. v.; Snæ-kollr, Landn.

koll-steypa, t, = kollverpa.

koll-sveinn, m. a boy with a flat cap, = kollóttr sveinn, Fms. iii. 178.

koll-vátr, adj. wet-haired, i. e. drowned, esp. in a ditty.

koll-verpa or koll-varpa, að, to overthrow, (= varpa um koll), Bs. ii. 71.

kol-merktr, part. black as jet; kolmerkt klæði, Sturl. ii. 32, Vm. 126.

kol-múla, u, f. ‘coal-mouth,’ black mouth, poët. a goat, Edda (Gl.)

kol-múlugr, adj. black in the mouth; komi þá engi kolmúlugr úr kafi, þá er ördeyða á öllu norðr-hafi, of fishes, Ísl. Þjóðs. ii. 130 (in a ditty).

Kolni, f. Cologne, Fms. passim. Kolnis-meyjar, f. pl. the eleven thousand virgins of Cologne.

kol-niða-myrkr, n. pitchy darkness, Dan. bælg-mörke.

kolorr, m. [for. word], colour, Stj. 72.

kolr, m. black tom-cat: a pr. name, Nj.

kol-reykr, m. coal reek, smoke from burning charcoal, Nj. 58, Bjarn. 42.

kol-skeggr, m. coal-beard, black-beard: a pr. name, Landn.

kol-skógr, m. a wood where charcoal is made, Vm. 168.

kol-skör, f. a poker, see Ísl. Þjóðs. ii. 459 (in a verse).

kol-svartr, adj. coal-black, jet-black, Fb. i. 526, Sks. 92, Bs. i. 670, Fas. iii. 12.

kol-trýna, u, f. coal-snout, Ísl. Þjóðs. ii. 463.

Kolumba, m. St. Columba. Kolumba-messa, -kirkja, u, f. the mass, kirk of St. Columba, Landn., Fms.

kol-viðr, m. ‘coal-wood,’ wood for charcoal, Nj. 58, Grág. ii. 298, Jb. 237; era sem kolvið kljúfi | karl sá er vegr at jarli, Fms. viii. (a ditty).

KOMA, pres. sing. kem, kemr, kemr; an older form komr is used constantly in very old and good vellum MSS., as the Kb. of Sæm.; and even spelt keomr or ceomr (in Eluc., Greg., etc.); reflex. komsk, 2nd pers. kømztu (pervenis), Sdm. 10: pret. kom, kom-k, I came, Skm. 18: 2nd pers. komt, 17, mod. komst: the pret. plur. varies, kvámu being the oldest form; kvómu, often in the MSS.; kómu, as it is still pronounced in the west of Icel.; the usual and latest form is komu, with a short vowel; the spelling of the MSS. cannot always be ascertained, as the word is usually written k^umu or q^umu: pret. subj. kvæmi and k?mi (kæmi): imperat. kom, kom-ðú, proncd, kondu, come thou! pret. infin. kómu (venisse), Fms. i. 224 (in a verse), Geisli 62:—with suff. neg., pres. kmr-at or kømr-að, Akv. 11, Grág. ii. 141, Gkv. 3. 8; pret. kom-a, kom-að, came not, Ls. 56, Þorf. Karl. (in a verse), Þd. 18; 2nd pers. komtaðu (non venisti), Am. 99; subj. kømi-a (non veniret), Gs. 10: reflex., pres. kømsk-at, Grág. ii. 180; pret. komsk-at (could not come), Am. 3:—a middle form, pres. 1st pers. komum-k (komumsk), Ó. H. 140, 214, Skm. 10, 11; subj. pres. komimk, Ó. H. 85; pret. kømomc, Hbl. 33 (Bugge); part. pass. kominn, see Gramm. p. xix. The preterite forms kvam and kvaminn, used in the Edition of the Sturl. and in a few other mod. Editions without warrant in the MSS., are due to the fact that the Edition of Sturl. was published from a transcript now in the Advocates’ Library in Edinburgh, made by the learned priest Eyjolf á Völlum (died A. D. 1745), who used this spelling: in prehistoric times, before the age of writing, it may be assumed for certain that this verb had a v throughout, as in Gothic: [Ulf. qiman, i. e. qwiman, = ἔρχεσθαι; A. S. cuman; Engl. come; O. H. G. queman; Germ. kommen; Dutch komen; Dan. komme; Swed. komma; Lat. venio, qs. gvenio; the Ormul. spells cumenn, indicating a long root vowel; cp. North. E. coom.]

A. To come; sá þeirra sem fyrr kæmi, Fms. ix. 373; konungr kom norðr til Túnsbergs, 375; kómu Finnar heim, i. 9; þeir mágar kómu ór hjúkólfi, Sturl. ii. 124; kömr hann á konungs fund, Fms. ix. 221; þá vóru þeir norðan komnir, 308; hér er nú komin ær ein kollótt, Sturl. i. 159, passim. 2. to become, arrive; bréf kómu frá Skúla jarli, Fms. ix. 375; ef svá síðarliga kömr skip til hlunns, Sks. 28; en er vár kom, Eg. 167; koma at máli við e-n, to have an interview, talk with one, 467; konungi kom njósn, Fms. vii. 57; þá komu honum þau tíðendi, i. 37; þetta kom allt fyrir Ingimar, vii. 114; kom honum þat (it came to him, he got it) fyrir útan fé, en engum kom fyrr, x. 394; hvat sem á bak kemr, whatsoever may befall, Nj. 193; koma e-m at haldi, or í hald, to avail oneself, 192, Fms. x. 413; koma at gagni, to ‘come in useful,’ be of use, Nj. 264; koma at úvörum, to come at unawares, Ld. 132; koma e-m fyrir úvart, id., Fms. xi. 290; koma á úvart, Nj. 236; koma í þörf = koma í gagn, Fms. vii. 14; hvar kom kapp þitt þá? Bs. i. 18; mál koma í dóm, to be brought up for judgment, Fms. vii. 115; líðr vetrinn, kemr þar (that time comes) er menn fara til Gulaþings, Eg. 340; var þá svá komit, at allir menn vóru sofa farnir, 376; kom svá (it came to pass) at Bárði var heitið meyjunni, 26; svá kemr, kemr þar, at, it comes to pass. Fb. i. 174, ii. 48, 68; láta koma, to let come, put; síðan létu þeir koma eld í spánuna, Fms. xi. 34. 3. in greeting; kom heill, welcome! kom heill ok sæll, frændi! Nj. 175: mod. komdu (kondu) sæll! komið þér sælir! II. with prepp.; koma á, to hit; ef á kömr, Grág. ii. 7:—koma at, to come to, arrive, happen; láttu at því koma, let it be so, Dropl. 24; kom þat mjök optliga at honum, of sickness, Fms. vii. 150; kom at þeim svefnhöfgi, sleep came upon them, Nj. 104; koma at hendi, to happen; mikill vandi er kominn at hendi, 177, Hom. 80; koma at e-u, to come at, regain, recover; koma at hamri, Þkv. 32:—koma fram, to come forth, appear, stund var í milli er þeir sá framstafninn ok inn eptri kom fram, Fms. ii. 304; engin kom önnur vistin fram, Eg. 549; nú eru öll sóknar-gögn fram komin, Nj. 143: to emerge, hann kom fram í Danmörk, Hkr. i. 210, 277, Ísl. ii. 232, Eg. 23, Landn. 134, Orkn. 152: to arrive, sendimenn fóru ok fram kómu, Fms. xi. 27; reifa mál þau fyrst er fyrst eru fram komin, each in its turn, Grág. i. 64: to be fulfilled, happen, því er á þínum dögum mun fram koma, Ld. 132; nú mun þat fram komit sem ek sagða, Eg. 283; kom nú fram spásagan Gests, Ld. 286; öll þessi merki kómu fram ok fylldusk, Stj. 444; aldrei skal maðr arf taka eptir þann mann er hann vegr, eðr ræðr bana fram kominn, whom he has slain, or whose death he has devised with effect, Grág. ii. 113; staðar-prýði flest fram komin, Bs. i. 146; vera langt fram kominn, mod. áfram kominn, to be ‘in extremis,’ at the point of death, 644; er sú frásögn eigi langt fram komin, this story comes from not far off, i. e. it is derived from first, not second hand, Fms. viii. 5:—koma fyrir, to come as payment, tvau hundrað skyldu koma fyrir víg Snorra (of weregild), Sturl. ii. 158; henni kvaðsk aldri hefnt þykkja Kjartans, nema Bolli kæmi fyrir, Ld. 240; allt mun koma fyrir eitt, it will come to the same, Lv. 11, Nj. 91, Fms. i. 208; koma fyrir ekki, to come to naught, be of no avail, Ísl. ii. 215, Fms. vi. 5:—koma í, to enter, come in, a fisherman’s term; koma í drátt, to hook a fish; at í komi með ykkr Þorbrandssonum, that ye and the Th. come to loggerheads, Eb. 80:—koma með, to come with a thing, to bring; kondu með það, fetch it!—koma til, to come to; vera kann at eigi spillisk þótt ek koma til, Eg. 506; nú er rétt lögruðning til ykkar komin, Nj. 236; koma til ríkis, to come to a kingdom, Eg. 268; þeir létu til hans koma um alla héraðs-stjórn, Fs. 44: to befall, kom svá til efnis, it so happened, Mar.; þeim hlutum sem hafinu kunni opt til at koma, Stj. 105, Sks. 323: to mean, signify, en hvar kom þat til er hann sagði, Ó. H. 87; ef þat kom til annars, en þess er hann mælti, id.: to cause, hygg ek at meir komi þar til lítilmennska, Eb. 172; konungr spurði hvat til bæri úgleði hans, hann kvað koma til mislyndi sína, Fms. vi. 355, Fb. ii. 80, Band. 29 new Ed.: to concern, þetta mál er eigi kom síðr til yðvar en vár, Fms. vii. 130; þetta mál kemr ekki til þín, Nj. 227; þat er kemr til Knúts, Fms. v. 24; þat er til mín kemr, so far as I am concerned, iv. 194; hann kvað þetta mál ekki til sín koma, vi. 100; þeir eru orðmargir ok láta hvervetna til sín koma, meddle in all things, 655 xi. 2: to belong to, skulu þeir gjalda hinum slíka jörð sem til þeirra kemr, proportionally, Jb. 195; kemr þat til vár er lögin kunnum, Nj. 149; sú sök er tylptar-kviðr kömr til, Grág. i. 20; tylptar-kviðar á jafnan á þingi at kveðja, þar sem hann kömr til saka, ii. 37; þá er komit til þessa gjalds (it is due), er menn koma í akkeris-sát, 408: to help, avail, koma til lítils, to come to little, be of small avail, Nj. 149, Fms. vi. 211; at göra litla fésekt, veit ek eigi hvat til annars kemr, I am not aware what else will do, I believe that will meet the case best, Band. 36 new Ed.; koma til, to ‘come to,’ of a person in a swoon, etc.; veit ek eigi til hvers koma mun sú tiltekja Fb. i. 177, Fms. xi. 103; hvar til þessi svör skulu koma, i. 3; það kemr til, it will all come right; kom þar til með kóngum tveim, two kings came to a quarrel, Skíða R. 48: to be of value, importance, authority, þótti allt meira til hans koma, Fas. i. 16; hvart sem til hans kæmi meira eðr minna, Fms. xi. 76; sverð þat er til kom hálf mörk gulls, Ld. 32; svá fémikill at til kómu tuttugu merkr gulls, Fms. xi. 85; mér þykir lítið til hans koma, I think little of him:—koma saman, to come together, live together, marry, K. Á. 134: to agree, þat kom saman með þeim, they agreed on it, Dropl. 9, Gísl. 41; kom þat ásamt með þeim, id., Fb. i. 168; koma vel ásamt, to agree well, Nj. 25:—koma undir e-n, to come unto one, ef undir oss bræðr skal koma kjörit, if we are to choose, Nj. 192; öll lögmæt skil þau er undir mik koma á þessu þingi, 239: to depend on, það er mikit undir komið, at …, be of importance:—koma upp, to come up, break out; kom þá upp grátr fyrir henni, she burst into tears, Fms. ix. 477; er lúðrar kvæði við, ok herblástr kæmi upp, v. 74; er seiðlætin kómu upp, Ld. 152; eldr kom upp, fire came up, Ölk. 35, (hence elds-uppkoma, an upcome of fire, an eruption); ef nokkut kemr síðan sannara upp, Fms. vii. 121: þá kom þat upp at hann hafði beðit hennar, Eg. 587; kom þat upp af tali þeirra, at …, Fms. vii. 282; þat kom upp (it ended so) at hverr skyldi vera vin annars, i. 58: to turn up, ek ætla mér góðan kost hvárn sem upp kemr, Eg. 715; mun nú hamingjan skipta hverr upp kemr, 418; at sakar görðisk eða upp kæmi, Grág. i. 27; skaut til Guðs sínu máli, ok bað hann láta þat upp koma er hann sæi at bazt gegni, Ó. H. 195, Stj. 385:—koma við, to touch, hit; sé eigi komið við, if it is not touched, Grág. ii. 65; komit var við hurðina, Fas. i. 30; at þeir skyldi koma við torfuna, Ld. 60; hefi ek aldrei svá reitt vápn at manni, at eigi hafi við komit, Nj. 185; hann kemr við margar sögur, he comes up, appears in many Sagas, Ld. 334; koma þeir allir við þessa sögu síðan, Nj. 30; sem ek kom við (as I mentioned, touched upon) í morgin, Fms. ii. 142; er mestr er, ok úskapligast komi við, Ld. 118: to fit, þat kemr lítt við, ‘tis not meet, it won’t do, Lv. 20; mun ek gefa þér tveggja dægra byr þann er bezt kemr við, Fas. iii. 619: koma við, to land, call; þeir vóru komnir við Ísland, Eg. 128; þeir kómu við Hernar, Nj. 4; þeir kómu suðr við Katanes, 127; þeir kómu við sker (struck on a skerry) ok brutu stýri sín, Fms. ix. 164; hann hafði komit við hval, he had struck against a whale, Sturl. ii. 164; hence in mod. usage, koma við, to call, make a short stay, also on land: to be added to, tekr heldr at grána gamanit ok koma kveðlingar við, i. 21; koma þær nætr við inar fyrri, Rb. 58; þá koma enn ellefu nætr við, 22:—koma yfir, to overcome, pass over; íss er yfir kömr, Hm. 81; hvert kveld er yfir kom, Finnb. 230; hryggleikr kom yfir, 623. 57; at sá dagr myndi ekki yfir koma, Sks. 111.

B. With the dat. of the object, to make to come, put, bring, carry; páfa þess, er Kristni (dat.) kom á England, who Christianised England, Íb. 14; koma mönnum til réttrar trúar, Fms. i. 146; koma orðum við e-n, to speak to a person; görðisk hann styggr svá at fáir menn máttu orðum við hann koma, i. e. that no one could come to words with him, Eg. 3; hann görði sik svá reiðan, at ekki mátti orðum við hann koma, Fms. i. 83, xi. 293; koma vélræðum við e-n, to plan against one, Eg. 49; koma flugu í munn e-m, Nj. 64, 68; þú skalt ekki láta í skorta at koma þeim í (málit) með þér, 271; hann skyldi koma Þór í Geirröðar-garða, make Thor come to G., Edda 60; hann kom Þorhaddi heilum yfir ána, he brought Th. safe across the river, Þorst. Síðu H. 181; koma kaupi, to bring about a bargain, Gþl. 415; koma e-m í hel, to put one to death, Anal. 233; koma e-m til falls, to make one fall, Edda 34; koma e-m í sætt, Fs. 9; mun ek koma þér í sætt við konung, Eg. 227; hann kom sér í mikla kærleika við jarlinn, Nj. 268; koma sér í þjónustu, Fs. 84; koma sér vel, to put oneself in favour, be engaging; ek hefi komit mér vel hjá meyjum, Kormak; þeir komu sér vel við alla, Fas. iii. 529, Fs. 96, Nj. 66; koma sér ílla, to make oneself hated; það kemr sér ílla, it is ill seen, unpleasant; as also, það kemr sér vel, a thing is agreeable, acceptable; koma e-u til leiðar, to effect, make, Nj. 250, Eb. 118; koma e-u til vegar, id., Ld. 320; koma tölu á, to put, count on, count, number, Anal. 217; koma friði, sættum á, to bring peace, agreement about: hann kom þeim á flótta, he put them to flight, Fms. vii. 235; tóku þar allt er þeir kómu höndum á, all they could catch, ix. 473; koma e-m ór eldi, Fb. i. 300; tók hann merkit ok kom því (put it, hid it) í millum klæða sinna, Nj. 274: Gunnarr kom þangat at þeim örunum, 115; allt þat er bitið var ok blóði kom út á, where it was bitten so as to make blood flow, Fms. vii. 187. II. with prepp.; koma e-u fram, to effect; koma fram ferð, máli, Nj. 102; til lítils þætti þat koma, en enginn kvæmi sínu máli fram þótt til alþingis væri stefnt, 149, Fb. ii. 90; þat skal aldri verða at hann komi þessu fram, Eg. 765; ef ek kem hefndum fram, Ld. 262; koma fram lögum við e-n. Eg. 722:—koma e-u á, to bring about, introduce:—koma e-u af, to abolish; þó fékk hann því ekki af komit, Bs. i. 165; koma e-u af sér, to get rid of, Fs. 96, Eb. 40, 41:—koma e-u fyrir, to arrange; koma e-m fyrir, to get a place for one; hann kom honum fyrir í skóla: to destroy (fyrir-koma), hann kom hverjum hesti fyrir, Glúm. 356:—koma e-u upp, to open; áðr ek kom henni upp, before I could open it, Fms. iii. 74; kerling tekr hörpuna ok vildi upp koma (open), nú fær hón upp komit hörpunni, Fas. i. 233; hann mátti lengi eigi orði upp koma fyrir harmi, it was long before he could speak, utter a word, Fms. vi. 234; sá svarar er mátti máli upp koma, vii. 288:—koma e-m undir, to overthrow one, get one down; varð at kenna afls-munar áðr hann kæmi honum undir, Eb. 172:—koma e-m undan, to make one escape. Fms. vii. 265, 623. 18:—ek ætla at koma mér útan, I think to go abroad, Nj. 261:—koma e-u við, to bring about, effect, to be able to do; ek mun veita þér slíkt sem ek má mér við koma, as I can, Nj.; þú munt öðru koma við en gabba oss, Anal. 77; hann kom því við (brought about) at engi skyldi fara með vápn, Fms. vii. 240; ef váttum kvæmi við, in a case where witnesses were at hand, Íb. 12; liðit flýði allt þat er því kom við, all that could fled, Eg. 529; Guðmundr hafði almanna-lof hversu hann kom sér við (how he behaved) þessum málum, Nj. 251; komi þeir til er því koma við, who can, Gþl. 371; menn skyldi tala hljótt ef því kæmi við, Sturl. iii. 147; ef því kemr við, if it is possible, Gþl. 429; urðu þeir at flýja sem því kómu við, Fb. ii. 187; ekki mun oss þetta duga, at hann komi boganum við, Nj. 96.

C. Reflex. komask, to come to the end, get through, reach, Lat. pervenire; the difference between the active and reflex. is seen from such phrases as, hann kemr ef hann kemst, he will come if he can; or, eg komst ekki á stað, I could not get off; eg komst ekki fyrir íllviðri, I could not come for bad weather; or, to come into a certain state, with the notion of chance, hap, komask í lífs háska, to come into danger of life; komask í skipreika, to be shipwrecked, and the like; Þorfinnr kom öngu hljóði í lúðrinn, ok komsk eigi upp blástrinn, Fms. ix. 30; komask á fætr, to get on one’s legs, Eg. 748; hann komsk við svá búit í ríki sitt, Hkr. i. 76; meina honum vötn eða veðr svá at hann má ekki komask til þess staðar, Grág. i. 496; hann komsk með sundi til lands, Eg. 261; kómusk sauðirnir upp á fjallit fyrir þeim, Nj. 27; ef Gunnarr færi eigi utan ok mætti hann komask, 111; ef maðr byrgir mann inni í húsi, svá at hann má eigi út komask, so that he cannot get out, Grág. ii. 110; en allt fólk flýði með allt lausa-fé er með fékk komisk, with all the property they could carry with them, Fms. i. 153; ek komumk vel annar-staðar út, þótt hér gangi eigi, Nj. 202; komask á milli manna, to get oneself among people, intrude oneself, 168; komsk hann í mestu kærleika við konung, Eg. 12; komask at orði, to come by a word, to express oneself; einsog hann að orði komsk, passim. II. with prepp.; komast á, to get into use; það komst á:—komask af, to get off, escape, save one’s life; hann bað menn duga svá at af kæmisk skipit, Fms. x. 98; tveir druknuðu, en hinir kómusk af:—komask at e-u, to get at a thing, procure; mörgum manns-öldrum síðarr komsk at bók þeirri Theodosius, Niðrst. 10; Hrani gat komisk at trúnaði margra ríkra manna, Fms. iv. 62; þú hefir at þessum peningum vel komisk, ‘tis money well gotten, i. 256; eigi skaltú ílla at komask, thou shall not get it unfairly, vii. 124:—komast eptir, to enquire into, get information of:—komask fyrir, to prevent, come in another’s way:—koma hjá e-u, to evade, pass by, escape doing:—komast til e-s, to come towards, and metaph. to have time for a thing, ek komst ekki til þess, I have no time; eg komst ekki til að fara:—komask undan, to escape; allt þat lið er undan komsk, Eg. 261; ekki manns barn komsk undan, Fms. xi. 387; komask undan á flótta, Eg. 11:—komask við, to be able; komusk þeir ekki í fyrstu við atlöguna, Fms. vii. 264; ef hann vill refsa údáða-mönnum, ok má þó við komask, N. G. L. i. 123; brenn allt ok bæl, sem þú mátt við komask, Fær. 64; ef ek viðr of kœmimk, Hbl. 33; þá er ek komumk við, Eg. 319; komask við veðri, to get abroad, Rd. 252; hann lét þat ekki við veðri komask, Fms. vii. 165: to be touched (við-kvæmni), hann komsk við mjök ok felldi tár, iii. 57; eða hann komisk við (repent) ok hverfi aptr at íllsku sinni, Greg. 41; þá komsk mjök við inn válaði, svá at hann matti eigi lengi orði upp koma fyrir harmi, Fms. vi. 234; þá komsk hón við ákaflega mjök, Clem. 32; með við komnu hjarta, with a touched heart, Bs. i. 561, Karl. 166:—komask yfir e-t, to overcome, get hold of; er hann komsk yfir fét, Bárð. 175.

D. Part. kominn, in special phrases; inn komni maðr, a new comer, stranger, Gullþ. 47; at kominn, arrived; hinn aðkomni maðr, a guest; at kominn, just come to, on the brink of; kominn at andláti, at dauða, to be at the last gasp; var at komit, at …, it was on the point of happening, that …, Str. 8; vóru þeir mjök at komnir (much exhausted) svá magrir vóru þeir, Fas. iii. 571:—heill kominn, hail! Blas. 42; vel kominn, welcome! vertu vel kominn! ver með oss vel kominn, Þiðr. 319, Fs. 158; hann bað þá vera vel komna, passim; so also, það er vel komið, ‘it is welcome,’ i. e. with great pleasure, granting a favour:—placed, ertu maðr sannorðr ok kominn nær frétt, Nj. 175; Pétri var svá nær komit, P. was so closely pursued, Fms. ix. 48; ok nú eigi allfjarri yðr komit, xi. 123; svá vel er sá uppsát komin, at …, ix. 368: situated, hann (the hospital) er kominn á fjall upp, is situated on a fell, Symb. 18; útsker þat er komit af þjóðleið, Eg. 369: metaph., vel, ílla kominn, well placed, in good, bad estate; ek þykjumk hér vel kominn; hann var vel til náms kominn, he was in a good place for learning, Bs. i. 153; þat fé er ílla komit er fólgit er í jörðu, Grett. 39 new Ed.; mér þykkir son minn hvergi betr kominn, methinks my son is nowhere better off, in better hands, Fms. vi. 5; lítt ertú nú kominn, Njarð. 376; þykkjumk ek hér vel kominn með þér, Nj. 258:—kominn af, or frá e-m, come of, descended from, Landn., Eb., passim:—kominn á sik vel, in a good state, accomplished, Orkn. 202; hverjum manni betr á sik kominn, Ld. 110; kominn á sik manna bezt, Ísl. ii. 203: vera á legg kominn, to be grown up, Fms. xi. 186; vera svá aldrs kominn, to be of such an age, Fs. 4, 13, Sturl. iii. 100, Fms. xi. 56; hér er allvel á komit, it suits well enough, Bs. i. 531: hann sagði henni hvar þá var komit, how matters stood, Nj. 271, Fms. ii. 152; hann undi vel við þar sem komit var, as it stood, in statu quo, Nj. 22; Sveinn segir honum sem komit var þessu máli, Fms. ii. 159; at svá komnu, as matters stand, Bs. i. 317; málum várum er komit í únýtt efni, Nj. 164, 190:—vera kominn til e-s, to be entitled to, have due to one; ef hann fengi þat er hann var eigi til kominn, Fms. x. 7; þeir er til einskis eru komnir, ix. 248; fá þeir margir af yðr sæmd mikla er til minna eru komnir, en hann, Eg. 111; þeim til sæmdar er til þess er kominn, Sks. 311, rétt komnir til konungdóms, rétt kominn til Noregs, right heir to the kingdom, to Norway, Fms. ix. 332; lézk Sigvaldi nú kominn til ráða við Astríði, xi. 104: fit for, entitled to, hann þótti vel til kominn at vera konungr yfir Danmörk, i. 65: shapen, þetta mál er svá til komit, vii. 130; sagðisk hann eigi verr til manns kominn en Sturla bróðir hans, Sturl.; eigi þóttusk þeir til minna vera komnir fyrir ættar sakir, entitled to less, Eb. 17. II. part. pres. komandi, a new comer, stranger, Fbr. 168, Stj. 525: one to come, future generations, verandum ok viðr-komendum, N. G. L. i. 121; allir menn verandi ok eptir-komandi, D. I. i. 3; komendr, pl. guests, comers.

koma, u, f. = kváma, arrival, komu-maðr, m. a guest.

kommun, n. [for. word], a commune, guild, H. E. i. 504, D. N. passim. kommun-stofa, u, f., kommun-hús, n. a guild-house, D. N.

kompa, u, f. the copy-book in which schoolboys write their Latin compositions, Piltr og Stúlka 71. 2. a small closet.

kompán, m. [for. word], a companion, fellow, Edda ii. 497.

kompása, að, [for. word], to compass. Mag. 13, Sks. 16 new Ed.

kompáss, m. a compass, sketch, Stj. 62, Pr. 436: mod. a ship glass.

kompílera, að, [for. word], to compile, Stj. 131, Skálda 177.

kompon, n. a composition in Latin, Bs. ii. 77.

kompona að, Lat. componere, to compose, in Latin, Fb. i. 516.

KONA, u, f., kuna, Fms. vii. 106; gen. pl. kvinna, 109, 274, Hdl. 15, but usually kvenna, which form is a remains of an older obsolete kvina: [Goth. qino = γυνή; Hel. quena; O. H. G. chiona; Swed. kåna; Dan. kone; again, the forms of the Goth. quens or qveins, A. S. cwen, Engl. queen, Scot. quean = Engl. wench, Dan. kvinde answer to the obsolete kván, q. v.]:—a woman; karl ok kona, man and woman, passim; brigðr er karla hugr konum, Hm. 90; kona ok karlmaðr, Grág. i. 171; kona eða karlmaðr, Nj. 190; hón var kvinna fríðust, Fms. vii. 109; henni lézt þykkja agasamt, ok kvað þar eigi kvinna vist, 274; konor þær er óarfgengjar eru, Grág. i. 228; mun þat sannask sem mælt er til vár kvenna, Fms. iv. 132; kveðr hann vera konu níundu nótt hverja ok eiga þá viðskipti við karlmenn, N. G. L. i. 57: sayings, köld er kvenna ráð, Gísl.; meyjar orðum skyli manngi trúa, né því er kveðr kona, Hm. 83; svá er friðr kvenna, 89; hón var væn kona ok kurteis, Nj. 1; ok var hón kvenna fríðust, she was the fairest of women, 50; hón var skörungr mikill ok kvenna fríðust sýnum, hón var svá hög at fár konur vóru jafnhagar henni, hón var allra kvenna grimmust, 147; fundusk mönnum orð um at konan var enn virðuleg, Ld. 16; Unnr var vegs-kona mikil (a stately lady), Landn. 117; konur skulu ræsta húsin ok tjalda, Nj. 175; konu-hár, -klæði, -föt, woman’s hair, attire, Fms. iii. 266, Greg. 53; konu bú, woman’s estate, Grág. ii. 47; konu-líki (liking), woman’s shape, Skálda 172, Grett. 141; konu-nám, konu-tak, eloping, abduction of a woman, Grág. i. 355, Bjarn. 17; konu-mál, rape, fornication, = kvenna-mál, Eb. 182, Fs. 62, Stj. 499: frænd-kona, a kinswoman; vin-kona, a female friend; mág-kona, a sister-in-law; álf-kona, an ‘elf-quean;’ troll-kona, a giantess; heit-kona, a spouse; brúð-kona, a bridemaid; vinnu-kona, grið-kona, a female servant; ráðs-kona, a stewardess; bú-kona, hús-kona, a house-mistress, house-wife; spá-kona, a prophetess, Scot. ‘spae-wife;’ skáld-kona, a poëtess. II. a wife; ek em kona Njáls, Nj. 54; Evu Adams konu, Hom. 31; við hans konu Sophram, Ver. 52; af konu minni eða sonum, Nj. 65; en ef bú þeirra standa, þá munu þeir vitja þeirra ok kvenna sinna, 207; messu-djákn enginn, né kona hans né klerkr hans, N. G. L. i. 97.—The word is now almost disused in sense I, kvennmaðr being the common word, whereas in sense II. it is a household word. konu-efni, n. one’s future wife, bride: konu-fé, n. a marriage portion, Js. 80: konu-lauss, adj. wifeless, unmarried, Fs.: konu-leysi, n. the being konulauss: konu-ríki, n., see kvánríki.

B. COMPDS, with the gen. plur. kvenna-: kvenna-askr, m. a kind of half measure, opp. to karlaskr, q. v.; hálfr annarr k. í karlaski, Jb. 375. kvenna-ást, f. amour, Bs. i. 282, Fms. v. 341. kvenna-búnaðr, m. a woman’s attire, Skálda 334. kvenna-far, n. love affairs, Lat. amores, Fms. i. 187. kvenna-ferð, f. a journey fit for women, Ld. 240. kvenna-fólk, n. woman-folk, Nj. 199. kvenna-friðr, m. sacredness of women, N. G. L. ii. kvenna-fylgjur, f. pl. female attendants, Grág. i. 342. kvenna-gipting, f. marriage, N. G. L. i. 343, Jb. 6. kvenna-giptir, f. pl. a giving in marriage, N. G. L. i. 27, 343. kvenna-hagr, m. woman’s condition, Rb. 414. kvenna-heiti, n. names of women, Edda (Gl.) kvenna-hjal, n. women’s gossip, Gísl. 15. kvenna-hús, n. a lady’s bower, Fas. ii. 162. kvenna-innganga, u, f. entrance of women into the church, churching, B. K. 110. kvenna-klæðnaðr, m. a female dress, Grág. i. 338. kvenna-land, n. the land of the Amazons, Rb. 348, Fms. xi. 414. kvenna-leiðir, m. ‘women-guide,’ a law term used of a child as the sole witness to lawsuit for a rape; barn þat er heitir k., N. G. L. i. 357, 367. kvenna-lið, n. woman-folk, Nj. 199, Lv. 38. kvenna-maðr, m. a woman’s man, given to women; mikill k., Hkr. i. 208, Rb. 414; lítill k., chaste, Fbr. 12. kvenna-mál, n. love matters, Orkn. 334: rape, fornication, 444, Lv. 3. kvenna-munr, m. distinction of women, Fms. x. 387. kvenna-nám, n. a rape, Grág. i. 353. kvenna-ráð, n. pl. women’s counsel, Nj. 177. kvenna-siðr, m. habits of women, Grág. i. 338. kvenna-skap, n. a woman’s temper, Nj. 68. kvenna-skáli, a, m. a woman’s apartment, Sturl. iii. 186. kvenna-skipan, f. arrangement of the ladies (at a banquet), Ld. 202. kvenna-sveit, f. a bevy of ladies, Fms. vi. 1. kvenna-vagn, m. ‘woman’s wain,’ a constellation, opp. to karlsvagn, Rb. 1812. 16. kvenna-vist, f. women’s abode, fit for women, Hkr. iii. 339.

konfirmera, að, [for. word], to confirm, H. E. i. 477.

konfirmeran, f. confirmation, eccl., Mar.

kongr, m. a king; see konungr.

kongr, m., qs. kúfungr (q. v.), a conch-shell, Lat. concha, Eggert Itin.

kongur-vofa, see köngurváfa, Eluc. 23.

konr, m. kind, an obsolete noun only existing in gen. sing. -konar, as suffixed to adjectives, as Lat. -modi; alls-konar, of all kinds; hvers-konar, of every kind; ymiss-konar, of sundry kind, Mar.; nokkurs-konar, of some kind; margs-konar, of many kinds; sams-konar, of the same kind; þess-konar, of that kind; einskis-konar, of no kind;—see these words.

KONR, m., pl. konir, acc. pl. koni, the gen. is not recorded; this word is solely poetical, and used by poets of the 10th and 11th centuries, but since disused; it is the masc. answering to kona (q. v.):—a man of gentle or noble birth; hve þik kalla konir? how do men call thee? Hkv. Hjörv. 14; koni (acc.) óneisa, the gentle men, Hkv. 1. 23; dulsa konr, Ýt. 2; of mæran kon, of a valiant man, Edda (in a verse); átt-konr, q. v. 2. a royal kinsman; konungmanna konr, kinsman of kings, Ísl. ii. 229 (in a verse); hildinga konr, siklinga konr, kinsman of heroes, Lex. Poët.; Yngva konr, kinsman of Yngvi, Skv. 2. 14; rögna konr = Gr. διογενής, Vellekla; bragna konr, Ó. H. (in a verse); Ellu konr, kinsman of Ella, Fms. vi. 64 (in a verse); haukstalla konr, Edda (in a verse); sælinga konr, kinsman of the wealthy, Fms. xi. (in a verse); Heita konr, kinsman of the sea king H., Arnórr, cp. Orkn. ch. 3; konr Sigmundar, son of S., Skv. 2. 13. II. as a pr. name, Rm.

konst, f. [from Germ. kunst], art, (mod.)

konstafill, m. [for. word], a constable, Karl. 10.

konstr, n., Germ. kunst, a device, Fas. iii. 293, 308.

konunga, að, to address as a king, Fms. viii. 75. See under konungr.

konung-borinn, part. king-born, Fms. i. 81, vii. 8, Hkv. Hjörv. 32, Hkv. 46, Ó. H. 16.

konung-borligr, adj. of royal birth, Fms. vi. 159.

konung-djarfr, adj. speaking boldly to kings, Fms. xi. 203.

konung-dómr, m. a kingdom, Skv. 3. 14, Fms. ix. 334, Fb. ii. 278, Sks. 620, Nj. 271, Ld. 84, Eg. 7, 263, Gþl. 60, 157, passim.

konung-lauss, adj. kingless, without a king, Hkr. ii. 266.

konung-liga, adv. kingly, beseeming a king.

konung-ligr, adj. kingly, royal, Fm. 40, Fms. i. 4, vii. 70, ix. 277, x. 322, xi. 114, Stj. 208, passim.

konung-maðr, m. a royal person, a king, Eg. 415, Hkm. 20, Ýt. 7, Ó. H. 230 (in a verse), Ísl. ii. 229 (in a verse).

konung-menni, n. a kingly person, Fms. ix. 235 (in a verse).

KONUNGR, m.; since the 14th century in a contracted form kóngr, and so in the poems and ballads of that time, Lil., Ól. R., Skíða R., Völs. R., as also in the best mod. poets, Hallgrim, Eggert, cp. Pass. xxvii. 8, 9, 13, 15, Bb. 2. 15, 3. 96, 100, passim: the old vellums mostly abbreviate thus, kḡr, kḡ, kḡs; the contracted form occurs in MSS. of the 14th century or even earlier, e. g. Cod. Fris., and this is also the usual mod. pronunciation: [this word is common to all Teut. languages except Goth., where þiudans = Icel. þjóðan is used; A. S. cynig; Engl. king; O. H. G. chuninc; Germ. könig; Swed. kung and konung; Dan. konge; the word is prop. a patronymic derivative from konr, = Gr. ἀνηρ γενναιος = a man of noble extraction; the etymology Konr ungr (young Kon) given in the poem Rm. is a mere poetical fancy]:—a king; hvárki em ek k. né jarl, ok þarf ekki at göra hásæti undir mik, Nj. 176; jarl ok konungr, N. G. L. i. 44; Dyggvi var fyrstr k. kallaðr sinna ættmanna, en áðr vóru þeir dróttnar kallaðir, Hkr. i. 24, passim: the saying, til frægðar skal konung hafa, meir en til langlífis, Fms. iv. 83, vii. 73; cp. fylki skal til frægðar hafa, Mkv.; mörg eru konungs eyru, Hkr. i. 287; langr er konungs morgin, Sighvat: þjóð-konungr, a king of a þjóð, = Gr. βασιλευς μέγας; sæ-konungr, a sea king; her-k., a king of hosts, both used of the kings of old, whose sole kingdom was their camp or fleet, and who went out to conquer and pillage,—þat var siðr víkinga, ef konunga synir réðu fyrir herliði, at þeir vóru kallaðir konungar, Fms. i. 98; lá hann þá löngum í hernaði ok var kallaðr konungr af liðsmönnum, sem víkinga siðr var, 257; þá er Ólafr tók við liði ok skipum, þá gáfu liðsmenn honum konungs-nafn, svá sem siðvenja var til, at herkonungar þeir er í víking vóru, ef þeir vóru konungbornir, þá báru þeir konungsnafn, þótt þeir sæti hvergi at löndum, Ó. H. 16; Konungr konunga, King of kings, the Lord, 656 C. 32: also of an emperor, Nero k., king Nero, 26; Girkja-k., the king of the Greeks = the Emperor of Constantinople, Fms. passim; Karlamagnús k., king Charlemagne, etc.

B. COMPDS: Konunga-bók, f. the Book of Kings, the history of the kings of Norway, also called Konunga-æfi, originally a work of Ari, and since applied to later recensions of the same work; hér hefr upp Konungabók eptir sögn Ara prests Fróða, inscription to Hkr., Cod. Fris. p. 3; also, Æfi Noregs-konunga, Knytl. S. ch. 1, 21, 100; Bók Noregs-konunga, Fb. i. 152. konunga-fundr, m. a meeting of kings, Ann. 1273. Konunga-hella, u, f. name of a place, Fms. konunga-hús, n. a king’s house, palace, 625. 95. konunga-kyn, n. royal kin, royalty, Fms. i. 107. konunga-móðir, f. mother of kings, a nickname, Fms. konunga-skipti, n. change of kings, succession, Germ. thronwechsel, Ver. 19, Bret. 70. konunga-stefna, u, f. a congress of kings, Fms. vii. 62, Sturl. i. 1, Edda 89. konunga-sætt, f. peace among kings, Fms. v. 158. konunga-tal, n. a series of kings, Fms. x. 378: the name of a poem, Fb. ii. 520. Konunga-æfi, f. the Lives of Kings, the name of a historical work, Íb. 3. konunga-ætt, f. = konungakyn, Fms. i. 187, vii. 279. konungs-atsetr, n. a king’s residence, Finnb. 270. konungs-borg, f. a king’s castle, Stj. 519. konungs-bréf, n. a king’s writ, warrant, Fms. ix. 443. konungs-bryggja, u, f. a king’s bridge, Fms. vii. 183. konungs-bú, n. a royal estate, Eg. 372, Fms. i. 90, iv. 255. konungs-bær, m. a king’s residence, Hkr. i. 40. konungs-dómr, m. = konungdómr, Gþl. 185. konungs-efni, n. a future king, Fms. viii. 332, Js. 15. konungs-eiðr, m. a king’s oath, coronation oath, Jb. 50. konungs-eign, f. a king’s property, Gþl. 338. konunga-eigur, f. pl. royal property, Hkr. ii. 20. konungs-eyrendi, n. a royal errand, Fms. vii. 19. konungs-fundr, m. audience given by a king, Sks. 282. konungs-garðr, m. a king’s palace, the king’s treasury, Eg. 409, Fms. vii. 159, 207, Sks. 669; er konungsgarðr rúmr inngangs en þröngr brottfarar, Eg. 519. konungs-gata, u, f. the king’s highway, Stj. 333. konungs-gipta, u, f. the king’s good luck, cp. Lat. fortuna Caesaris; k. fylgir þér, Fms. ii. 60, v. l. konungs-gjöf, f. a king’s gift, Eg. 183. konungs-gæfa, u, f. = konungsgipta, Fms. ii. 60. konungs-görsemi, f. a king’s jewel, see görsemi, Fas. ii. 349. konungs-heiti, n. a king’s name, Edda. konungs-herbergi, n. a king’s cabinet, Fms. vii. 314, Gþl. 139. konungs-hirð, f. a king’s hirð (q. v.), Fbr. 116. konungs-hús, n. a king’s house, Grág. ii. 170. konungs-höfn, f. a king’s haven, Fbr. 122, Fms. ix. 447. konungs-höll, f. a king’s hall, palace, Ver. 31. konungs-jörð, f. a king’s estate, Gþl. 79. konungs-kveðja, u, f. an address to a king, Bárð. 180. konungs-lauss, adj. kingless, Fms. iv. 355. konungs-leyfi, n. a king’s leave, Fms. vi. 98. konungs-lið, n. the king’s troops, Fms. viii. 70. konungs-lúðr, m. the king’s trumpet, Fms. vii. 287, Hkr. iii. 325. konungs-lykill, m. a Norse law term, the king’s key = an axe, which opens all doors and chests; munu þeir bera konungslykil at húsinu, they will break it by force, Fms. vi. 188; ek hefi at varðveita konungslykil þann er at öllum kistum gengr ok lásum … Vegglagr sér at hann mun upp höggva kistuna ef hón væri eigi upp lokin, Fbr. 46 new Ed. konungs-lægi, n. the king’s berth, Fas. i. 528, Hkr. iii. 79, 83. konungs-maðr, m. a king’s man, Eg. 17, Sks. 253, 341, Fms. i. 10, 280, Ó. H. 216, passim. konungs-mörk, f. a royal forest, Grág. ii. 408, Gþl. 79. konungs-nafn, n. a king’s title, Eg. 590, Fms. i. 6, vii. 1. konungs-nautr, m. a king’s gift, Ísl. ii. 226, Ld. 204, Hallfred. konungs-níðingr, m. a traitor to the king, Fms. viii. 387. konungs-orð, n. the king’s command, order, Fms. ix. 443. konungs-reiði, f. the king’s anger, Fms. ix. 454. konungs-réttr, m. the king’s right, Fms. vii. 305. konungs-ríki, n., mod. kóngs-ríki, Germ. königsreich, a kingdom, Fms. i. 85, xi. 30, Ant. 289, Sks. 464, passim. konungs-setr, n. a royal residence, Fms. ix. 330. konungs-skip, n. a king’s ship, Fms. vii. 260, Sturl. iii. 132. konungs-skrúði, a, m. king’s apparel, Stj. 601. konungs-smiðr, m. the king’s smith, Fas. i. 15. konungs-sómi, a, m. royal dignity, Hkr. iii. 240. konungs-steði, a, m. the king’s stithy, i. e. the mint, Js. 157, Fms. viii. 166. konungs-sveit, f. the king’s retinue, Fms. ix. 22. konungs-sverð, n. the king’s sword, i. e. the secular power, Js. 19. konungs-sýsla, u, f. a royal office, district, Eg. 27, 36, Hkr. ii. 162. konungs-sæti, n. the king’s seat, residence, Fms. vi. 439, Sks. 108, Stj. 76. konungs-tekja, u, f. election of a king, Bret. 70, Fms. ix. 8, Hkr. ii. 20, iii. 146. konungs-tign, f. royal dignity, Fms. iii. 48, vii. 22. konungs-umboð, n. royal commission, konungsumboðs-maðr, m. the king’s commissary, Gþl. 20. konungs-vald, n. royal authority, Gþl. 533. konungs-vinr, m. a king’s friend, Fms. ix. 368. konungs-vígsla, u, f. a coronation, Fms. vii. 306, x. 14, Hkr. iii. 146, Gþl. 63. konungs-þing, n. the king’s assembly, = húsþing (q. v.), Gþl. 438. konungs-þræll, m. the king’s thrall, a term of abuse, Ó. H. 120, Bárð. 82. Ld. 4. konungs-æfi, f. a king’s life or reign. Gþl. 70.

konung-ríki, n. a kingdom, Fms. x. 273.

konung-sæll, adj. lucky as to kings, blessed with good kings, Fms. xi. 217.

konvent, n. [for. word], a convent, Sks. 96.

konventa, u, f. a convent, Vm. 109; konventu-bróðir, -systir, Dipl. iii. 6, 9; konventu-hús, D. N.

kopa, að, in the phrase, e-m kopar, or honum er farið að kopa, one begins to fall off, from age or the like; perhaps the passage in Hm. 16 belongs to this, but see kópa.

KOPARR, m. [Engl. copper; Germ. kupfer; Dan. kobber]:—copper, Stj. 88, Fms. v. 344. COMPDS: kopar-bagall, m. a copper crosier, Dipl. v. 18. kopar-böllr, m. a copper ball, Dipl. iii. 4. kopar-hringja, u, f. a copper buckle, Vm. 177. kopar-kanna, u, f. a copper can, Boldt. kopar-ker, n. a copper vessel, Vm. 25. kopar-kross, m. a copper cross, Pm. 120, B. K. 83. kopar-ligr, adj. of copper. kopar-peningr, m. a copper penny, Stj. kopar-slagari, a, m. a coppersmith, D. N. kopar-spónn, m. a copper spoon, Pm. 5. kopar-stika, u, f. a copper candlestick, Vm. 20.

koppaðr, part. spotted; handklæði koppat, B. K. 84.

koppari, a, m. a turner, joiner, N. G. L. ii. 241; koppara-járn, a turner’s chisel, Fms. v. 339.

KOPPR, m. [Engl. cup; Dan. kop; cp. also W. Engl. cop = a round hill, and Germ. kopf = head, which prop. mean a cup, analogous to Icel. kolla and kollr, q. v.]:—a cup, small vessel, esp. in dairy-work; koppar ok keröld; í koppum ok keröldum, Bs. i. 721; trog, dall, eysil, ask né kopp, Snót; viðsmjör í koppi, Stj. 590; fæði ok láta fylgja kopp, N. G. L. i. 131 (418): a chamber pot, Bs. ii. 345: a cup-shaped hole, í þeim steini vóru klappaðir fjórir koppar, síðan er hann hafðr til þváttsteins, Bs. i. 640; segja menn at enn sjái í berginu svá sem smá-koppa, þar sem konungsmenn settu örfalina, Fms. i. 280: of the eye-socket, Bs. i. 177; spé-koppar (Dan. smilehuller), a dimple in the cheeks. II. = knappr, the bell-shaped crown of a helmet, Fas. iii. 535, Karl. 355. kopps-tröð, f. a local name, Sturl. i. 63.

kordúna-hosur, f. pl. hose of cordovan leather, Fms. iv. 77.

korgr, m. grounds, dregs; kaffe-k., blóð-k.

korka, u, f. a pining or wasting away; það er korka í honum. korku-legr, adj. pining, perhaps a corruption from kraki, kroklegr, legr, q. v.

korki, a, m. [from Gael, coirce], oats, a απ. λεγ., Edda (Gl.)

korkna, að, to dwindle away.

korkr, m. cork, (mod. and for.)

Kormakr, m., Korm-löð, f., pr. names of Irish origin, Landn., Nj.

KORN, n. [Goth. kaurn = σιτος and kaurnô = κόκκος; A. S. and Engl. corn; O. H. G. chorn; Germ. and Dan. korn]:—corn, grain; ellefu korn, ok ellefu pipar-korn, 655 xxx. 8; leynisk í litlu korni afl trésins, Greg. 14; hleifr er görr af mörgum kornum, 625. 90: seed, grain, korn eðr malt, Ó. H. 113; hann skal honum greiða kýr ok korn, smjör ok vöru, Gþl. 305; sumir skáru korn, sumir bundu, sumir óku heim korninu, Ó. H. 30; þar var hallæri á korni (a bad crop) en gott korn (a good crop) austr í land, 102; korn (crop) var heldr úárvænt, 113; færa menn niðr korn sín, Nj. 169; hann sár þar niðr korninu, 82; er ok íllu komi til sáð, enda mun íllt af gróa, a saying, 174; sá himnesku korni í hjörtu manna, H. E. 500: flour, tak rúgbrauð, eigi blandat við annat korn, Lækn.:—in plur. stores of grain, hann flutti með sér mikil korn, Fms. vii. 173; þar vóru forn korn, Ó. H. 102, 113:—oats, corn, (Swed. hesta-korn, cp. ‘a feed of corn’), gefa hestum korn, 31; hann var Gauzkr hlaupari ok alinn á korni vetr ok sumar, Gullþ. 12:—Mikkjals-korn, Ólafs-korn, Michael’s corn, St. Olave’s corn, a kind of tithe paid to the church in Norway, Fr. II. metaph. a bit, grain; ok þar kemr lítið korn niðr af þeim bita, of a bit of meat, Fas. i. 54; hákarls-korn, Snót 226; sand-korn, a grain of sand. 2. in mod. usage freq. as a diminutive suffix to a noun; það var máltak hans við hvern mann, bróðir! karl-korn mitt! of bishop Sweyn, who died A. D. 1476. Esp. Árb. 1475; barn-korn, a bit of a bairn = τεκνίον; stundar-korn, a little while; hús-korn, a scrap of a house; bú-korn, a small household; orð-korn, a little word: this use, however, scarcely occurs before the 15th century (unless it be in the passage Fas. l. c., which, however, is only found in a paper MS.), and it may be a kind of imitation of the Germ. -chen. COMPDS: korn-amstr, n. a corn-stack, Orkn. 448. korn-ár, n. a ‘corn-year,’ crop, Fas. ii. 126. korn-bingr, m. a ‘corn-bin,’ heap of corn. korn-deild, f. a kind of contribution or tithe paid in corn, N. G. L. i. 142. korn-feitr, adj. ‘corn-fat,’ of a horse, Fms. xi. 280. korn-frjó, n. seed-corn, Pr. 448. korn-garðr, m. a corn-shed, Vm. 18. korn-gildr, adj. payable in corn, D. N. korn-gyðja, u, f. the corn-goddess = Ceres, Stj. 83. korn-görð, f. corn-produce, Stj. 164. korn-hjálmr, m. a corn-stack, Stj. 424, Fb. i. 541. korn-hlaða, u, f. a ‘corn-lathe,’ barn, Eg. 43, 49, 235, Ó. H. 30. korn-hús, n. a ‘corn-house,’ barn, 656 C. 31. korn-jörð, f. corn-soil, arable land; sá í góða k., Hom. 67. korn-kaup, n. purchase of corn, Ó. H. 113, Gþl. 352. korn-kippa, u, f. a corn-sieve, Nj. 82, 170. korn-kýrlag, n. a cow’s value in corn, B. K. 55. korn-sala, u, f. sale of corn, Ó. H. 114. korn-sáð, n. flour, rendering of polenta, Stj. korn-skreppa, u, f. a ‘corn-scrip,’ corn-sieve, Nj. 82. v. l. korn-skurðr, m. shearing (as it is called in North England and Scotland), reaping, Stj. 422, 438, Clem. 30, Magn. 502. kornskurðar-maðr, m. a shearer, reaper, Stj. 422, Greg. 69. kornskurðar-mánuðr, m. the shearing month, Edda. kornskurðar-tími, a, m. shearing time, Stj. 61, 354. korn-slátta, u, f. a reaping, N. G. L. i. 254. korn-tíund, f. a tithe paid in corn, B. K. 53. korn-ungr, adj. quite young. korn-virki, n. a corn shed, Gþl. 454. korn-vist, f. stores of corn; bannat at selja k., O. H. L. 35. korn-vín, n. a kind of wine, B. K. 64.

Korn-bretar, m. pl. the Britons of Cornwall (Kornbreta-land), Fms.

korpa, u, f. pining away, Björn.

korpna, að, to fall off.

korporal, n. [for. word], a corporal, Hom. 138, Pm., Vm., B. K.

korpr, m. [Scot. corbie; Swed. korp], a raven, Edda (Gl.): a nickname, Fb. iii.

korpu-legr, adj. falling off, thin, Björn.

korra, að, older form kvarra, q. v.; það korrar í honum.

korri-ró, interj. (qs. kúrð’-í-ró, sleep in rest!), a lullaby, Ísl. Þjóðs. i. 209.

kort, n. a map, mod. Dan. kort, Germ. karte.

kortr, adj. [Germ. kurz], short, Úlf. 7. 133, is scarcely an Icel. word.

kos-eyrir, m. choice things, = kjörfé, Sturl. i. 77.

kos-girni, f. a caprice, whim; þat er ekki nema k. ein, N. G. L. i. 384.

kosning, f. [kjósa], an election, Fms. viii. 268, ix. 227, Sks. 748, BS. passim. kosningar-bréf, n. the writ for an election, Ann. 1321.

kosningi, a, m. the chosen or elect one; þú ert konungr ok k. þessa ríkis, El.

kosningr, m. = kosning, Sturl. i. 214, Fms. vi. 93, viii. 259, x. 58: a franchise, 96.

kos-orð, n. an election, Fr.

KOSS, m. [cp. Ulf. kukjan; A. S. cyss; Engl. kiss; Germ. kuss; Dan. kys; Swed. kyss]:—a kiss; fylgja skal kveðju koss, a saying, Fsm. 48; eptir tárblandinn koss skilja þau, Fms. xi. 425; eigi tjáðu eiðar oss eða margir kossar, Vígl. (in a verse); hann sveigir hana at sér ok verða þá einstaka kossar, Fs. 88; með ástsamlegum kossi, Barl. 186; gefa e-m koss, Greg. 46; friðar-koss, a kiss of peace, Nd. 59; Júdas-koss, a Judas-kiss; ekki, Lafranz, vill ek kyssa þik, þvíat þat má vera, ef stundir líða, at þat kallir þú Júdas-koss, Bs. i. 842: in Hm. 81 kossa is corrupt for kosta (see kostr I. 4), for in law, kissing a maiden by stealth was a finable offence,—as in the case of the poet Kormak, Korm. ch. 24,—and if against her will it was liable to fjörbaugs-garðr, Grág. i. 337; cp. teygjattu þér at kossi konur, Sdm. 28; laun-koss, Grág. (Kb.) ii. 47. COMPDS: kossa-flens, n. kissing, licking, in a bad sense, Snót. kossa-gangr, m. much kissing, Art. 100.

koss-mildr, adj. ‘kiss-mild,’ fond of kissing, Art. 108, Fas. iii. 483.

KOSTA, að, [akin to kjósa; A. S. costjan; Germ. kosten = to taste; Lat. gusto; Gr. γεύομαι]:—to try, tempt, strive: with gen., kosta afls, to try one’s strength, Vsp. 7; k. magns, id., Rm. 9; k. megins, Gs. 22; k. sunds, Fms. vii. 351 (in a verse); k. rásar, Þorf. Karl. (in a verse); (til) rásar kostar þú nú, Fs. 45; k. vígs, to fight, Ó. H. (in a verse); kosta mans, to fall in love, Hbl. 15; Bárðr þurfti alls at kosta, B. had to exert all his strength, Bard. 166; kosta kapps, to strive hard, Grett. 202 new Ed.: to risk, vil ek þar til kosta fjár föður míns, Fms. ii. 63; hvárt þeir færi til þings, ok kostim at því allra vina várra, Eb. 98; verja fé yðvart ok frelsi, ok kosta þar til allra þeirra manna er yðr er liðs at ván, Eg. 8; ætla ek at sækja oddi ok eggju frændleifð mína, ok kosta þar at allra frænda minna ok vina ok allra þeirra er …, Ó. H. 32. 2. to tempt; at vér fyrir-farimk eigi í kostan þeirri er djöfullinn kostar vár, Hom. 158; í því er hann kostar (tries) upp at rísa, Al. 144; þeir sögðu hann fullu kostað hafa, he had taken pains enough, Odd. 18; skal hann kosta at koma, N. G. L. i. 348. 3. as imperat. giving emphasis to the verb, like Lat. age, come! kostið svá keppa, fight so hard! Am. 54; kostum flærð at forðask, Leiðarv. 39; kostum (not köstum) at æsta, 40; kostaðu at vinna vel margar íþróttir, Hsm. 29; kostaðu hug þinn herða, Sturl. iii. (in a verse); kostaðu hins, at haldir fast hesti ok skjaldi, Korm., Líkn. 11; en hinn er fallinn er, kosti hann ok rísi upp sem fljótast, Blanda (MS.); nú kostit, bræðr, ok verit hraustir, come, brethren, be of good cheer! 656 C. 22; en þér kostið ok görit svá vel, at þér leggit ráð á með mér, Karl. 484; við þat er kostanda (exert thyself), at yfir verði stigit af þér með andans afli, MS. 677. 5; því kosti hverr sem æ staðfastlegast at göra gott, Hom. 24. II. impers. with acc. it strains a thing, i. e. it is strained, damaged; þó at kjöl kosti, though the keel is sorely strained, Fms. vii. 59 (in a verse); hvárki var þeim at meini hungr né kuldi, heitt né kalt, hvárki kostaði þau, neither of them was hurt, suffered from it, Blanda (MS.); þat fall var svá mikit, at kostaði lærlegg hans, Fms. ix. 219. 2. reflex., kostast, to suffer a bodily or inward injury; þat var mál manna, at Þorfinnr mundi eigi lifað hafa, svá mjök var hann kostaðr af eldinum, Sturl. i. 162; mjök kostaðr af hita, 161; bæði var kostað hold hans ok bein, Greg. 80; kostaðr hestr, a broken-winded horse; sakir fyrnsku vóru bararnar mjök kostaðar, dilapidated, Bs. ii. 146. III. [Engl. cost; Germ. kosten], to cost, with acc. of the person and price; mik (acc.) kostaði fimm merkr (acc.) gulls, it cost me five gold marks, El.; þat kostar líf (acc.) hans, it cost his life, Fas. i. 532; líkneski sem til kostaði tíu aura, Vm. 101: get ek at þér þykki mikit (acc.) k. at kaupa hann, Fms. i. 79; sem búar virða at dómi, at mik hafi kostað fyrir þau, Grág. i. 368; slíkt sem þá (acc.) hefir kostað, K. Þ. K. 54; spurði hvat (acc.) kostat hafði Þórarin (acc.), Fms. v. 315: with acc. of the thing and price, keisarann kostaði eigi minna fé leikinn (acc.), the play cost the emperor not less, vii. 97; þá kerru (acc.) kostaði sex hundruð (acc.) skillinga, the car cost …, Stj. 573; einn riddara (acc.) kostar átta merkr, Fms. xi. 331. 2. to defray the expences of, with acc.; þat boð kostaði Unnr, Ld. 10; þau hin sömu klæði sem þeir höfðu kostað (purchased) með kirkjunnar gózi, Mar.:—to spend, lay out, with acc., hvat viltú til kosta; at hann skyldi þessa nafnbót engum peningum kosta, that he should be at no expence for it, Fms. x. 93, v. l.; þat fríða líkneski hafði prestrinn kostað á sína peninga, Mar.; þú hefir kostað oss (entertained us), bóndi, Fs. 150; allt þat er hann leggr til ok kostar, lays out, N. G. L. ii. 354; er svá mikit lét sik kosta oss til lausnar, who let it cost himself so much, Barl. 114; hafði hann setu á Grund ok kostaði einn allt fyrir, and defrayed all the costs, Sturl. i. 155:—in mod. usage with dat., k. miklu til eins, hann hefir engu til þess kostað, he has invested no money in it, done nothing for it; k. miklu upp á e-ð, to spend much money on a thing.

kostall, adj. costly, expensive; e-m verðr kostallt, Bs. i. 722.

kostan, f. cost, pains; leggja kostan ok stund á e-t, Fms. x. 395: temptation, k. fjandans, Hom. 33, 158.

kost-góðr, adj. of good quality, Grág. i. 498; esp. of milk, pasture, jarðir kostgóðar ok grösugar, Stj. 341: of a horse, skjótr hestr ok kostgóðr, Flóv. 28.

kost-gripr, m. a costly thing, choice thing (see kjörgripr), Fs. 40, 43, Fms. x. 215, Bs. i. 37, Edda 15, 82.

kost-gæfa, ð, to push on with a thing; kostgæfa eptirförna, to pursue hard, Ísl. ii. 360; k. undanróðrinn, Fb. i. 396; k. e-s nauðsyn, ii. 91. 2. to strive, take pains, with infin.; k. at fremja, Bs. i. 42, Magn. 468, Fms. i. 184, vii. 31, Eb. 39 new Ed.:—reflex., H. E. i. 249, Barl. 78.

kost-gæfð, f. painstaking, Bs. i. 273, Mar. 1067.

kost-gæfi, n. and f. painstaking, care: α. neut., allt k., Hom. 49; með miklu k., with mickle pains, Fms. x. 277; með öllu k., with all diligence, 656 A. i. 17, Fms. i. 260, Bs. i. 38, Al. 163, Stj. 595. β. fem., sakir kostgæfi þeirrar, Bs. i. 166.

kost-gæfiligr, adj. painstaking, diligent.

kost-gæfinn, adj. painstaking, (the mod. form.)

kost-gæfliga and kost-gæfiliga, adv. with pains, diligently, Hom. 1, Fms. i. 263.

kost-gæfni, f. = kostgæfi, N. G. L. ii. 481, freq. in mod. usage.

kost-gæfr, adj. painstaking, diligent, Sturl. i. 90, Greg. 27; verum sem kostgæfstir, 55; k. athugi, Hom. 52; k. á e-t, Fms. ii. 145.

kost-görð, f. the state of affairs, Finnb. 318.

kost-hald and kost-heldi, n. entertainment, D. N. ii. 393, 482.

kostigr, adj. costly, choice; kostig lönd, fine pasture, Ld. 124; ágætir hagar, kostigir ok loðnir, Stj. 258: chosen, of a person, Hd.; ú-kostigr, mean, common, Fs. 128.

kost-íllr, adj. bad, common, Fas. ii. 111.

kost-lauss, adj. ‘cost-less,’ bad, vile, Fms. v. 14.

kost-ligr, adj. costly, choice, desirable, Ó. H. 98.

kost-móðr, adj. ‘meat-weary,’ weary after a hearty meal, Hým. 30.

kostnaðr, m. cost, expence, Eg. 43, Grág. i. 336, Fms. i. 52; í kostnað þann er þú hefir fyrir mér, Eb. 262; sátu sumir á sínum kostnaði, Orkn. 334, Gþl. 59; lítill k., small cost, Flóv. 34: living, var þá skipt Eyjunum hvar hvárir skyldu kostnað á hafa, Orkn. 272. COMPDS: kostnaðar-laust, adj. without expense. kostnaðar-lítill, adj. of little cost. kostnaðar-mikill, adj. very costly, expensive, Eg. 38, Fms. vii. 73. kostnaðar-samr, adj. expensive, Fms. xi. 316, Bs. i. 830, Orkn. 96.

KOSTR, m., gen. kostar, pl. kostir, old acc. pl. kostu, which is used in old poets as Sighvat (Ó. H. 39), Arnór (Edda 50); but the usual form in the MSS. as well as in mod. usage is kosti; [Ulf. kustus = δοκιμή, 2 Cor. ii. 9, xiii. 3; Germ. and Dan. kost = fare, food]:—a choice, the fundamental notion being trial; I. condition, chance, but mostly with the notion of a hard choice; eru nú tveir kostir til, sá annarr, at …, hinn annarr, at …, Nj. 199; sá er hinn þriði kostr, Grág. ii. 83; munu þér hinn sama kost fyrir höndum eiga sem vær áttum, at verja fé yðvart ok frelsi … en at öðrum kosti, Eg. 8; hann sá engan sinn kost annan, en hann lét fallask þvers undan laginu, Nj. 246, Eg. 24; sám vér þann helzt várn kost at firrask fund hans, 70; nú má Flosi sjá sinn kost, hvárt hann vill sættask til þess at sumir sé utan sætta, Nj. 250; það er hverjum manni boðit, at leita sér lífs meðan kostr er, 202; einbeygðr kostr, the only choice left, Orkn. 58. 2. choice, terms; hvern kost vili þér nú göra Ingjaldi? Nj. 3; ek göri þér skjótan kost, Dropl. 6; göra e-m tvá kosti, Ld. 212, Fs. 57; tók Kali þenna kost, Orkn. 214. 3. a chance, opportunity, possibility; göra kost á e-u, Nj. 155, 271; mun ek öngan kost á göra, I will give no choice in the matter, i. e. will not do it, 149; kost muntú láta at etja, 90:—kostr er á, or gen. kostr e-s, a thing is possible, there is a chance, 254, 263; ef þess er k., Grág. ii. 56; Háreks var ekki við k., there was no question as to H., Ísl. ii. 315; þá er mín er eigi við kostr, when I am gone, Stj. 363:—eiga e-s kosti, to have a chance of, be able, allowed, Grág. i. 63, 468, Ld. 84, 160, 184, Nj. 57, 132, Eg. 16, 60, 531, Sks. 20 B. 4. a match, of an unmarried woman; Sigríðr hét dóttir hans ok þótti beztr kostr á Hálogalandi, Eg. 25; hann átti dóttur eina er Unnr hét, hón var væn kona ok kurteis ok vel at sér, ok þótti sá beztr k. á Rangárvöllum, Nj. (begin.); Hallr kvað góðan kost í henni, H. said she was a good match, 180, Fs. 88, Stj. 187; engi kostr þótti þá þvílíkr sem Helga hin Fagra í öllum Borgarfirði, Ísl. ii. 206: giving a woman away, hann spyrr hverr ráða eigi fyrir kosti hennar, who was to give her away, Band. 9 new Ed.; mey til kosta, a maid to be married, Hm. 81, (MS. kossa), cp. liggja heima sem mær til kosta, Fas. iii. 409, (ráða-kostr, a match); kvennkostr (q. v.), góðr kvennkostr. 5. choice, state, condition; þat mun mína kosti hér fram draga, at þú átt ekki vald á mér, Orkn. 120; kostum drepr kvenna karla ofríki, i. e. the tyranny of man crushes a woman’s right, Am. 69; drap þá brátt kosti, then the state grew worse, id.; sjá fyrir sínum kosti, to take care of oneself, Fms. x. 236; eigi mun honum þykkja batnað hafa várr kostr, Eg. 287; eigi treystusk menn at raska kosti þeirra, people dared not meddle with them, disturb them, Ld. 146; bændr vildu verja kost sinn, defend themselves, Fms. ix. 306; síðan lét Simon varðveita kost hennar, guard her affairs, vii. 233; þá heldr hann kosti sínum, then he holds his place, loses not his right, Grág. ii. 209; ú-kostir, afar-kostir, a hard, evil choice; ör-kostr, lack of choice, poverty. II. cost, expence; allan þann kost er hann hefir fyrir haft, Jb. 321; sá er vitna þarf skal standa þeim kost allan, 358; hver maðr er sik ok sín hjú heldr á sínum kosti, K. Á. 78; þat skip höfðu bæjar-menn látið göra af sínum kosti, Fms. ix. 270; hann hélt sik ríkmannlega at klæðum ok öllum kosti (fare), ii. 278; hann lét alla sína félaga á sinn kost þann vetr, Gullþ. 9; hví hann var svá djarfr at taka slíka menn upp á kost hans, Landn. 149, v. l.; hann gaf sér mikinn kost til (he took great pains), at koma þeim öllum í vingun við Guð, Hom. 108; þóat hann hefði mörgu sinni mikinn kost (pains) til gefit, Al. 116; hann lézk þar vildu sína kosti til leggja (do his best), at þeir Hákon deildi enga úhæfu, Fms. i. 22. III. means; er (þeir) synja ölmusu, er kosti höfðu til, Hom. 64; hafa meira kost, to be the strongest, Fb. ii. 361; eiga alls kosti við e-n, to have it all in one’s power, i. e. to be the strongest; Jökull gaf honum líf ok átti áðr alls kosti við hann, Fs. 10; eiga alla kosti, Fms. iv. 296, Stj. 481; Bessus er slíks átti kosti við hann er hann vildi gört hafa, Al. 101; eiga nokkurs góðs kosti, 96; hafa lítils kosti, to have small chance, be little worth, Mar.: means, provisions, meðan mér endask föng til, þótt ek véla um mína kosti, though I am left to my own supplies, Eg. 66; bauð hann Oddi alla kosti með sér, Fas. ii. 540; ef vér hittumk síðar svá at þeir hafi meiri kosli (forces), Fms. v. 87; bændr efldu þá kost hans um búit, Sturl. iii. 196 C: stores, tvau skip hlaðin vænum kosti, Fms. xi. 436; hér sé ek beggja kost, I see here plenty of either, Sighvat; mungát né aðra kosti (fare), setjask í kosti e-s, Fms. viii. 58; bændr uggðu at sezt mundi á kost þeirra, ok kurruðu ílla, Bs. i. 549: victuals, provisions, Germ. kost, selja silfr fyrir kost, Fas. i. 450; hveiti ok annarr kostr, Stj. 112; Kirkja á þetta í kosti, tvær vættir skreiðar, vætt smjörs, vætt kjöts, Pm. 34; tvau hundruð í haustlagi, tíu aura í kosti, Vm. 42: board, bóndi skal halda honum kost, Jb. 374; þá bauð Ketill fé fyrir kost hennar, Dropl. 4; til kostar ok klæða, fare and clothing, B. K. 108; at konungs kosti, at the king’s table, Bs. i. 782; far-k. (q. v.), a ship, vehicle; liðs-k., forces, troops. IV. cost, quality; af léttum kosti, Fms. x. 173; þat sax var afburðar-járn kosti, of fine steel, id. 2. good things; friði fylgja allir kostir ok öll fríðindi, Clem. 29; kyn ok kostr (quality), MS. 4. 9; fátt fríðra kosta, Hdl. 45: þeir kostir skulu ok fylgja, at þik skal aldri kala í skyrtunni, Fas. ii. 529, 531; þá ferr hann ór skyrtu sinni, ok hélt hón öllum kostum sínum, 539: fatness, Lat. ubertas glebae, jarðarinnar kost ok feitleik, Stj. 167; þar vóru allgóðir lands-kostir, Hkr. i. 55; er mér sagt gott frá landa-kostum, at þar gangi fé sjálfala á vetrum en fiskr í hverju vatni, Fs. 20, 25, Landn. 225, v. l.; af kostum skal þessu landi nafn gefa ok kalla Markland, Fb. i. 539. 3. virtue; þeir stígask yfir af hermönnum Krists fyrir helga kosti, Hom. 27; Kristni þróask at mannfjölda ok kostum, MS. 677. 8; eigi er þat rúnanna kostr, … heldr er þat þinn kostr, Skálda 162, freq. in mod. usage. 4. a good quality, virtue; segja kost ok löst, to tell fairly the good and bad of a thing; skalt þú segja kost ok löst á konunni, Nj. 23; hann sagði kost ok löst af landinu, Landn. 30; löstu ok kostu bera ljóða synir blandna brjóstum í, Hm. 134; ú-kostr, a fault, flaw; mann-kostir, virtues. 5. spec. of a horse, plur. a fine pace; hestr óð kafs af kostum, Sighvat. V. spec. and adverb. usages; til kostar, well! all right! well done! er þat til kostar, ef eigi flýjum vér fyrir mönnunum, Fms. xi. 139; þat er til kostar, ef …, well done, if …, Hým. 33; er þat ok til kostar (it is a comfort) at Höskuldi muni þá tveir hlutir ílla líka, Ld. 70: because, allra mest af þeim kosti, at …, Hom. 33: sagði Ósvífr at þeir mundi á kostum (indeed) finna, at þau Guðrún vóru eigi jafnmenni, Ld. 122; þeim kosti, in that case, Grág. i. 40; engum kosti, by no means, MS. 4. 21; at þeim kosti, on that condition, Grág. ii. 239; at öðrum kosti, else, otherwise, Eg. 8, 749; at þriðja kosti, thirdly, 14, Grág. i. 395; at síðasta, efsta kosti, in the last instance, last emergency, Nj. 221; at fæsta kosti, at least, N. G. L. i. 61; at versta kosti, in the worst case, 101; at minnsta kosti, at least: gen., alls kostar, quite, in every respect, Sks. 674 B, passim; eigi eins kostar, not very, not peculiarly, Ísl. ii. 322; annars kostar, as for the rest, 108 B; nokkurs kostar, in any wise, Fms. xi. 79, Fb. i. 74; sums kostar, in some respect, Fas. ii. 547, v. 69, Hom. 89; þess kostar, in this case, thus, Fms. xi. 79, Rb. 36, Hom. (St.): acc., þá kostu, as adv., in such a manner, N. G. L. i. 327; fyrir hvern kost, by every means. ☞ Kostr, in sense I, is in old writers often omitted, and left to be supplied by the adjective or pronoun, e. g. þann (viz. kost) munu vér af taka, Ld. 188; at hann mundi verða þann upp at taka, Eg. 157, Nj. 222; er þá ok sá einn (viz. kostr) til, 227, Fms. vii. 265; er oss nú engi annarr til, Nj. 143, Eg. 405; er yðr engi annarr á görr en snúa aptr, Nj. 207; Hákon jarl er alltrauðr undir trúna at ganga, ok þykkir vera harðr (viz. kostr) á annat borð, Fms. xi. 39. COMPDS: kostar-hald, n. maintenance, Stj. 184. kostar-lauss, adj. without provisions, Ísl. ii. 463. kosta-boð, n. pl. a very favourable choice, Eg. 539, Vápn. 30, Sturl. iii. 151. kosta-mikill, adj. good, fine, valuable, Sturl. iii. 7. kosta-munr, m. difference in quality, Nj. 52. kosta-vandr, adj. fastidious, Vígl. 16. kosta-vanr, adj. cheerless, Skm. 30.

kost-samr, adj. fine, excellent, Hkm. 2.

kostuligr, adj. (-liga, adv.), costly, Fas. i. 76.

kost-vandr, adj. fastidious, Fas. iii. 115, Vígl. 48 new Ed.

KOT, n. [A. S. cote; Engl. cot], a cottage, hut, small farm; fyrir hví ertu kominn í kot þetta! Clem. 25, Barl. 194, Orkn. 78, Ó. H. 208, Fms. ix. 359; leggjask í kot, Rétt. 10. 7: allit., karl and kot, þat er mart í koti karls sem kóngs er ekki í ranni, or karl ok kerling í koti sínu, see karl; því er betra kál í koti en ketill stór af borgar floti, Eggert.

kot, n. [from Engl. coat], a coat, jacket.

kota or kotra, að; kotra sér niðr, to seek out a hole.

kot-bóndi, a, m. a cottier, Lv. 59, Fas. ii. 46; þá ætla ek mörgum kotbúondonum munu þykkja vera þröngt fyrir dyrum, Ó. H. 127.

kot-bær, m. = kot, Barl. 46, Fagrsk. ch. 193.

kot-karl, m. a cottier, cottager, a boor, Sks. 254, Sturl. iii. 122, Fms. iv. 283, vii. 253, Glúm. 391. COMPDS: kotkarla-ætt, f. poor folk, Fas. iii. 289. kotkarls-barn and kotkarls-son, m. a churl’s bairn, churl’s son, Fms. ix. 330, 331, Stj. 206; hinn herfiligasti kotkarls-son ok innar minnstu ættar, Fms. vii. 157, Thom. 401.

kot-lífi, n. humble life, Stat. 276.

kot-maðr, m. = kotungr, Sturl. (in a verse).

kot-mannliga, adv. meanly, in a beggarly way, Bjarn. 29.

kot-mannligr, adj. beggarly.

kotra, u, f. a game, backgammon, = kvátra, q. v.

kotroskinn, adj. prudish, Snót (1866), (conversational.)

kotung, n. cotton, = kotun. kotungs-lauf, n. and kotungs-víðir, m. a kind of salix, Hjalt.

kotungr, m. = kotkarl, Fas. iii. 249, Fb. ILLEGIBLE 26, Str. 45.

kotún, n. cotton, (mod.)

kovertúr, n. [for. word], ‘coverture,’ a covering, Sks. 403.

KÓÐ, n. the fry of trout and salmon; brand-kóð.

KÓF, n. [kaf, kefja], thick vapour, steam, mist, Sks. 204. COMPDS: kóf-sveittr, adj. steaming hot. kóf-viðri, n. [Shetl. kavaburd], a misty sleet or snow; k. ok frostviðri, Fbr. 112.

kóklast, að, to hobble, get on with difficulty.

KÓLFR, m. [akin to Engl. club, Germ. kolb], the tongue in a bell, Fms. vi. 147: kólf-klukka, u, f. a bell with a tongue, Pm. 129; (kólf-lauss, adj. without a k., Vm. 9): the bulb of a plant: endi-k., a sausage, Ísl. Þjóðs. i. 177. II. a kind of bolt, Swed. kolf, Rm. 43, Þiðr. 371, Karl. 68, 244, N. G. L. i. 69; bakka-kólfr, a bird bolt; for-kólfr, q. v.: the phrase, sem kólfi skyti, swift as a bolt, as lightning, Fms. ii. 183, vii. 343, Sturl. iii. 220. kólf-skot, n. a bolt shot, of distance, Edda 31.

kólga, u, f., poët. a wave, Edda (Gl.), Hkv. 1. 25, Orkn. (in a verse), Fms. vii. 49 (in a verse), Bs. i. 16 (in a verse): one of the Northern Nereids (Ránar-dætr), Edda.

kólna, að, to become cold, Stj. 45, Fas. i. 148; veðr tók at k., Fms. i. 67; kólnaði veðrit ok dreif, Eb. 204; lík skal eigi grafa áðr kólnat er, K. Þ. K. 26; dagr kólnar, Hom. (St.): impers., e-m kólnar, one gets cold; oss kólnar á klónum, Grett. 94 B; kulda-veðr var úti, ok tók honum fast at kólna, Fb. i. 276.

kólnan, f. getting cold, Germ. abkühlung, Rb. 102.

kómeta, u, f. [for. word], a comet, Ann. passim; but in mod. usage, hala-stjarna, q. v.

kóngr, m. a king, = konungr, q. v.

kóni, a, m. a bullock (?), Sturl. i. 21 (in a verse): as a word of abuse, hann er fallegr kóni!

kópa, t, [kopa, Ivar Aasen], to stare, gape; kópir afglapi, Hm. 81.

KÓPR, m. a young seal, freq.; prob. from its round-formed head (see koppr, kúpa). COMPDS: kóp-heldr, adj. ‘seal-tight,’ of a net, Vm. 98. kóp-skinn, n. the skin of a kópr.

kóróna, u, f., contr. króna and krúna, q. v. [Lat. word], a crown, Fas. viii. 193, x. 107, Gþl. 60, passim; gull-k., þyrni-k.

kóróna, að, to crown, Ver. 57, Fms. vii. 306, Gþl. 63, Th. 20.

KÓRR, m., dat. kórnum, Symb. 57; kórinum, Fms. vii, 174, 291; [Lat. chorus]:—a choir, Vm. 171, Bs. i. 84, passim: a choir, music, Str. 1, Karl. 545. COMPDS: kór-bak, n. the back of the choir or church. kór-bjalla, u, f. a choir-bell, Vm. 17. kór-bók, f. a choir-book, hymn hook, Vm. 109, Am. 47. kórs-bróðir, m., eccl. a ‘choir-brother,’ a canon, Fms. viii. 269, ix. 461, Bs. (esp. Laur. S.) passim. kór-dyr, n. a choir-door, Fms. xi. 273. kór-kápa, u, f. a priest’s cope, Fms. viii. 557, ix. 341. kór-kjappi, a, m. a nickname, Sturl. iii. 85. kór-prestr, m. a choir-priest, Bs. i. 876, a priest officiating at the altar. kór-smíð, f. a choir-building, Bs. i. 706. kór-þili, n. a ‘choir-deal,’ panel of the choir, Hom. (St.) 97.

krabb, n. a crabbed hand.

krabba, að, to scrawl, write a crabbed hand.

KRABBI, a, m. a crab; k. gengr öfugr löngum, Rb. 100, Stj. 91, Al. 168, Pr. 477; krabbinn segir son sinn við, sífellt gengr þú út á hlið, a ditty: a nickname, Sturl. iii. 246: of the zodiac, Rb. (1812) 16; as also krabba-mark (-merki), n. id., Rb. 100, MS. 732. 4: krabba-mein, n., medic. a cancer.

kraðak, n. [perh. akin to A. S. cræd, Engl. crowd], a crowd, swarm, (conversational.)

krafa, u, f. craving, demand, Gþl. 475, N. G. L. i. 21, Fms. vi. 192.

krafla, að, to paw or scrabble with the hands; ok kraflaði fyrir (frá?) nösunum, he (an exposed infant) had pawed (the snow) from his face, Fs. 60; still used, krafla fram úr e-u, to crawl out of a strait.

krafla, u, f. a nickname of an infant, see the preceding word: the name of a volcano in Iceland.

kraflandi, a, m. the name of a hot spring in western Iceland.

krafsa, að, to paw or scratch with the feet, as horses or sheep when grazing on a snow field; hann krafsaði sem hross, Ld. 120; hundrinn krafsar sundr hrúguna, Fas. iii. 547; ekki þarf at k. af því ofan, er oss er í hug, Nj. 224; hann kvaðsk eigi mundu k. um þat at segja honum sannindi, Sturl. iii. 313.

kragi, a, m. [Swed. krage; Dan. krave; cp. Scot. craig = neck], the collar of a coat: a kind of short rain cloak.

kraka, að, to drag under the water; þá er hann krakaði þat upp, Grág. ii. 276; þeir krökuðu upp spýtingana ok pakkana, … ok láta upp kraka þat sem fengist af gózi, Bs. i. 842; krökuðu þeir hann upp, ok fluttu til lands, 610:—to furnish with pales, allt var krakat it ytra með sjónum, Fms. viii. 177:—to touch the bottom, of an anchor or the like, tóku þá akkerin at kraka, x. 135; kraka niðri, of a horse in a deep stream only just touching the bottom with the feet: kraka hey upp, to cock hay, Grág. ii. 107.

KRAKI, a, m. [Dan. krage], a pale, stake; konungr lét setja kraka utan frá Borg it fremra með sænum, Fms. viii. 148: a drag, boat-hook, vóru þá görvir til krakar, ok varð dregit í sundr hofit, Ísl. ii. 411: prop. a looped and branched stem, used as a staircase, in which sense it is still used in Norway (Ivar Aasen); this also was the old Dan. sense, see Saxo ii. 31; hence metaph. the nickname of the famous mythical Danish king Rolf Kraki, from his being thin and tall; nú sitr hér í hásaeti kraki einu lítill, Edda 81. 2. a kind of anchor, = Gr. εὐνή.

krakka, að, to emit a cracking sound, to simmer.

krakki, a, m. [akin to kraki], a thin youth, urchin; krakkinn! krakka-tetrið! þetta er nú barn enn þá, krakkinn, Piltr og Stúlka 9, (conversational, of either sex.)

kraklegr, adj. thin, Lat. gracilis; hann var kraklegr (he was thin and weak of frame) ok þótti heldr seinlegr, Glúm. 335.

kram, n. [for. word; Engl. cram; Dan. kram; mid. Germ. krâme = a shop], toys, Rétt. 2. 10: kram-vara, u, f. id.: kram-verk, n., Ósv. S.

kramari, a, m. [Dan. kræmmer], a toyman.

kramask, ð, to pine and waste; see kremja.

KRAMR, adj. half thawed, of snow; í krömum snjó, Fms. i. 280; ok þegar dreif í Löginn krömmu, Fb. ii. 327; also of butter, kramt smjör: bruised, of berries when the juice oozes out, and the like.

kramsi, a, m., poët. a raven, Edda (Gloss.)

kranga, að, to creep, Skm. 30.

krangi, a, m. [cp. krakki]. kranga-legr, adj. [krangled, Ivar Aasen], thin, of a boy; hann er ofboðs krangalegr!

krangr, adj., kröng, krangt, weak, crank, Skv. 3. 44.

krank-dómr, m. ailing, sickness, Mar., Bs. ii. 140, passim.

krank-dæmi, n. = krankdómr, Fas. iii. 642.

krank-leikr, m. (-leiki), = krankdómr, Fms. viii. 443, Jb. 167, Fas. ii. 394, Grett. 152.

KRANKR, m. [Germ. krank], ill, sick; krankr mjök, Fms. x. 146, Finnb. 322: k. í líkam. B. K. 97; krönk augu, Stj. 171: sore, distressing, hin krankasta tíð, the sorest time, of a famine, 162; krankir hlutir, 156; krönkustu tilfelli, 218; inar krönkustu flugur, 271.

kranz, m. [for. word; Germ. kranz; Dan. krans], a wreath; setjast í kranz, to sit in a ring, Mar., Úlf. 6. 19; koma saman í krans, 5. 10.

KRAPI, a, m., and krap, n. sleet, thawed snow; vaða opt til kirkju krapa, Skálda (Thorodd) 179; leggsk hann svá at hryðr um krapit, Finnb. 310. COMPDS: krapa-drífa, u, f. a shower of sleet, Sturl. i. 50, Gísl. 118. krapa-för, f. a drift of thawed ice, Finnb. 310. krapa-hríð, f. a sleet tempest.

KRAPPR, adj., kröpp, krappt, [see kreppa]:—strait, narrow, of a road or the like; kröpp leið, Skálda 169; komast í krappan stað, to get into straits, a saying, Fb. i. 311: naut., krappr sjór, a short, chopping sea: metaph., kröpp kaup, a scant bargain, Grett. (in a verse): of a person, sharp, crafty, kröpp var Guðrún, Am. 70. krappa-rúm, n. the ‘strait-room,’ a place in an ancient ship of war, the third from the stern, Fms. ii. 252, Fb. iii, 219.

krapt-auðugr, adj. powerful, Gd. 38.

krapti, a, m. [akin to kraptr], a bar, one of a ship’s timbers, a rib or knee, Edda (Gl.); eyri skal bæta fyrir krapta hvern, N. G. L. i. 100; krapta-valr, ‘timber-hawk,’ poët. a ship, Ó. H. (in a verse); the bar across the inside of a shield, cp. Gr. κανών, krapti geirbrúar, Vellekla: metaph., krapti skóla, the main pillar of a school, epithet of a bishop, Gd. 13. II. = kraptr; hafa nokkurn krapta (acc.) aldrsins, Fms. xi. 14; hafa engu minna krapta, x. 318.

KRAPTR or kraftr, m., gen. krapts and kraptar, dat. krapti; [Engl. craft; Germ., Swed., and Dan. kraft; prob. akin to krappr, prop. meaning a crooked bar, such as ribs and knees in a ship, which sense has been kept in the weak form krapti; whence metaph. it came to mean power, strength]:—might, strength, power; með öllum krapti, with might and main, Fms. vii. 305; með miklum krapti, x. 274; engi er æðri kraptr eða styrkri, Sks. 25; undir krapti hlýðninnar, Mar.; algörr í kröptum, 656 A. 2; görðisk svá mikill máttr at krapti hans, 655 iii. 4; með ljósi krapts síns, Niðrst. 7; ek særi þik fyrir alla krapta Krists þíns, Nj. 176; af Guðs megni ok krapti ins heilaga kross, Fms. x. 417. In the N. T. δύναμις is often rendered by kraptr, Guðs kraptr, Matth. xxii. 29; kraptar himnanna, xxiv. 29; til hægri handar Kraftarins, xxvi. 64. krafta-verk, n. (Gr. δυνάμις), ‘power-work,’ a miracle, N. T. passim; for jartein (q. v.) is not Biblical, Magn. 430:—in plur. powers, supernatural, whence krapta-skáld, n. a ‘power-scald,’ a poet whose song has a magical power, see Ísl. Þjóðs.: physical, bodily strength, hafa mikla krafta, to be strong; litla krapta, to be weak. COMPDS: krapta-lauss, adj. weak. krapta-lán, n. the gift of strength, Hom. 125. krapta-leysi, n. weakness, debility. krapta-lítill, adj. weak, Fær. 185. krapta-maðr, m. a strong man, 656 C. 12. krapta-mikill, adj. strong, Eb. 204. krapta-skáld and krapta-verk, see above.

krass, n. a scrawl: krassa, að, to scrawl.

krattans, gen. with the article, from kratti = skrati or skratti (q. v.), a swearing, Skíða R. 136.

krauma, að, to simmer, of the sound when the water in a kettle begins to boil; það er farið að krauma á katlinum.

KRÁ, f. [Dan. kro], a nook, corner; krá eðr hyrning, Stj. 152, Bs. ii. 134, Skáld H. 6. 2, freq. in mod. usage.

KRÁKA, u, f. [Dan. krage; cp. Engl. to croak], a crow, Lat. cornix, Hom. 69, Fms. vi. 446, Karl. 437, Edda (Gl.), Rm. 44; vinna eina kráku, Fms. vii. (in a verse); galandi kráka, Hm. 84; íllviðris-kráka, a croaking crow, boding ill weather; sumar-k.: the saying, betri er ein k. í hendi en tvær í skógi, a bird in the hand is worth two in the bush, Ld. 96: a nickname, Kráka, Fas., whence Kráku-mál, n. pl. name of a poem, id.: kráku-nef, n. crow nose, a nickname; whence Krákneflingar, m. pl., Landn. COMPDS: kráku-skel, f. a shell-fish, mytilus edilis, Mag. 63. kráku-stígr, m. a ‘crow-path,’ zigzag. kráku-ungi, a, m. a young crow, Fms. viii. 156, Fas. i. 337.

krákr, m. a kind of crow or raven, Edda (Gl.); ber þú sjálfr krák þinn, carry thou thy crow thyself! Þorst. Síðu H. 2; líka-krákr, a kind of pole for digging graves.

KRÁS, f. [Dan. kraase], a dainty, Þkv. 24, Stj. 58, Barl. 96, 200, 656 A. 2; dýrðligar krásir, Bs. i. 152; heiðarlegar krásir, Fs. 5; margskonar krásir, Fms. iii. 36; krása diskr, Ó. H. 85; sá hefir krás er krefr, a saying, Sól.

kreða, u, f. [perh. akin to A. S. cradel; Engl. cradle], a fondled person, kreðu-legr, adj., Björn.

kredda, u, f. a creed (Lat. credo); kvaðsk numit hafa Pater noster ok kredduna, Fær. 257, 258: a belief, fancy, hafa sína kreddu, sitja við sína kreddu (conversational), prob. derived from the story in Fær. S.

kredo [for. word], indecl. = kredda, Fær. 258.

krefða, u, f., medic. crusta lactea, an infant’s disease, Ann. 1428, Fél. x. 8, passim in mod. usage, krefðu-sótt, f. = krefða, Ann. 1389.

KREFJA, pres. kref, krefjum; pret. krafði, subj. krefði; part. krafðr, krafinn; [A. S. crafjan; Engl. crave; Dan. kræve]:—to crave, demand, to call on one, with acc. of the person, gen. of the thing; or also, krefja e-n til e-s, krefja hann til utanferðar, Sturl. i. 214; verða sumir krafðir til at stýra, Sks. 263; ek em kominn at krefja þik at þú látir laust, Eg. 501; ok krafði síra Bjarna, at lúka sér þau átján hundruð, Dipl. iii. 13; ella krefi Guð hann andar sinnar, Sks. 720: at neita því er ek vil kraft hafa, Fms. xi. 225; ok kref ek ok bind ek álögum þriggja marka útlegð, Grág. i. 384; krefja e-n máls, Fms. vii. 162; engi þorði at krefja hann orða, no one durst speak to him, Edda 22: krefja fjár, Sturl. i. 48; krefi hann manna, K. Á. 70; konungr krafði þá leiðangrs, Fms. viii. 419; k. búendr liðs, Ó. H. 205; sá þótti mér ungr at krefja eiðsins, Edda 37; hann krafði dura, he knocked at the door, Fms. viii. 332, v. l.; krefja lukla, Vkv. 19, 21: with subj., kröfðu þeir at sveinninn færi með þeim, Fms. i. 74. II. reflex. to claim, with gen.; krafðisk Hávarðr torföxarinnar, Háv. 47; þó má konungr krefjask af þeim þeirrar þjónustu, sem …, Sks. 263.

kregð, f. or kregða, u, f. a wasting, pining, of infants:—a nickname, Hrólfs S. Gaut. (Ed. 1664), p. 76.

kreik, n. walking, hobbling; vera á kreiki.

KREIKA, að, [Engl. crouch, cp. crutch; Germ. kriechen], to walk in a bent posture, hobble; kreikaðu réttr sonr minn, a ditty; freq. in mod. usage.

kreima, u, f. [kröm], a weak person; hann er engin k.! (conversational.)

KREISTA, t, betttr kreysta, [cp. Ulf. kriustan = τρίζειν; Dan. kryste; Swed. krysta]:—to squeeze, pinch, press, Eb. 242, Fas. i. 285, Bær. 10, Bret. 10, Al. 2. 30, Fas. i. (in a verse, Bm.); hann kreisti sik undir vegginn, he pressed himself, crouched under the wall, Þórð. 75; kyssa ok k., to kiss and hug, Al. 44, Þiðr. 30.

kreisting, f. pinching, squeezing, Fas. iii. 502.

kreklóttr, adj. crooked.

krellr, m. [cp. Germ. kralle = a claw], spirit; k. né dugr, Fas. i. 71; enginn k. er í yðr, there is no spirit in you, 96.

KREMJA, pres. kom, pl. kremjum; pret. kramði; part. kramiðr, kramdr, kraminn; [mid. H. G. krimme; see kröm, kramr]:—to squeeze, bruise; hann kramði hold af beinum, Fas. iii. 348, passim,—esp. of berries, grapes, or juicy things:—reflex. to be pinched, to pine, from a wasting sickness, margir krömðusk lengi þeir er lifðu, Fms. viii. 443; eitt sinn kom þar sótt mikil á bæ þeirra, ok krömðust margir lengi, Ísl. ii. 274.

krenkja, t, [krankr; mid. H. G. krenke; Germ. kränken], prop. to make sick, to hurt, H. E. i. 434, 737; erinda-fjöldinn aldrei dvín | allmart vill það krenkja, Pál Vídal.; hjartað vill hræðslan krenkja, Pass.

krepja, u, f. sleet, = krap.

KREPPA, t, [Engl. cramp, crimp; mid. H. G. krimpfe; cf. krappr, Germ. krampf, etc.], to clench; Grettir hafði kreppt fingrna at saxinu, Grett. 154 A; þá bindr hann ok kreppir, Stj. 96; kreppandi þá saman með sterkum knútum, id.; í hvers landi er hann kreppir (catches) eða merkir, Jb. 309; k. at e-m, to pinch, press hard on one; krepptu þeir svá at Þorgrími, at …, Sd. 148. 2. impers., medic. to become crippled; lá verkr í lendum hennar þar til er þær knýtti en hana krefti, Bs. i. 328; hönd hans var kreppt í lófa, 313 (v. l.), 462; krepptir vóru fingr í lófann, id.; hann hafði kreppta hönd, Magn. 518; hón var kreppt öll, svá at báðir fætr lágu bjúgir við knén, Fb. ii. 383; krepptr ok knýttr, Sd. 148; saman krepptr, Stj. 51; krepptr miklum sult, pinched by hunger, Róm. 361.

kreppa, u, f. a strait: medic. a being crippled: a scrape, koma í slíkar kreppur, Ld. 264. kreppu-sótt, f. a kind of scorbutic disease, Fél. x. 37.

krepp-hendr, part. cripple-handed, a nickname, Fms.

krepping, f. a scrape, Fms. iv. 147.

kreppingr, m. a handful, Eg. 10.

kreppingr, m. a bird, the creeper (?), Edda (Gl.)

kretta, pret. kratt, a def. strong verb, to maunder, murmur; engi þorði um at kretta, Grett. 140 A, B; Uxi kratt jafnan um, Finnb. 280 C; þeir þoldu ílla, en krittu (kruttu?) um, Fas. i. 129.

kriki, a, m. [Engl. creek], a ‘crack,’ nook, freq. in mod. usage; handar-k., the armpit.

krikt, n. adj. = krökt (q. v.), swarming; mjöl var krikt, the flour was swarming, as if with grubs and vermin, Völs. R. 229.

krikta, t, = kretta; hann kvað þat skamsamlegt at k. um smáhluti, Fs. 31; þeir kriktu um, Fas. i. 129.

krimta, t, to utter a sound; láta ekki á sér k., not to stir, (conversational.)

KRING and kringum, adv. [akin or a twin word to kringr, with an initial tenuis]:—round; ganga í krók og í kring, all around, round and round, Fms. ii. 141; hringinn-í-kring, all around; skoða e-ð í krók og í kring:—í kringum, around, with acc.; hann gengr þrysvar rangsælis kringurn valinn, Fas. iii. 337; í kringum hann, Bárð. 180; á alla vega í kringum sik, Fas. i. 105; þú skalt róa í kringum skútuna, Háv. 46; í kringum hallina, Fb. ii. 137.

kringar, m. pl. the pullies of a drag net; þar til er kringar koma á land, Gþl. 427.

kringi, f. adroitness, in orð-kringi, q. v.

kringi-ligr, adj. (-liga, adv.), comical, funny, (conversational.)

kringja, ð, usually with prep. um, kringja um e-t, to encircle, surround, or, kringja umhverfis, id.; but also singly, with acc., þeir höfðu kringt svá um konung, Fms. viii. 67; þeir kringðu um kirkjuna, ix. 469; at eldr kringi umhverfis höfin, Sks. 205; kringdr umhverfis, id.; kappar Heinreks höfðu kringt um mik, Bær. 16; kringði Haraldr konungr með sinni fylking á bak jarli, Fms. vi. 407; Birkibeinar kringðu (surrounded) bæinn þegar, ix. 311: milit. to outflank, vér skulum hafa fylking langa svá at þeir kringi eigi um oss, Hkr. i. 150, Fms. vii. 178. 2. absol. to go round; hann gekk it efra fyrir innan fjall, ok kringði svá inn til Alreksstaða, Fms. viii. 354; kringit um borgina, go round the town (of Jericho), Stj. 359, Karl. 134. Mar.

kringla, u, f. a disk, circle, orb; hjólanna kringlur, Stj. 288; kringla heims, kringla jarðar, the disk of the eartb, Sks. 194, 200, 626, Hkr. (init.); með hvelum ok kringlum, Str. 17: the name of a MS., from its initial word, given to it by Torfæus, whence the mod. Heimskringla, the Globe, = the Book of the Kings of Norway, commonly ascribed to Snorri; the name first occurs in the Ed. of Peringsköld (A. D. 1697), and was unknown before that time: skoppara-k., a top. COMPDS: kringlu-auga, n. a nickname, Fms. vii. kringlu-leitr, adj. round-faced. kringlu-skurðr, m. a shaving the crown; k. sem klerkar, Fb. ii. 196. kringlu-sótt, f. (mod. höfuðsótt), the turning sickness in sheep, Bs. i. 465.

kringlóttr, adj. round, circular; hón (the earth) er kringlótt, Edda (pref.); tún kringlótt, Fms. vii. 97; hver kringlóttan, Stj. 564; k. gluggr, Sturl. iii. 186, Vm. 98; kringlótt hásæti, Bær. 6.

KRINGR, adj. easy; svá var honum kringr skáldskapr sem öðrum mönnum mál sitt, verse-making was as easy to him as speaking to other men, Fb. ii. 135: neut., e-m er e-t kringt, a thing is easy to him, he is adroit in it; mun þér kringra at hafa ljósa-verk at búi þínu, enn …, Nj. 185; jafn-kringt, equally smooth, Karl. 108, Sks. 381.

kring-sólast, að, dep. [sól = sun], to walk all round the dial, as if bewildered.

krisma, að, to anoint, Rb. 82, Mar., Bs. i. 575.

krismi, a, m., krisma, u, f., H. E. i. 480, 482, ii. 137, [for. word; Gr. χρισμα]:—chrism, Fms. viii. 26, x. 372, K. Þ. K. 20, 72, Bs. i. 135. COMPDS: krisma-ker, n. a chrism box, Pm. 11. krisma-klæði, n. chrism, Dipl. iii. 4. krisma-staðr, m. the ‘chrism-spot,’ on the breast of infants, N. G. L. i. 339.

krista, adj. a nickname, Fms. viii. 254.

Krist-bú, n. ‘Christ-estate,’ i. e. glebe-land given for the support of the poor, Vm. 169; some deeds of the 12th century referring to such lands are published in D. I., Nos. 30–34.

Krist-fé, n. ‘Christ-fee,’ old Icel. eccl. name of property given for the support of the poor,—‘Christfé apud nos communiter dicitur quod pauperibus legatum est,’ H. E. iii. 98; gaf Sira Þórarinn fátækum frændum sínum mikit góz, ok setti mörg Kristfé í mörgum jörðum um Svarfaðardal, ok svá annars-staðar, Bs. i. 790, H. E. i. 430, Vm. 163. COMPDS: Kristfjár-jörð, f. glebe-land for the poor, Vm. 152. Kristfjár-úmagi, a, m. a pauper maintained on Christfé, Pm. 21, 121.

Kristiliga, adv. in a Christian-like way, Fs. 80, Bs. ii. 81, passim; ó-kristiliga, cruelly, wickedly.

Kristiligr, adj. Christian; Kristilig trú, K. Á. 74; Kristileg fræði, Kristilegt lögmál, Fms. x. 288, passim: Christian-like, ú-kristiligr, unchristian-like, cruel, wicked.

Kristin-dómr, m. Christendom, Christianity, Sturl. i. 127, N. G. L. i. 203, passim: matters ecclesiastical, Gþl. 487. In old writers often in two words, see Kristinn. Kristindóms-bálkr, m. the section containing the ecclesiastical law, N. G. L. i. 339, Jb. 5, Bs. i. 697, 698.

Kristinn, adj. Christian, K. Þ. K. (init.), Nj. 158, Eg. 265, Bs. passim; vel Kristinn, a good Christian, observing the Christian rites, Eg. 265, Fms. i. 17; ílla Kristinn, a bad Christian, Mork. 227 (in a verse); enn Kristnasti maðr í Antiochia, the best Christian in Antioch, Clem. 38; Kristið morð, the murder of a christened child, opp. to heiðit morð, N. G. L. i. 340. COMPDS: Kristinn-dómr, m. Christendom, Sturl. i. 127 C; Kristins dóms, Hom. 99. Kristinsdóms-réttr, m. the ecclesiastical law, Jb. 5 B. Kristin-lög, n. pl. the ecclesiastical law, H. E. i. 437. Kristinnalaga-þáttr, m. the section containing the (Icel.) ecclesiastical law, Grág. (Kb.) 3; svá settu þeir Þorlákr biskup ok Ketill biskup, at ráði Özurar Erkibyskups ok Sæmundar ok margra kennimanna annarra, Kristinna laga þátt sem nú var tínt ok upp sagt, K. Þ. K. 140. Kristinn-réttr, m. the ecclesiastical law, N. G. L. i. 352, H. E. i. 541 (note), passim.

Kristín, f. a pr. name, Christina, Fms.

Krist-kirkja, u, f. Christ Church, seems to have been a general name for cathedrals; a Kristkirkja is mentioned in Bergen, Drontheim, Borgund (Norway), Fb. iii, Boldt.

Krist-maðr, m. a ‘Christ-man,’ champion of Christ, Ó. H. 204, 216; er nokkurr sá í þínu föruneyti, Kristmaðrinn, er meira hafi á degi vaxit, en vit braeðr, 202.

Kristna, að, to Christianise, Nj. 156, the Sagas passim: to christen, baptize, fæða skal barn hvert er borit verðr í penna heim, Kristna ok til Kirkju bera, N. G. L. i. 339: in mod. usage to confirm. II. reflex., láta Kristnask, to be Christianised, Fms. i. 33, Nj. 158, Bs.

Kristna, u, f. = Kristni, Rafn 38, (Jellinge-Runic stone); this form also occurs in early Swedish.

Kristni, f. Christianity, Nj. 157, Fms. i. 31, passim: Christendom, Guðs K., 655 xi. 1, Greg. 44, Bs. i. 575, ii. 105: christening, Hom. 147. COMPDS: Kristni-boð, n. (-boðan, f., Fms. i. 142), preaching the Gospel, Fms. i. 32, x. 393, Eb. 254. Kristni-hald, n. keeping Christianity, Fms. ii. 236, Fb. ii. 49. Kristni-lög, n. pl. = kristinlög, Fb. ii. 54. Kristni-Saga, u, f. the name of the Saga of the introduction of Christianity into Iceland, Bs. i. 3. Kristni-spell, n. breach, profanation of Christianity, Valla L. 209, Fms. i. 26.

kristning, f. christening, Stat. 292.

Kristr, m. Christ, see p. 93; cp. Hvíta-Kristr. COMPDS: Krists-kirkja, u, f. = Kristkirkja. Krists-minni, n. Christ’s toast, a toast given in great banquets, probably answering to the grace in mod. times, Fms. vii. 148. Krists-musteri, n. ‘Christ-minster,’ = Christ Church, Rb. 368. II. in pr. names, Krist-röðr, Fms., Krist-rún, etc.

KRÍA, u, f. [this word does not occur in old writers, and may be derived from Swed. kry, from the brisk and lively temper of this bird]:—a sea-bird, the tern, Lat. sterna; from this restless and noisy bird comes the saying, vera einsog kriá á steini, or, einsog kría verpi, to be restless and unsteady. kríu-egg, n. the egg of a k. For an account of this bird, which abounds in Icel., see Eggert Itin. ch. 675; and for the curious lawsuit called Kríu-mál, see Espol. Árb. 1692, 1693.

kría, að, to cry or beg; kría sér e-ð út, (conversational.)

kríari, a, m. a crier, = Lat. praeco, Mar. (pref. p. xvii).

kríkar, m. pl. [kríki], the thighs, Fas. ii. 256.

kríli, n. [North. E. creel], a small basket, creel.

krím, n. sod, grime; augna-krím, xerophthalmia, Fél. ix.

krímugr and krímóttr, adj. grimy, of sheep with black cheeks.

krísta, t, to chirp, onomatop.; það krístir í honum, of suppressed laughter.

Krít, f. [Lat. creta; Germ. kreide; Dan. kridt], chalk. II. a local name, Crete; Krítar-byggi, Krítar-menn, the Cretans, Edda (pref.), Symb. Krítar-Þórr, m. Thor (i. e. Jove) of Crete, Bret., Edda (pref.)

KRJÚPA, pres. krýp; pret. kraup. pl. krupu, subj. krypi; part. kropinn; [A. S. creôpan; Engl. creep; Swed. krypa; Dan. krybe]:—to creep, crouch; vóru dyrnar svá lágar at nær varð at k. inn, Hkr. ii. 379; hann kraup til fóta þeim, Ölk. 35; þóat ek krypa í neðstu smugur helvítis fylgsna, Sks. 605; gaf Sverrir konungr þeim mikit skak fyrir þat, er þeir höfðu kropit þar um hris at nokkrum silfrpenningum, Fms. viii. 143; vér krjúpum eigi í bug skjaldi, vi. 416 (in a verse); hann kvað konung hölzti lengi hafa kropit þar um lyng, Hkr. iii. 376; fékk hann nauðula kropit til at höggva virgulinn í sundr, Hom. 117; mátti hón eigi áðr krjúpa þangat áðr sem nú gékk hón, 115. 2. to fall prostrate, kneel, esp. in an eccl. sense, to humble oneself; þá er vér krjúpum til hans með iðran undir hans miskunn, Skálda 211; biskup líknaði hvervetna þeim sem til hans miskunnar krupu, Bs. i. 751; mildr öllum þeim er til hans krupu, Al. 135; krýp ek til kross, Líkn. 30; játa þær sektina ok krjúpa undir skriptina, Th. 78; gjarna vil eg að fótum þín, feginn fram flatr krjúpa, Pass. 41. 4:—eccl. to kneel in service; as also krjúpa á kné, id. II. part. kropinn, crippled; see kroppinn.

KROF, n. [cp. kryfja, and a lost strong verb krjúfa, krauf, krofinn, to embowel]:—the cut-up carcase of a slaughtered animal; nauts-k., sauðar-k., Dipl. v. 18, Sturl. iii. 262, Fas. ii. 114.

kropna, að, to be crippled, Hom. 114, O. H. L. 84: to be clenched, stiffened, var höndin kropnað at bréfinu, Róm. 248.

kropning, f. a kneeling, Sturl. ii. 178.

kroppa, að, to crop, pick; þá settisk fluga ein á hönd honum ok kroppaði, Edda 69; kroppa gras, to crop grass, graze.

kroppa, u, f. a nickname, Landn.

kroppin-bakr, m. a hump-back, Fas.

kroppinn, adj. crippled, crooked; kroppnir fætr, O. H. L. 84; kroppnir knúar, Rm. 8.

kroppin-skeggi, a, m. a nickname, Landn.

KROPPR, m. [A. S. and Engl. crop (of a bird); Germ. kropf; Dan. krop; Swed. kropp]:—a hump or hunch on any part of the body; ok rekr á kroppinn erninum …, varð föst stöngin við kropp arnarins, Edda 45, Mag. 10:—in mod. usage the body, með beran kroppinn; þó kropprinn verði kaldr nár, Pass. 44. 7, passim: a nickname, Landn., Sturl. II. as a local name, Landn.

kroppungr, m. a kind of fish, shrimp (?), Edda (Gl.), D. N. v. 75.

KROSS, m.; the earliest poets use the Lat. form, but as masc., helgum crúci, Edda 92 (in a verse); merki crúcis, Líkn. 52, which form remains in the pr. name Krysi-vík, Kryci-vika, q. v.; [like A. S. and Engl. cross, Hel. cruci, Germ. kreuz, Swed.-Dan. kors, from Lat. crux]:—a cross, Bs., N. T., Pass., Vídal. passim. 2. the holy rood, crucifix, in the Roman Catholic times; Valgarðr braut krossa fyrir Merði ok öll heilög tákn, Nj. 167; taka kross í hönd sér, of one taking an oath, Grág. i. 64; hann lét einn gullkross göra ok síðan vígja, Fms. vi. 142; í bríkum ok krossum, Bs. i. 132. These holy roods were erected on high roads, and worshipped,—hón hafði bæna-hald sitt á Krosshólum, þar lét hón reisa krossa, Landn. 111; þeir höfðu krossa tvá, þá er nú eru í Skarði inu eystra, merkir annarr hæð Ólafs konungs en annarr hæð Hjalta Skeggjasonar, Bs. i. 21: allit., kirkja eðr kross, fara til kirkju eða kross, to go to worship at church or cross, Hom. (St.); hann kom hvárki til kross né kirkju, Art. 21; hafnar-kross, Bs. i. 607, (see höfn); hinn þriðja dag í Jólum at kveldi var hón at krossi, she was worshipping at a cross, 370, cp. 607; kross-smíð, the carving of a cross, Ann. 1334. Many local names bear witness to this cross-worship, which answers to the hörgar of the heathen age, cp. the passage in Landn. l. c.; Þorkell er svá baðsk fyrir at krossi, gott ey gömlum manni, gott ey ungum manni, Landn. 45. Kross, Kross-á, Krossár-dalr, Kross-áss, Krossa-nes, Krossa-vík (whence Krossvíkingar, Ísl. ii), Kross-holt, Kross-hólar, Kross-sund, as also Krysi-vík (q. v.) in southern Icel., prob. from a harbour cross being erected there, Landn., Sturl., the map of Icel., cp. Engl. and Scot. Holy Rood:—the name of several ancient poems, Kross-drápa, Kross-vísur. 3. the sign of the cross (signa or signa sig); Skíði görði skyndi-kross skjótt með sinni loppu, Skíða R. 125; í kross, adv. cross-wise, in form of a cross; þat kallaði hann svá er í kross var sprungit, Glúm. 383; ok var hvártveggi brenndr í kross, Nj. 209; þat hafði hann helzt til trúar, at hann blés í kross yfir drykk sínum, Fs. 103. 4. a cross used to summon people to a meeting (the Scot. Fiery cross), called skera kross, Grág. i. 166, 446, 447, N. G. L. i. 11, 348, 378, answering to the heathen her-ör. COMPDS: krossa-lauss, adj. ‘cross-less,’ not making the sign of the cross; hann drakk öll minni krossalaus, Fms. i. 37. kross-band, n. a band cross-wise, Gþl. 382. kross-binda, batt, to bind cross-wise. kross-búza, u, f. name of a ship, Ann. kross-dúkr, m. a cross-kerchief, Vm. 95. kross-fall, n. the dropping a cross (v. supra 4), N. G. L. i. 378. kross-fé, n. a payment to keep up a holy rood, D. N. kross-ferill, m. and kross-ganga, u, f. the way of the cross, Christ’s bearing the cross, Pass. 11. 3. kross-för, f. the forwarding a cross (v. supra 4), Grág. i. 446. Kross-gildi, n. Crossgild, a pr. name, Fms. ix. 529. kross-götur, f. pl. cross-paths; for popular tales of wizards sitting on cross-roads, where all the fairies pass by, see Ísl. Þjóðs. i. 436–438. kross-hús, n. a cross-house, house with a holy rood, Bs. i. 379. kross-maðr, m. a cross-man, warrior of the cross, Ó. H. 216. kross-maðra, u, f. a kind of madder, bed-straw, galium. kross-mark, n. the sign of the cross, Fms. i. 35, Magn. 512. kross-merki, n. = krossmark, Greg. 51. Kross-messa, u, f. Cross-mass, twice in a year, once in the spring (Krossmessa á vár), the 3rd of May (Inventio Crucis), and once in autumn, the 14th of September (Elevatio Crucis), K. Á. 188, Rb. 372, Fms. ix. 374. krossmessu-dagr, m. id., Jb. 454, 476. kross-písl, f. the passion on the cross, Barl. Kross-Saga, u, f. the Story of the Cross; þar eru kross-sögur báðar, Vm. 6. kross-skjöldr, m. a shield with a cross on it, Rétt. kross-skurðr, m. the despatching of a cross (message), N. G. L. i. 137, 378. kross-tákn, n. the token, sign of the cross, Hom. 90. kross-tíðir, f. pl. a cross-service, legend, to be at a cross-worship, Ann. 1333. kross-tré, n. the tree of the cross, 623. 20, Symb. 20. kross-urt, f. = krossmaðra. kross-varða, u, f. a cross-beacon, wayside cross. kross-vegr, m. = krossgata, D. N. kross-viðr, m. = krosstré, Bév. kross-víti, n. a ‘cross-wite,’ a fine for not forwarding a cross message, N. G. L. i. 11.

krossa, að, to sign with a cross, passim, as also to erect a cross; krossa lóð, to mark a field with the cross, as a sign that it is to be put up for sale, N. G. L. i. 37: reflex. to take the cross as a crusader, Fms. xi. 351; krossaðr til útferðar, id.

kross-festa, t, to fasten to the cross, crucify, 625. 76, Skálda 209, Bs. passim, N. T., Vídal.: part. kross-festr, crucified, H. E. i. 469, passim.

kross-festing, f. crucifixion, 623. 2, 625. 73, Fms. v. 343.

krota, að, (krot, n.), to engrave, ornament, of metal; knappar krotaðir, D. N., and in mod. usage.

KRÓ, f., pl. krær, [Dan. kro], a small pen or fence, in Icel. the pen in which lambs when weaned are put during the night.

króa, að, to pen in a kró; króa lömb, to pen lambs.

krógi, a, m. a boy, urchin; krabbinn talar við krógann sinn, Húst.

krók-boginn, part. bent as a hook.

krók-faldr, m. a crooked hood, Ld. 126; see faldr.

krók-fjöðr, f. a barbed head of a spear or arrow, Grett. 99, see Worsaae, Nos. 350, 351.

krók-loppinn, adj. with hands crooked and numbed from cold.

krók-lykill, m. a hook-shaped key, Sd. 139, see Worsaae, No. 465.

krók-nefr, m. crook-nose, Bs. i. 824.

krókóttr, adj. crooked, winding; krókótt á, a winding river, Pr. 476: cunning, Fb. i. 208: neut. krókótt, Band. 32 new Ed.

krók-pallr, m. a crooked seat, corner seat (?), Fms. vii. 325.

KRÓKR, m., krákr, Am. 45, Pm. 76; [Engl. crook; Dan. krog; Swed. krok]:—a hook, anything crooked; krókr þrí-angaðr, a three-pronged hook, a trident, Bret. 6: a barb on a spear or arrow head, Grett. 45, 109 new Ed.: of a fishing-hook, Lil. 60, 78, 82; tveggja króka hald í vatnit, Pm. 41; nú er úlfs-hali einn á króki, a saying, Band, (in a verse): a peg, þeir tóku reip ofan ór krókum, Hrafn. 20; brjóta spjót ór krókum, Sturl. iii. 188: a kind of crooked-formed box to carry peat in, torf-krókar: the coils like a dragon’s tail on a ship’s stern, opp. to the ‘head’ (höfuð) on the ship’s stem, fram var á dreka-höfuð, en aptr krókr ok fram af sem sporðr, Hkr. i. 284; þat var dreki, var bæði höfuðin ok krókar aptr mjök gullbúit, Orkn. 332; höfuðit ok krókrinn var allt gullbúið, Fb. i. 435: a kind of boat-hook, a brand-hook, Ísl. ii. 411 (v. l.), N. G. L. ii. 448: of a wrestling trick, see hæl-krókr; the phrase, láta koma krók á móti bragði: a game, trying the strength by hooking one another’s fingers, fara í krók: the phrase, leggja sig í framkróka, to exert oneself, plan and devise; stýris-krókar, a rudder’s hook, Fas. iii. 204; hence prob. the phrase, þar reis at undir króki, there rose (a wave) under the rudder, Sturl. i. 47: an anchor fluke, Fms. vi. (in a verse). 2. a winding; Máriu-súðin (a ship) reist langan krók er þeir skyldu snúa henni, Fms. viii. 222; svá var skipat mönnum með fé þessu at þar skyldi engan krók rísta, i. e. to go straight, Ld. 96; göra sér krók, to make a circuit, Fas. iii. 197. 3. a device; ok hefir hann þat í hug sér at rétta þenna krók, Ld. 40, 260, Stj. 515; Króka-Refr, Ref the Wily, Krók. II. a nook; í krókinn hjá húsinu, Fs. 42, (krók-pallr); aka e-m í öngan krók, to put one into a corner, to entrap, a saying, Fms. vi. 132 (in a verse). III. a nickname, Landn.; whence Króks-fjörðr, a local name, Landn. króka-spjót, n. a barbed spear, Ld. 78, Eg. 726, Fbr. 11, and see Worsaae, No. 350.

krók-raptr, n. crook-rafters in a house, Gþl. 331.

krók-spjót, n. a barbed spear, N. G. L. i. 80.

krók-stafr, m. a crooked stick, Karl. 278, Fms. iii. 178: a crosier, D. N.

krók-stika, u, f. a kind of candlestick, Vm. 34, 69, Jm. 2.

krók-stjaki, a, m. a boat-hook.

krók-sviða, u, f. a kind of hatcbet with a hook, Gullþ. 14.

krók-ör, f. a barbed arrow, Al. 149, N. G. L. i. 80, Fas. iii. 331, Róm. 240, O. H. L. 71.

krubba, u, f. [Engl. crib; Dan. krybbe], a crib, Skáld H. 6. 19.

krukka, u, f. [A. S. crocca; Hel. cruca; Engl. crock; Germ. krug; Dan. krukke], a pot, MS. 1812 (Gl.), freq. in mod. usage.

krumla, u, f. = krumma.

krumma, u, f. (krymma, Hkv. Hjörv. 22), [Germ. krum], a crooked, clownish hand, paws, Skíða R. 8, Fms. iii. 189, vi. 206, Grett. 124 new Ed., Ísl. ii. 443.

krummi, a, m. a pet name of a raven, perhaps Crook-beak, Edda (Gl.),Ósv. S. 3, 4, 6; freq. in popular songs,—Krummi krunkar úti, | kallar á nafna sinn; Krumminn á skjá, skjá, | skekr belgi þrjá, þrjá, etc.; betr skrifa krumma klær, Jón. Þorl. Krumma-kvæði, n. Raven song.

krumr, m. = krummi (?), a nickname, Landn.; whence Krymlingar.

krumsi, a, m. = krummi, Edda (Gl.)

krungr, m. a hump; krungr upp úr bakinu á honum.

krutr, m. = krytr, a murmur, Bs. ii. 227.

krúna, u, f. [Lat. corona], a crown, Stj., Fms. passim: the crown of the head, Sturl. iii. 281: the crown, royalty, H. E. i. 528: a shaven crown, K. Þ. K. 72, Bs. i. passim: the forehead of oxen. COMPDS: krúnu-breiðr, adj., rendering of the Gr. εὐρυμέτωπος. krúnu-gull, n. a coronation ring, Játv. 2. krúnu-klæði, n. coronation robes, Játv. Krúnu-messa, u, f. ‘Crown-mass,’ Corona Spinarum, = the 11th of October, Ann. 1300, H. E. i. 444. krúnu-vígsla, u, f. a coronation. Bs. i. 414, 640.

krúna, að, to crown, Fms. vii. 308, N. G. L. i. 451: reflex., Bs. ii. 98.

krúnk, n. onomatop. the raven’s cry; knúk! krúnk! Snót (1866) 141.

krúnka, að, to croak, of a raven; hani, krummi, hundr svín, … galar, krúnkar geltir, hrín, a ditty.

krús, f. a pot, tankard, Lat. crustula, Stj. 582; krúsum eða könnum, Rétt. 13. 2.

Kryci-vika, u, f. [old Sax. cruci-wica; Germ. kreuz-woche], the second week before Whitsuntide.

krydd, n. [Hel. krud = herba; Germ. kraut], spice, Stj. 194, 205, Flov. 80. krydd-jurt, f. spice herbs.

krydda, að. [Dan. krydre], to spice.

KRYFJA, pres. kryf, pret. krufði, part. krufðr and krufinn, to split, embowel; þá krufði hann hana sinn, Fms. v. 194, Fas. ii. 376 (of a fish); svá segja menn at þeir kryfði Þorgeir til hjarta, Fbr. 108; var kálfr einn skorinn ok krufðr, Fas. iii. 33, Mag. 138.

krymma, u, f. = krumma, Hkv. Hjörv. 22.

kryplingr, m. [Engl. cripple; Dan. kröbling], a cripple, Hkr. iii. 116, Fms. xi. 308, Magn. 528, Bs. passim.

kryppa, u, f. [kroppr], a hump, hunch, Fas. ii. 390, Skíða R. 8.

kryppill, m. a cripple, Karl. 469, Mar.

krypt and kraupt, [a for. word], a crypt in a church, Thom.

Krysi-vík, f. a local name in Icel., no doubt qs. Kryci-vík, = Kross-vík, = Holy-rood-wick; from the Saxon form cruci, as in Hel.

krysja, pret. krusti, defect. [cp. Dan. kryster = a coward], to crouch, linger; þeir er krustu undir garðinum urðu eigi fyrr varir við, en …, Fms. viii. 38.

krytja, krutti, to murmur, = kretta; þorði nú engi at krytja eðr kveina móti Israels-lýð, Stj. 370.

krytr, m. murmurings, ill will; nábúa-krytr, neighbour-quarrels.

krýja or krúa, ð, hence the mod. Icel. grúa (það úir og grúir), changing k into g; [Norse krye; cp. Engl. crowd]:—to swarm; það úði og krúði, Egilsson’s Poems, 25.

krýna, d, to crown.

krýning, f. coronation.

kræða, u, f. a kind of lichen, lichen coralloides, Björn.

kræfr, adj. daring, (conversational.)

kræki-ber, n. pl. the fruit of the crow-berry, empetrum nigrum, Bs. i. 135, freq. in mod. usage, kræki-lyng, n. crow-berry.

krækil-blinda, u, f. ‘crook-blind,’ blind man’s buff: a game also called skolla-leikr, Mar. 1056.

krækill, m. a crooked stick, Finnb. 216, 222.

KRÆKJA, ð or t, [krókr], to hook with anything crooked, the instrument in dat.; hann krækti handar-stúfinum í kistu-hringana, Fms. x. 258, Eg. 564, Fb. i. 524, Grett. 50 new Ed., Karl.; hann krækir fótunum niðr undir kviðinn (of a horse), Sd. 177; hékk akkeri mikit á Drómundinum, ok var krækt fleinunum á borðit, en leggrinn vissi ofan, and had the fluke hooked on the gunwale, but the leg turned down, Orkn. 362; Þórir krœkði upp öxinni, Ó. H. 135, Fms. vii. 264, Eb. 310, Fær. 110; krækt er saman beinum í þér, thy bones are hooked together, i. e. badly knit, Grett.; hann krækti fætr undan þeim með staf, he hooked their legs with his stick, Fms. vii. 264; hann vildi k. af honum skjöldinn, Gullþ. 15. II. metaph. to go in circuits, in windings; þeir koma aptan dags á einn fjörð mikinn, ok krækti ymsa vega í landit, a fjord which branched, spread widely into the county, Krók. 52. III. refiex. to be hooked, Sks. 27 new Ed.; krækjask til, to grapple in close fight, Fær. 18; vera inni kræktr, to be shut in, Fms. viii, 386.

krækla, u, f. a crooked twig.

kræklingr, m. a shell, common sea snail, used for fish bait.

kræla, d, to stir: í fyrsta sinn með fingri mér | fann ek nokkut kræla, Völs. R. 230: mod., láta ekki á sér kræla, not to stir.

KRÆSA, t, [krás], to make a dainty dish; kræsast, to fare sumptuously, Stj. 514, Karl. 250.

kræsing, f. sumptuous fare, dainty.

KRÖF, f., gen. krafar, pl. krafir, [krefja], a claim, demand, Stj. 225; K. Á. 220, Fms. i. 66.

kröggur, f. pl. [from Engl. crags?], straits; vera í kröggum, komast i kröggur, (conversational.)

krökt, n. adj. swarming; krökt af fé, freq. in mod. usage; see krikt.

KRÖM, f., gen. kramar, [kremja; Ulf. krammiþa = ἰκμάς, Luke viii. 6]:—a pining, wasting sickness; hefir hón haft langan vanmátt, ok var þat kröm mikil, Eg. 565; Þrándr hafði augnaverk mikinn ok þó aðrar kramar miklar, Fær. 213; líða svá margir dagar at herrans sjúkdómr snýsk í kröm, Bs. ii. 227; með leiðri kröm, Od. xi. 200 (τηκεδόνι στυγερη); kuldi ok krön, kröm og vesöld.

kröptr, m., pl. kreptir, a crypt, Thom. 543.

kröptugr, adj. [kraptr], strong, Str. 60, Hrafn. 27, H. E. i. 513.

kröptuliga, adv. with might and main, Hým., freq. in mod. usage.

kröptuligr, adj. mighty, strong, freq. in mod. usage.

KUBBA, að, [Engl. chop], to chop, cut clean; kubba e-t í sundr.

kubbóttr, adj. = kufóttr (q. v.), Sks. 64 B.

kubbr, m. a notch; tré-kubbr.

kuðr, adj., see kunnr.

kuðungr, m. a kind of shell, see kúfungr; hneppa sig í kuðung, to crouch into one’s shell, like a snail, cp. Safn i. 91, 97.

KUFL, m., older form kofl, [Engl. cowl; mid. Lat. cuculus], a cowl, Fms. viii. 245, ix. 531: a cowled cloak, Landn. 218, Fas. ii. 541, Fs. 74. kufls-höttr, n. (-hattr, Fms. v. 182), a cowl, Fms. iii. 162, Fas. i. 9.

kufl-maðr, m. a cowl-man, Fms. iii. 37, Fas. ii. 541.

kuflungr, m. a cowl-man, Fms. viii. 245: name of a party in Norway, Fb. iii.

kuggi, a, m. = kuggr (?), a nickname, Landn.

KUGGR, m. [Engl. and Dutch cog; by Du Gauge derived from Lat. concha]:—a cog, a kind of ship, but originally (as is probable) a foreign ship, Saxon, Hanseatic, or the like, Fb. iii. 175, 224, Orkn. 200, 298, Ld. 314, Fms. i. 122, viii. 249, ix. 44, Ann. 1343, 1349, 1392.

KUKL, n. [prob. a for. word, which occurs in no very old writers; Germ. gaukel; Engl. juggle]:—juggling, sorcery, Edda ii. 638 (spelt kuckl), Mag. 176; kukl og fjölkyngi, Pass. 14.11.

kuklari, a, m. a juggler, wizard. kuklara-skapr, m. sorcery, Bs. i. 237, Fas. iii. 237.

kul, n. a cold breeze; fagrt kul, Fms. xi, 439.

kula, að, to blow gently.

kul-borð, n. the windward or weather side, opp. to the leeward.

KULDI, a, m. cold, opp. to hiti; frost ok kuldar, Fms. ii. 29, 228, viii. 19, Ld. 168, Gg. 12, Fs. 179, Fbr. 28. COMPDS: kulda-bólga, u, f. a chilblain. kulda-samr, adj. cold, chilly, Ld. 286. kulda-skel, f. a kind of shell, concha orbiculata levis. kulda-strá, f. a withered straw: metaph. an outcast. kulda-veðr, n. cold weather, Fms. v. 178, Fas. i. 393. kulda-vegr, m. the cold zone, (mod. kulda-belti, n.), Sks. 198. II. metaph. coldness, malice; kenna, kulda af e-m, to feel chilly, sore, Eb. 290, Ld. 106, 158, Sturl. ii. 129.

kulna, að, to ‘cool out,’ go out, of fire.

kul-samr, adj. = kulvíss, Grett. 160 new Ed., v. 1.

kult, n. [prob. a for. word], a quilt: a counterpane, Eb. 264, Sturl. iii. 165, Dipl. v. 18. Str. 5. 51, Fms. x. 16: masc., einum dýrum silki-kult, Art.

kul-vísi, f. the being kulvíss.

kul-víss, adj. sensitive to cold, Dan. kulskjer, Grett. 144 A.

kumba, u, f. the name of a bondwoman, Rm.

kumbaldi, a, m. a small cairn, hovel; þið getið sofið ein í gamla kumbaldanum ykkar, Undina 7, freq. in mod. usage: a nickname, Sturl. ii. 105.

kumbi, a, m. a nickname, Sturl. ii. 69.

kumbr, m. = kubbr, a chopping, cutting; tré-kumbr, Barl. 165. II. nykr, q. v., or the fabulous sea horse, Maurer’s Volks. 33.

KUML, kumbl, kubl, n. This word is chiefly interesting because of its frequent occurrence on the old Dan. and Swed. Runic stones, where it is always used in plur.; the spelling varies, kuml, kubl, or kumbl; in old Icel. writers it only occurs a few times, and they even use the sing.; it is now quite obsolete: I. prop. a sign, badge, mark, [A. S. cumbol; Hel. cumbal and cumbl = signum], a war badge, esp. used of any heraldic emblems; yet in the Scandin. language this sense is rare,—kuml konunga ór kerum valdi, Gh. 7; kumbla-smiðr, a ‘cumbol’ smith, Akv. 24; the compd her-kuml, the badge worn on the helmet; jötun-k., the giant’s mark, i. e. the badge of being the giant’s kinsman, Fas. ii. (in a verse); and lastly in ör-kuml, a lasting scar, maiming for life, cp. kumla below. II. in Scandinavia, analogous to the Gr. σημα, kuml came to mean ‘a monument,’ a cairn, how; in the phrase, göra kuml (kubl), synonymous to göra mark, merki, which also occurs (e. g. Baut. 138, 214, 461, 722, 1143); kuml is the general term, opp. to stain, rúnar, which are special terms; thus distinction is made between stain and kuml, Baut. 771: 1. on Runic stones, α. on Danish stones, Tuki raisþi stain þausi ok gaurþi kubl, Rafn 213; Asfriþr görþi kumbl þaun, Thorsen 43; kubl þusi, 23; Þurnumdr niout (i. e. njót!) kubls, Th. enjoy thy kuml! rest in peace! 265; Ala sunir garþu kubl þausi aft faþur sinn, Rafn 193; siþi sá mannr es þausi kubl upp briuti, a curse be on the man that breaks this k., 205; Usk garþi kumbl þisi, 202; Haraldr kunungr baþ gaurva kubl þausi at Gurm faþur sinn, 39, (Jellinge.) β. on Swedish stones, garþi kubl þisi aftir Svin sun sinn, Rafn 35; garþu kuml sniallir sunir Hulmlaugar, Baut. 759; ma igi brautar kubl batra varþa, a better road kuml cannot be, 41, (see the remarks under bautasteinn); Ketill risþi kuml þiasi aftir Val, 1027; Finniþr garþi kuml þaisi aftir Gairbiurn faþur sinn, 824; kuml garþi þatsi Ketil slagr, 771; Usk let gaura kuml, likhus ok bru at sun sinn, 735, 1100; þau risþu (raised) kuml þisi, 886. 2. in Icel. a cairn; en mannföll þessi eru sögð eptir kumlum þeim er fundin eru, þar er bardagarnir hafa verit, Gullþ. 25; þar fell Þórarinn krókr, ok þeir fjórir, en sjau menn af Steinólfi, þar eru kuml þeirra, Landn. 128; þar féll Skeggbjörn ok átta menn aðrir, þar er haugr Skeggbjarnar á fitinni, en aðrir vóru jarðaðir í Landraugs-holti þar hjá fitinni, ok sér þar enn görla kumlin, Bs. (Kristni S.) i. 15; ok reimt þykkir þar síðan vera hjá kumlum þeirra, Ísl. ii. 115: in sing., þau liggja bæði í kumli í Laxárdal, Ld. 158; Þorkell vill nú bera aptr sverðit í kumlit, … saxit var ok upp tekit ór kumli Nafars, Rd. ch. 19; þá gekk hann í dalverpi lítið ok fann þar kuml manns, þar þreifaði hann niðr fyrir fætr sér, ok fann þar manns bein ok sverð eitt, Draum. 129. The worship of hows and cairns was forbidden even in the heathen age as being connected with sorcery, see haugr, hörgr, whence blætr kumbla, a worshipper of cairns, a wizard, warlock, a term of abuse, Eg. (in a verse); kumla brjótr, Korm. S., is also prob. a false reading for bljótr or blœtr. III. in provinc. Icel. a low hayrick is called kuml; cp. also kumbaldi.

kumla, kumbla, að, to bruise, wound: part. kumlaðr, bruised; sárr ok k., Sturl. ii. 71; brynja þín slitin, hjálmr þinn kumlaðr, Þiðr. 110: in mod. usage esp. of scratches and bruises on the hands and face; örkumlaðr, maimed.

kuml-búi, a, m. a cairn-dweller, Draum. 130.

kuml-dys, f. a little cairn, Gg. i.

kuml-mark, n. a monument, Rafn 213.

kumpánn, m. = kompánn, a companion, fellow, mate, Fær. 158, Fms. iii. 157, Vígl. 29, Fs. 14, 72: also of a woman, D. N. i. 389: this word seems in the 14th century to have been used in familiar address = dear friend! dear boy! and occurs freq. in the Laur. S. kompána-skapr, m. companionship, friendship, Laur. S., Stj. 255: in mod. usage Icel. say kompana-legr, adj. companionable, frank, merry, familiar, and kompána-skapr, m. familiarity.

kumpása, að, Sks. 64; see kompása.

kumpáss, m., Rb. 466, 472, Sturl. iii. 306; see kompáss.

kumra, að, [cp. Dan. kummer = woe, grief], to bleat, of a goat.

Kumrar, m. pl. Cumbrians; Kumra-land, n. Cumberland, Þd.

Kumrskr or Kumbskr, adj. from Cumberland, Hallfred.

-kunda, from koma, only in compds, sam-k., a congregation.

KUNDR, m., gen. kundar, poët. a son, kinsman, Lex. Poët. passim.

-kunn or -kuðr, f. in compds, ein-kunn, vár-kunn, mis-kunn, q. v.

KUNNA, pres. (in pret. form) kann, kannt (kanntú), kann; pl. kunnum, kunnut, kunnu (mod. kunnum, kunnit, kunna); pret. kunni; subj. kynni; imperat. kunn; part. neut. kunnat; the pres. infin. kunnu for kunna is obsolete, whereas a pret. infin. kunnu, potuisse, occurs, Ísldr. 9: with neg. suff. kann-at, Hm. 147; kann-k-a ek, I know not, Skálda (Thorodd) 167, Hallfred; see Gramm. p. xxiii: [Ulf. kunnan = γιγνώσκειν, εἰδέναι; A. S. and Hel. cunnan; O. H. G. kunnan; in these old languages, the two senses of knowing how to do and being able to do are expressed by the same form, and this remains in Dan. kunde, Swed. kunna: in others, a distinction is made: Old Engl. and Scot. ken, know and can; Germ. kennen and können.]

A. To know, understand, of art, skill, knowledge, with acc.; hann þóttisk rísta henni manrúnar, en hann kunni þat eigi, Eg. 587; hann kunni margar tungur, Fms. xi. 326; þú kannt mart þat er eigi kunnu aðrir menn, v. 236; k. seið, Vsp. 25; Hann ræddi, ef hann kynni nafn Guðs it hæsta—Kann ek nökkurt nafn Guðs,—Þykkja mér slíkt eigi prestar er eigi kunna it hæsta nafn Guds—Kanntú nafnit?—Ek veit þann mann er kunna mun, … Nefn þú þá ef þú kannt! … Guð veit at ek vilda gjarna kunna, Bs. i. 421; engi skal sá vera hér með oss er eigi kunni nökkurs-konar list eðr kunnandi, Edda 31; ekki kann ek í skáldskap, Fms. vii. 60; kannt þú nakkvat í lögum?—Kunna þótta ek norðr þar, Nj. 33; at þetta væri at vísu lög þótt fáir kynni, 237; ek kann lítt til laga, 31: of sports, kunna á skíðum, Fms. i. 9; k. við skíð ok boga, Ó. H. 71; k. við buklara, Sturl. ii. 44; kunna á bók, to know by book, know how to read, Mar. 2. to know by memory; kunna menn enn kvæði þeirra, Hkr. (pref.); hví kveðr þú flokka eina, kanntú ok engar drápur?—Eigi kann ek drápurnar færi en flokkana, Fms. vi. 391; ljóð ek þau kann, er kannat þjóðans son, Hm. 147 sqq.; þat kann ek it áttjánda, er ek æva kennig, 164; en Konr ungr kunni rúnar, Rm. 40, 42; kunna betr, id., Vkv. 26; kunna utan-bókar, to know without book, know by heart; hón kunni þær allar (Spurningar) vel, nema Sjötta kapitulann, … Sigríðr kunni allar Úlfars-rímur, Piltr og Stúlka 23. 3. to know a person, a face; synir Heli vóru úsiðugir ok kunnu eigi Guð Dróttinn, Stj. 429; ek kann þann mann, 460; ok unni honum hverr maðr er hann (acc.) kunni, every man that knew him loved him, Hkr. i. 121; kann kvaðsk eigi k. þá ok eigi hirða hverir vóru, Barl. 36; þik kann ek fullgerva, I know thee well enough, Ls. 30; góða menn þá er ek görva kunna, Hbl. 7; kunna ek báða Brodd ok Hörvi, Hdl. 24; hverr er kunni (mik), Helr. 7; hvars menn eðli okkart k., 3: to know, of the character, hann kvað þá k. sik úgörla, er þeir veittu honum átölur, því at ek hefi dregit yðr undan dauða, segir hann, Ld. 282; ek kann hvárn-tveggja ykkarn konungs, Fms. vi. 100. 4. spec. phrases; kunna góða stilling á e-u, hversu góða stilling hann kunni á herstjórninni, how skilful he was in military things, Fms. i. 98; k. hóf at um e-t, to know one’s measure in respect of a thing, to behave with moderation, Finnb. 356; Þorvaldr kvað hana ekki hóf at kunna, Ld. 134; allt kann sá er hófit kann, Gísl. 27; ef Griss kynni hóf sitt, Sd. 139; Klaufi, Klaufi, kunn þú hóf þitt? id.; kunna sér margt, to be skilled in many things; hón var væn kona, ok kunni sér allt vel, Dropl. 7, 35; hann kunni enga leið, he knew no road, Eg. 149; þeir munu eigi k. leiðina, Fs. 105: absol., uxarnir kunnu þó heim, found their way home, Dropl. 8; k. skyn e-s, to know all about …; hann kunni allra skyn í borginni, Fms. vi. 410; Ása ok Álfa ek kann allra skil, Hm. 160; k. önga mannraun, to have no experience of men, Fms. vi. 53; ek kann skap þitt at því, at …, Sturl. i. 30. II. metaph. usages; kunna e-m þökk, to be thankful, obliged to one, Fms. xi. 29, 32; at hann kynni þess mikla þökk ok aufusu, Eg. 521; veizla er yðr búin, kann ek yðr mikla þökk at þér þiggit, Fms. vi. 277; k. e-m úþökk fyrir e-t, v. 14; k. sér þörf til e-s, to feel the want of a thing; ef bóndi kann þess þörf, if he knows the need of it, Grág. i. 152; at hann leggi fram vöruna svá sem þú kannt þér þörf til, Ld. 70. 2. kunna sik, to know oneself; sá er svinnr er sik kann, he is a wise man who knows himself, a saying, Hrafn. 10: to behave, Grímr kveðsk mundu meiða hann ef hann kynni sik eigi, Eg. 189; ok vita ef þeir kunni sik þá görr meir, Stj. 264; k. sik ílla, to be naughty, Bjarn. 3. kunna sér, kunna munda ek mér þat (I should know how to do that) ef ek hefða víg vegit, Gísl. 143; gá þess, ok kunn þér (take heed, learn!) at varask annars vígkæni, Sks. 383; er Þorólfr svá viti borinn, at hann mundi k. sér (have sense enough) at vera eigi fyrir liði yðru, Eg. 134; kunni hann sér þann hagnað at girnask ekki Svía-konungs veldi, Ó. H. 57; en kunnit yðr engi forráð eðr fyrirhyggju þegar er ér komit í nokkurn vanda, 67. III. denoting feeling, to feel angry or pleased; kunna e-n e-s, to be angry with a person for a thing; þá bað Þórir konung, at hann skyldi eigi fyrirkunna hann þess at hann hafði Egil með sér um vetrinn, Eg. ch. 48; eigi vil ek fyrirkunna þik þessa orða, þvíat þú veizt eigi hvat varask skal, Ó. H. 57; eigi hugða ek at hann mætti mik þessa k., þvíat eigi drap ek son hans, Hrafn. 16; kveðr þeir eigi sik einskis at k., Ísl. ii. 314; kunnit mik eigi þess er ek mun mæla, Fbr. 116; spurði hvers hón kynni arfa-sátuna, Nj. 194, v. l. 2. with prep.; kunna e-n um e-t, id.; eigi er hann um þat at kunna, Fs. 38; eigi munu þér kunna mik um þetta, Fms. i. 175; ekki áttú hann um þat at kunna, vi. 223; ef hertogi vill þik nokkut um þetta kunna, xi. 323; hón kunni hana mjök um áleitni þá, er …, Bs. i. 340. IV. with dat. to know; þeir er menn kunnu eigi hér máli eða tungu við, Grág. i. 224; ef lögsögumaðr kann þar eigi mönnum fyrir í þá sveit, i. 10 B; kunni hann náliga manns máli, Fas. ii. 443; hann kann eigi lítilmensku várri, Bjarn. 54; kann þjóð kerski minni, Ó. H. (in a verse); ek kann skapi Gunnhildar, I know Gunhilda’s temper, Nj. 5; kann ek glensyrðum yðrum Gautanna, Fas. iii. 80; ek kann ráðum Gunnhildar en kappi Egils, Eg. 257; ek kann skapi Hrafnkels, at hann mun ekki göra oss, ef hann náir þér eigi, Hrafn. 27: eigi kanntú góðgirnd (dat.) föður várs, ef hann hefir honum eigi undan skotið, Fs. 38. 2. to be pleased with a thing or not; munda ek kunna því, at vér hefðim manna-lát mikit, ef …, Eg. 585; Eyjúlfr lézk því nafni mundu vel kunna, E. said be should be well pleased with that name, Glúm. 328; verðr hváru-tveggju at kunna, one must take one or other of the two, Ó. H. 52; vit munum því ílla k. ef þú veitir okkr eigi þat er vit beiðum, Eb. 114; hann kunni því stórílla ok hljóp í brott, Hkr. i. 36; munu synir Njáls ílla k. víginu, Nj. 64; Njáll kunni ílla láti Gunnars, 117; Ingi konungr kunni þessu svá ílla at hann grét sem barn, Fms. vii. 273; andaðisk hann, Guðríðr kona hans kunni því lítt, Fb. i. 543; til þess at hón kunni því betr andláti mínu, id.; ílla munu þeir k. höggum er heiman hafa hlaupit frá kirnu-askinum, Fms. viii. 350. 3. with prep.; kann ek ekki við því at yðr þykki sumt ofjarl en sumt ekki at manni, I do not care for what you call …, Fms. vi. 53; kannka ek mart við veifanar-orði manna, I take no notice of idle rumours, Hallfred; hence the mod. phrase, kunna við e-ð, to be pleased with; eg kann ekki við það, I do not like it; kunna vel, ílla við sik, to feel happy, unhappy in a place or condition; eg kann vel við mig þar, I like the place.

B. To be able, Lat. posse, (in Engl., can, pret. could, has ceased to be used except in the finite moods), with infin.; the senses often run one into the other, but the use of the infinitive shews that the sense can is at least partly implied; þá mælti konungr, ertu skáldit?—Hann sagði, kann ek yrkja, I know I can make verses, Hkr. i. 288; hann kunni görr veðr at sjá en aðrir inenn, Eb. 150; þá hluti er þeir kunna honum til at segja, 112; freista hvat hann kynni segja honum, Hkr. i. 228: hón sagði hann eigi k. at þiggja sóma sinn, Fs. 131; hugsit um hvar þann mann kann fá, where that man can be had, Stj. 460; svá hygginn at hann kunni fyrir sökum ráða, Grág. ii. 75; hvárt kanntú mér höll smíða? 656 B. 8; þeir er mildlega kunnu stýra Guðs hjörð, Hom. 37; kanntú nökkut yrkja? Fms. vi. 361; kunna eigi at mæla, he could not speak, Ld. 30; mikil tíðendi kannþú (= kannt þú) at segja af himnum, Edda 12; þú skalt eigi kunna frá tíðindum at segja, thou shalt not be able to tell the tidings, shall not escape with life, Nj. 8; um þá hluti er ek kann görr at sjá en þér, Ld. 186; ekki kann biskup görr at sjá mann á velli en ek, Fms. ii. 173. II. to chance, happen; ef Björn faðir þeirra kann fyrr andask, if B. should happen to die first, Dipl. v. 3; hvar sem þik kann at bera, wheresoever thou may happen to arrive, Fms. iv. 176; ef nokkut kann þat til at bera á þinni æfi, Gísl. 25; ef hann kann lengr at dveljask í brottu, D. N. v. 43; ok hón kann af þessum heimi brott at fara, iii. 137.

C. Recipr. to know one another; þeir kunnusk, Mork. 106. 2. part. kunnandi, cunning, knowing, learned, with gen.; veit ek at þú ert margs kunnandi, 655 xix. 3; hón var margs kunnandi, Fs. 73; Gyða var marg-kunnandi á fyrnsku ok fróðleik, 131.

kunnandi, f. knowledge, Edda 31, Bær. 19, Hom. (St.)

kunnand-leysi, n. want of knowledge, N. G. L. i. 346, 361.

kunnasta and kunnusta, u, f. [Germ. kunst], knowledge, knowing, Jb. 353 B, Fms. vi. 95, Edda (pref.), H. E. ii. 59: with the notion of witchcraft, Fms. i. 8, Stj. 101, Landn. 179. COMPDS: kunnustu-lauss, adj. ignorant, kunnustu-leysi, n. ignorance, N. G. L. i. 346.

kunnátta, u, f. knowledge, Edda (pref.), Fms. iii. 184, freq. in mod. usage: as also of knowing by heart, þetta er engin kunnátta!—magical knowledge, Eb. 44, Landn. 179. COMPDS: kunnáttu-lauss, adj. ignorant. kunnáttu-leysi, n. ignorance, Fms. ix. 331.

kunn-göra, ð, to make known, publish, Dipl. iii. 5, 9, Fas. i. 28, iii. 189.

kunnig-leiki, a, m. information, knowledge, of a thing, Fas. i. 9: familiarity, acquaintance.

kunnigr, adj., mod. kunnugr: I. [kunna], 1. of a thing, known; göra kunnigt, to make known, Eg. 282; vera kunnigt, to be known, 36, 38; hinna fyrri biskupa sem lands-háttr var hér kunnigri, H. E. ii. 79; menn svá vitrir, ok kunnig lögin, to whom the law is so well known, Hkr. iii. 258; þér mun hér kunnigt um húsa-skipan, Eg. 235; var mér kunnigt um Brynjólf, enn kunnara um Bárð, 39; kunnigt er mér um hag ykkarn, Nj. 17; þat er yðr kunnigt, you know well, Fær. 138. 2. wise, supernatural, in which sense it has the contr. forms kunngir etc.; Ása-fólk var svá kunnigt, at allir hlutir géngu at vilja þeirra, Edda (init.); Haraldr konungr bauð kunngum manni at fara í hamförum til Íslands, Hkr. i. 228; Simon Magus lastaði Petrum ok kvað hann vera kunngan mjök, Post. 656 C. 26; margar kunngar úvættir byggja land þat, Fms. xi. 182; fjöl-kunnigr, q. v. 3. in mod. usage, knowing well, well acquainted, familiar; vel kunnugr, gagn-kunnugr, hund-kunnugr, intimately acquainted. II. [kyn], high born; Ás kunnigan, Rm. 1; kunnigri kván Niðaðar, Vkv. 23: kindred, Ás-kunnigr, Goð-k., Álf-k., q. v.

kunningi, a, m. a friend, acquaintance, but less than vinr; vinir ok kunningjar, Eg. 116, Fms. ii. 5, 308, iv. 379, vi. 329, xi. 262, Fs. 8, Sks. 447; forn-k., an old acquaintance.

kunn-kona, u, f. a female acquaintance, Ó. H. 196, Greg. 33.

kunn-leikr, m. (-leiki, a, m.), knowledge, intelligence; göra e-m e-t í kunnleika, to inform a person of, Fms. vi. 400, vii. 33, Ísl. ii. 182, Bs. i. 717, Fs. 21; e-m er k. á e-n, to know, be informed of, Grág. ii. 343; var honum allr k. á Brynjólfi, he knew B. very well, Eg. 162, Rd. 285; ef þeir eru hér sumir, er eigi er þat í kunnleika, who does not know, Fms. viii. 313; ok má þat opt annarr vita er öðrum er eigi í kunnleika, Bret. 99. 2. intimacy, familiarity; þar vóru áðr kunnleikar miklir með þeim Sigurði, Eg. 37; nú hafa lengi kunnleikar milli vár verit, Valla L. 202; fékk Steinn þar allgóðar viðtekjur, þvíat þar vóru áðr kunnleikar miklir með þeim, Ó. H. 143.

kunn-liga, adv. intimately, as an old acquaintance; kveðjask k., Fb. i. 272; þessi maðr kvaddi Þorgils kunnliga, Ld. 276; vitja mín k., Fs. 131; Þorgils skyldi k. senda menn til Sigurðar, Fms. vii. 220; vitja þú k. Þorkels Geysu, hvenar sem þú þykisk þess við þurfa, vi. 223; þá leita þú k. á fund þess manns er …, 224; látask k. við, Fs. 88; kunnliga ríða þeir þó, 105.

kunn-maðr, m. a friend, acquaintance, Hkr. ii. 3, Fms. viii. 15, MS. 732. 13.

kunn-mið, n. a word of unknown sense in Orkn. 386; prob. corrupt from some Gaelic local name.

kunnr, adj., older kuðr, which form is freq. in poets, Hm. 56, and in old MSS.; dat. fem. sing. kuðri (notae) rhymed with Súðvík (Southwark), Ó. H. (in a verse), as in the compds ú-kuðr etc.; [Goth. kunþs; A. S. cuð, whence Engl. un-couth, prop. = strange; Germ. kund]:—known; vil ek göra þér kunnt, hvat vera skal um þínn hag, 655 ix. A. 2; var mér kunnara um Bárð. Eg. 39; þér munu kunnar leiðir, Fms. i. 71; jókk því es mér varð síðan kunnara, Íb. (pref.); jafn-kunnr; Björn var frægr maðr ok mörgum kuðr (kunnr, Ó. H. 53, l. c.) at sýn ok at máli, Hkr. ii. 78: familiar, grannar þínir ok kunnir menn, neighbours and friends, Hom. 151; vinir hans ok kunnir menn, Sks. 109; þeir vóru mjök kunnir áðr, intimate friends, Ld. 166. 2. with prep.; kunnr at e-u, known, convicted of; verðr hann at því kunnr eða sannr, N. G. L. i. 16, Gþl. 17: in a good sense, en þú, Einarr, ert k. at drengskap, Fms. vi. 21; emk kuðr at slíku, Fms. vi. (in a verse); kuðr at máli = málkunnugr, ‘speech friend,’ on speaking terms, Hm. 56: nafn-kunnr, famous; ú-kunnr, unknown.

kunnug-lega, adv., mod. for kunnlega, q. v.

kunnug-leiki, a, m., mod. for kunnleikr.

kunta, u, f. cunnus.

kurfaldi, a, m. a coal cutter (?), a mean churl, cp. Dan. kulsvier, Fms. vi. 363 (in a verse).

KURFL, n., proncd. kurl, cuttings of wood for charcoal. Fas. iii. 356, freq. in mod. usage: the saying, það koma ekki öll kurl til grafar, not all the cuttings come into the coalpit, of waste.

kurfla, að, mod. kurla, to chop kurfl; kurflaðr viðr, Jb.

kurfr, m. a chip, a cut-off piece; hann hafði í hendi af spjótbroti lítinn kurf, Karl. 329: flugu kurfarnir yfir höfuð þeim, Art. 82.

KURR, m. (kuðr, Skíða R. 34, for the sake of rhyme):—a murmur, grumbling, uproar; staðnaði þá kurr búandanna, Ó. H. 69, Hkr. i. 142; þá varð þegar kurr mikill af bóndum, Fms. i. 33; hann lét þá eigi heyra íllan kurr kaupmanna, Nj. 124; kurr nokkurr hafði verit í herinum, Fms. ix. 497, v. l.; engi þorði þenna kurr djarflega upp at kveða, Ó. H. 51; sögðu þeir honum kurr bónda um fjár-drátt, Fms. vi. 191. 2. rumour; þá flaug til konungs kurr nokkurr, Stj. 521; spurðisk þessi kurr í Vindland, Fms. x. 341; sá kurr mun loginn, Ld. 34.

kurra, að, [Dan. kurre, of the whirr of birds of the grouse kind], to murmur, grumble; hvat sem ér Danir kurrit, Fms. xi. 246; kurraði þat hverr í sínum híbýlum, Sturl. iii. 127; vinnumenn ok þrælar kurruðu um þat, at …, Fms. i. 33; bændr kurruðu ílla, Orkn. 40; kurruðu bændr mjök, Fms. vi. 191; hví sitja bændr eigi niðr ok hlýða eyrendi, en kurra eigi svá, Fb. ii. 393.

kurr-hugr, m. or kúr-hugr, low spirits; vera í kúrhuga, to be concerned, anxious, Fms. ix. 462; hann bað menn eigi vera í kurrhuga um þetta, 478, Thom. 400.

KURT, f. [for. word], courtesy, chivalry, good manners; þá kurt (chivalrous feat) nam ek í Húnalandi, Þiðr, 57, Konr. 9; með kurt ok hævesku. Fas.: freq. in poets of the 15th to the 17th centuries, enga ber kurt, Hallgr.; hjartað mitt er hlaðit með kurt, a ditty, Ísl. Þjóðs. ii. 303.

kurteisi, f. (korteisi, Fms. x. 381, 393), courtesy, feat of chivalry, fine manners, grace; yfirlit ok k., Nj. 17, of a lady; góðra siða ok k., Sks. 242; görum þá k. (good manners), segir Hrafn at vit færum þetta eigi í kappmæli, ok látum konung ráða, Ísl. ii. 236; kurteisis-kona, Fms. ii. 21: chivalry, hann lét kenna honum alls-konar k., i. 17; riddaraskap ok k., x. 381; manna bezt at sér görr í allri k., 393: pomp, með svá miklu drambi ok k., 232.

kurteisliga, adv. courteously, gracefully; heilsa k., Fms. i. 78: splendidly, stately, tjalda þeir búð sína vel ok k., Ld. 104; en er svá k. var komit ráða-hag Dagfinns, Odd. 32: gently, with dignity, bar hann svá k. sinn harm, Ld. 228.

kurteisligr, adi. courteous; væn kona ok k. (graceful), Fms. ii. 132.

kurteiss, adj. [Fr. courtois], courteous, gentle; k. maðr, Sturl. ii. 133; kurleisar konur, gentle ladies, Fms. vii. 105; væn kona ok k., Nj. 1, Fms. xi. 106: of chivalrous, stately appearance, með ágætum riddarabúnaði, var þessi maðr inn kurteisasti, vi. 225; hann var lítill vexti en þó k., he was small of stature, but yet stately, vii. 157; riddari k. ok vaskr, Anal. 292; með kurteisri kveðju, 235.

kurtr, m. = kurt, Karl. 168, 465.

kus, kus! cow, cow! a milkmaid’s call.

kusli, a, m. = kussi; nú er kusli dauðr, dauðr er kusli! Bs. i. 610.

kuslungr, m. = kussi, Fms. ix. 403.

kussa, u, f., mod. kusa, a cow, as a colloquial dimin., freq. in mod. usage; and so cush is used in the north of England: as a nickname, Fms. viii. 247.

kussari, a, m. [for. word], a corsair, Hkr. iii. 56.

kussi, a, m., mod. kusi, a dimin. a calf, bullock. Bs. i. (in a verse), freq. in mod. usage.

kuti, a, m. a little blunt knife; cp. Engl. cut.

kutiza, u, f. a nickname, Fms. vii.

KÚA-, gen. pl. of kýr, q. v.

kúði, a, m. akin to kóð, q. v.: in local names, Kúða-fljót, Landn.

kú-drekkr, m. a cow sucker (pilferer), N. G. L. i. 253.

kúfa, að, to heap, fill over the brim; kúfaðr, overfilled, of a measure.

kúfóttr, adj. convex; kúfótt hvel, Sks. 63 B.

KÚFR, m. the heap above the brim of a vessel.

kúfungr, m. the shell of the sea snail, Eg. 152: a nickname, Bs.

KÚGA, að, [Engl. cow, which is prob. borrowed from the Norse word]:—to cow, force, tyrannise over, Nj. 185; ek man ekki kúga hann til nökkurra hluta, Fms. ii. 260; at sá manndjöfull kúgi oss, Fs. 36; kúga e-t af e-m, to press out of one, Ld. 146, Bs. i. 490, Band. 4; láta kúgask, to let oneself be cowed into submission, Fms. ii. 46, Hkr. i. 279: part. kúgandi, k. högg, feeble blows, Sks. 382.

kúgaðr, m. a nickname, Sturl.

kúgan, f. tyranny, hectoring; hafðu í frammi k. við þá uppi við fjöllin, Ísl. ii. 215; þeir buðu mönnum kúgan, Bs. i. 5; með k. eða ránum, Fbr. 13 new Ed.; vil ek heldr dauða þola en nokkurs manns k., Fms. ii. 266; pintingar ok k., Fb. ii. 65; k. lífs ok lima, Karl. 551.

kúgari, a, m. a tyrant, Jón Þorl.

kúgi, a, m. a nickname, Orkn. Kúga-drápa, u, f. a poem, Skálda 198.

kú-gildi, n. a cow’s value, Grág. i. 145, 502, Fb. i. 524; kúgildis-hestr, -hross, a horse worth a k., Vm. 136, 149; kúgildis skaði, the loss of a cow’s value, Grág. i. 130.

kú-gildr, m. of a cow’s value, Vm. 159.

kúka, að, cacare: kúkr, m. merda.

KÚLA, u, f. [Germ. kugel, whence mod. Dan. kugle], a ball, knob; tjald-kúla, blý-kúla: the phrases, göra nú at þeim kúlur á hermanna hátt, Bs. i. 519; marka kúlur í höfði e-m, to make balls in one’s head, i. e. to beat soundly, Band. 13 new Ed., prob. from some game; gor-kúla, a kind of fungus: medic. a hump. COMPDS: kúlu-bakr, m. a humpback, kúlu-nefr, m. hump-nose, a nickname, Sturl.

kú-neyti, n. ‘cow-neat,’ cows, opp. to geldneyti, Ld. 98, Eb. 320.

KÚPA, u, f. a ‘cup,’ bowl, basin; smjör-kúpa, a butter box; haus-kúpa, the skull, cranium.

kúpár, adj. bowl-formed, convex.

kúra, að, [akin to kyrr], to sleep, doze; kæra barn mitt, korri-ró, kúrðu vært og sofðu lengi! a ditty.

kú-reki, a, m. the primrose, primula, Hjalt.

Kúrir, m. pl. the inhabitants of Kurland (Courland), Fms., Eg.

kúrur, f. pl. complaints; göra kúrur sín á millum, Fms. v. 102; á-kúrur, reprimands.

kú-skel, f. the ‘cow shell,’ cyprina Islandica, Mag. 63, see Itin. 69.

kút-magi, a, m. a fish’s maw.

kútr, m. a cask for liquor, blöndu-kútr; dala-kútr, a cask of money.

kút-veltast, t, dep. to roll like a cask (slang), Jónas 196.

kvabb, n. a begging; bæna-kvabb, id.

kvabba, að, to beg, (conversational.)

kvaða, u, f. [kveða, kveðja], a request, claim, demand, esp. as a law term, Gþl. 481. COMPDS: kvöðu-dómr, m. a court for settling a claim, N. G. L. i. 219. kvöðu-váttr, m. a witness in a case of claim, Grág. i. 124, N. G. L. i. 219. kvöðu-vitni, n. = kvöðuváttr, N. G. L. i. 32: testimony in a case of k., N. G. L. i. 86.

kvaðning, f. a greeting, Fms. iii. 95: order, command, Hkr. ii. 2.

kvaðrantr, m. [for. word], a quadrant, Rb. 446, 464.

kvak, n. a twittering; fugla-kvak, Bb. 2. 10: bæna-kvak, praying.

KVAKA, að, [Engl. quack], to twitter, of a swallow, Eg. 420; fuglinn kvakadi, Hkv. Hjörv. 94; örn einu settisk hjá álptinni ok kvakaði við hana blíðliga, Ísl. ii. 195; bí bí og blaka! álptirnar kvaka, a ditty: metaph., Rb. 174.

kvak-samr, adj. whining, querulous, Hkr. iii. 454.

kvalari, a, m. [kvelja], a ‘killer,’ tormenter, 623. 13, 44, Pass. 35. 1.

kvalning, f. torment.

kval-ræði, n. torments, Sól. 10, Post. 191, freq. in mod. usage.

kval-samligr, adj. (-liga, adv.), tormenting, Sks. 524.

kval-samr, adj. painful.

kvanta, að, to molest; ó-kvantaðr, unmolested, Bs. i. 806.

kvantr, m. molestation; Súlla spyrr nú kvant (the massacre?) sinna manna, Róm. 158.

kvap, n. jelly or jelly-like things; see hvap.

KVARA, að, kvorra, mod. korra, to emit a rattling sound, as if about to be strangled; hann var svá rámr ok kvarraði svá at ekki nam hvat hann mælti, Fms. x. 279; hann kippir honum niðr undir sik svá at kvorar í honum, Fas. iii. 308.

Kvaran, m. nickname of a Norse king in Dublin, prob. Gaelic, Fb. iii.

kvarði, a, m. [the Dan.-Swed. kaarde = a dirk is prob. the same word; Swed. quard = selvage]:—a yard-wand, Grág. i. 497, freq. in mod. usage: the phrase, setr nú at honum kvarða, Skíða R.; mæli-kvarði, a measure, proportion, of a map; cp. also á-kvarðá, to measure, fix, determine.

KVARTA, að, to complain; k. um e-t, to complain of, Fas. ii. 370, Háv. 52.

kvartan, f. complaining.

kvartill, m., mod. kvartél, n. [for. word; Germ. viertel], a quarter: the fourth, of time in music, Rb. 460: a quarter of an ell, Dipl. iii. 4: in mod. usage, of the moon, fyrsta, síðasta kvartil.

kvart-samr, adj. querulous, whining, Fms. vii. 322.

kvaterni, n. [Lat. quaternio], a kind of protocol, N. G. L. iii. 67, Boldt, Rétt., Bs. i. (Laur. S.)

kváða, mod. kvoða, u, f. = hváða, resin, N. G. L. iii. 119.

KVÁMA, u, f., mod. koma, a coming, arrival; Flosi varð feginn kvámu hans, Nj. 254, Fms. vii. 108, N. G. L. i. 410, Landn. 306, passim; at-kváma, arrival; heim-k., coming home, kvámu-maðr, m. a comer, stranger, Fms. ii. 229, Fbr. 168, passim.

KVÁN, f. (kvæn, Ls. 26, 56, Þkv. 8, Am. 6, Gkv. 3. 7), [see kona; Goth. quêns; A. S. cwên; Engl. queen; Scot. quean; Hel. quân]:—a wife, but never used in the general sense = a woman; an obsolete and poetical word, a ‘queen,’ wife, nú færit mér Freyju at kván, Þkv. 22; honum var brúðr at kván of kveðin, Fsm. 42, 46; svá beið hann sinnar kvánar, Vkv. 5; kván frjá sína, Skv. 3. 8; Héðins kván, the queen of Hedin = Hilda, Korm. 4, Ó. H. (in a verse); Óðs kván, the queen of Od, Hkr. i. (in a verse); kván Niðuðar, N.’s queen, Vkv. 28; bróðir hans kvanar = his wife’s brother, brother-in-law, Am. 28; ok kynvið kvánar minnar, Stor. 20: plur. kvánir, Skv. 3. 14; bið kván, a beloved wife, Lex. Poët.; ósk-kván, id.; Viðris kvæn, Odin’s wife, Ls. 26; Byggvis kvæn, 56; kvæn konungs, a king’s queen, Gkv. 3. 7; nema færi mér Freyju at kvæn, Þkv. 8, but kván, 11, 22; kvæn var hón Högna, Am. 6. COMPDS: kvánar-efni, n. one’s future wife, Fas. iii. 61, Mag. 37. kvánar-mál, n. matrimonial affairs. kvánar-mundr, m. a dowry, Nj. 146, Grág. i. 172, Bs. i. 462.

kván-bænir, f. pl. wooing, Ísl. ii. 215, 216, 239 (where it is sing.), Fas. iii. 144, 595.

kván-fang, n. ‘queen-fetching,’ wife-taking, as also a match, wife; leita e-m kvánfangs, Eg. 22; leita á um k., Nj. 66; fá gott k., Fms. i. 11; virðuligt k., vi. 57; Brynjólfr hafði gefit honum þat k. er hann hafði áðr átt, Eg. 36; Æsir tóku sér kvánföng (married) þar innanlands, Edda 152 (pref.); gefa e-m til kvánfangs, D. N. kvánfangs-eiðr, m. a wedding oath, as to the forbidden degrees, Grág. i. 319.

kvánga, að, I. act. to make a man marry; eigi á faðir-eða móðir at kvánga son sinn eðr gipta dóttur sína með meira fé heiman en slíkt komi á hlut þeirra er eptir eru, ef þá væri erfðum skipt, N. G. L. i. 81; this form however is not usual; but, II. reflex. kvángask, to marry, take a wife, of a man, (but giptast, to be given away, of a woman), Nj. 39, Ísl. ii. 214; ef karlmaðr kvángask en kona giptisk fyrir útan frænda ráð, N. G. L. ii. 77, passim: part. kvángaðr, married, Eg. 83, Nj. 88, passim.

kvángan, f. the taking a wife, Post. 645. 78.

kván-lauss, adj. wifeless, unmarried, Fas. i. 184, Fs. 21: widowed, Korm. 56, Fms. vi. 104.

kván-ríki, n. uxoriousness, Nj. 214, N. G. L. i. 340, Fas. i. 232.

Kvásir, m. a mythol. person, the hostage given by the Vanir to the Ases, whose blood when slain was the poetical mead, see Edda 47; Kvásis dreyri, the blood of Q = the poetry, 52.

kvátra, u, f., mod. kotra, [Fr. quatre], a kind of backgammon, still used in Icel. and recorded in the 13th century as a favourite game, Sturl. i. 173, ii. 184, Bs. i. 596. kvátru-tafl, n. id., Karl. 470, 486.

KVEÐA, sing. kveðr, pret. kvað, 2nd pers. kvatt, kvattú, Fms. vi. 386, pl. kváðu, kvóðu, and kóðu, Ls. 24, Hom. 12, Ó. H. 48, Fms. viii. 71, xi. 107; pret. subj. kvæði; imperat. kveð, kveð-þú, kvettú, vi. 361, mod. kveddu; with neg. suff., pres. kveðk-a-ek, I say not, Ýt. 7: [Ulf. qiþan = λέγειν, εἰπειν, ἐρειν; A. S. cweðan; Engl. quoth; O. H. G. quedan; Swed. quäda; Dan. kvæde; cp. Lat. in-quit]:—to say; né því er kveðr kona, nor what a woman says, Hm. 83; at þú Frey kveðir úleiðastarr lifa, Skm. 19; kveða (dicunt) Heimdal valda véum, Gm. 13: in an epic sense, to say, orð kvað þá Vingi, Am. 37, 38; Glaumvör kvað at orði, 30, 32; ok hann þat orða, alls fyrst um kvað = Homer’s καί μιν φωνήσας …, Þkv. 2, 3, 9, 12; or, þá kvað þat Heimdalr; Þá kvað þat Þórr; þá kvað þat Þrymr, 15, 17, 18, 20, 22, 25, 30; Egill fékk úgleði mikla svá at hann kvað eigi orð, Eg. 518; k. gleði-orð, to say a cheerful word, Vígl. 89 new Ed.; þeir kvóðu ekki gott orð at honum, 655 vii. 3; er hann hafði þat mælt, þá kvað hann úti annat orð, Fms. xi. 16; hverr þessa stafa, ef hann verðr í nef kveðinn, if he is nasal in sound, Skálda 162; lýsingar-váttar Marðar kváðu svá at orði, Nj. 233; til báls ok til brands kveðr at fornu máli, as it is said in old saws, N. G. L. i. 50; Rannveig kvað vel at hann færi útan, Nj. 111:—with infin., hón kvad þar eigi kvenna-vist, Fms. vii. 274; kveðum þá mæla (let them speak) á várar tungur, 656 C. 6: the pret. kvað (proncd. kvu) as adv. or absol., ‘tis said, they say, það kvað (kvu) vera, they say so. 2. with prep.; kveða at, adverb. so to say; svá mátti at kveða, id., Fms. xi. 72; er svá mun mega at k. at líf manna lægi við, Nj. 78; kveðr svá at, it is so said, Ver. 83; þá er svá at kveðit, 3; lögsögumaðr skal ráða ok at kveða (determine) hvar hvergi dómr skal sitja, Grág. i. 27: gramm. to pronounce, sound, Skálda 165; mikill harmr er at oss kveðinn, mickle harm is doomed us, Nj. 201; mikit er at Kjartani kveðit (there’s mickle said against K., i. e. he is a doomed man), ok mun úhægt vera at göra við forlögum þeirra, Ld. 190: það kveðr mikið (lítið) að e-u, to be of great (small) influence or importance:—kveða á, to fix, determine, Grág. i. 35, 39, Nj. 90, Ld. 74; var kveðit á brullaups-stefnu, Nj. 40; var gört um málit ok kveðit á fégjöld, 111, Fs. 68: to state, kveðr þar skýrt á þetta, it is expressly stated there, Ld. 334: a law term, to cancel, object to, kveða á gögn, to cancel the evidence, Grág. i. 67, 106: to fix, make up one’s mind, resolve, 100, Nj. 3, 252: part. ákveðinn, fixed, appointed, 256: fated, eigi má saka þik um þetta, segir Njáll, þvíat slíkt er mjök ákveðit, 166: ákveðin orð, an agreement, stipulation, Hkr. ii. 372; með ákveðnum orðum, in express words, Grett. 89; vant er mér þat at skýra með ákveðnum orðum, Sks. 660; með ákveðnu, id., K. Á. 208; mun ek ákveðit göra, hverir þar skulu vera, Ísl. ii. 346: ákveðin orð, pointed, libellous words, Bjarn. 57:—kveða við, to reply, Hm. 26:—k. upp, to pronounce, make known, Gísl. 10, Fms. vii. 88. II. to sing; hón bað Þorstein kveða nokkut, Grett. 159; skemti Stúfr ok kvað flokk einn, ok er lokit var bað konungr hann enn k.—Hversu mörg hefir þú nú kvæðin kveðit? … hví kveðr þú flokka eina? Fms. vi. 391; skyldi ok engi kveða vísurnar, Nj. 71; Egill orti alla drápuna, ok hafði fest svá at hann mátti kveða um morguninn, Eg. 421; k. kvæði, Ísl. ii. 232; þótt hann kveði út kvæði þetta, Fms. v. 175; konungr mælti, tel þú oss kvæði nokkut,—Þormóðr settisk upp ok kvað hátt mjök, svá at heyrði um allan herinn, hann kvað Bjarka-mál en fornu, Ó. H. 207; harm hóf upp kvæðit ok kvað hátt, Eg. 427; slógu þá konur hring umhverfis hjallinn, en Þorbjörg sat uppi á seiðhjallinum, kvað Guðríðr þá kvæðit svá fagrt ok vel, at engi þóttisk heyrt hafa með fegri rödd kvæði kveðit, Þorf. Karl. 378: in mod. usage kveða is used of the rhapsodic delivery of a ballad (ríma), half reciting half singing, thus Icel. say, kveða rímur, to recite a ballad, as also kveða vel, to recite, sing well; hann er góðr kvæða-maðr, he is a good ballad-singer, but never of a hymn or full melody; þeir riðu um bygðina kveðandi um daginn, Fms. xi. 376; þá ferr hann með fjölkyngi, ef hann kveðr þat eða kennir, K. Þ. K.; nú eru Háva-mál kveðin, Háva höllu í, Hm. 165; ok Austmarr jöfri Sænskum gýmis ljóð at gamni kveðr, Ýt. 18; þar sat kona við kvern ok kvað forkunnar fagrt, Fms. vii. 233. 2. to make a verse; kvettú nú, Þjóðólfr, um deild þeirra, … Þjóðólfr kvað (and the verse follows), Fms. vi. 361; kveða vísu, to make a ditty, Fms., Nj. passim; kvæðit var mjök kveðit, Fms. v. 173; þessi vísa var ílla ort ok skal ek kveða aðra betri, hann kvað, vi. 416; heyr þjóðskáldit! kvattú svá, gröm, skömm? ekki eru þær hendingar jafnhávar, 386:—kveða á e-n, to challenge one in a song; kalla þær sé kveðit sik á | af kærleiks elsku-fundum, Skíða R. 3. 3. kveða við, to scream; kvað sá við í því er kesjan stóð á honum miðjum, Fms. viii. 354; hundrinn kvað við hátt, Nj. 114: to sound, því næst kvað lúðr við, the trumpet sounded, Fms. vi. 16, vii. 288; þeir létu kveða við lúðra sína, ix. 527; í því kvað við klokka, Fb. i. 417, Fms. iii. 60, ix. 510. III. reflex. to say of oneself; þeir er biskupar kváðusk vera, who said they were bishops, Íb. 13; hann kveðsk eigi ríða mundu, Nj. 12; Njáll kvaðsk með því einu fara myndu, 105; þeir kváðusk eigi vita hverju gegndi, Fms. vii. 272; þeir er sét kveðask hafa seglin, 322; þeir kóðusk koma mundu, xi. 107; hann kvaðsk þess albúinn, Nj. 100; Óttarr kvaðsk eigi vara, at …, Fs. 87. 2. also impers., mér kveðsk = eg kveð mér; er þér kveðsk þá þykkja gott at deyja, Fms. xi. 153; hafði hann fátt um í fyrstu, en kvaðsk þetta (= kvað sér þetta) þó vel líka, ix. 291; Kára kvaðsk (i. e. Kári kvað sér) önnur ferð betri þykkja, K. said he would like better to take another course, Nj. 139; herfiligt kveðsk honum þykkja at hokra þar fyrir stokkum eða steinum, Fas. ii. 505; Glúmi kveðsk því betr þykkja, Rd. 286; kvaðsk þeim horfin-heilla at þykkja, Fms. vii. 272; honum kveðsk vel á lítask, vi. 99; þeim kvaðsk þykkja sér vandalaust, 107; Vigdísi kvaðsk eigi vera um lygi, Ld. 44; honum kvaðsk meira um at halda fram, Fb. iii. 447; honum kvaðsk svá hugr um segja, Sturl. 3. kveðask at, recipr. to exchange songs, a game played at a wake or dance; sá leikr var mönnum tíðr, at kveðask skyldu at, karlmaðr at konu, ok kona at karlmanni, Bs. i. 165: in mod. usage, kveðast á, to cap verses, each party in turn replying in a verse beginning with the letter with which the preceding one ends; Komdú nú að kveðast á | kvæðin okkar stór og smá, a ditty, cp. kveða á II. 2. above.

kveðandi, f. the recital of a song, singing; ok er lokit var kvæðinu, lét Óttarr eigi niðr falla kveðandina, heldr hóf hann upp drápuna, þá er hann hafði ort um konunginn, Fb. iii. 242; fögr var sú kveðandi at heyra, Grett. 152; þar skyldi vera k. mikil sem hón (the prophetess) var, Fas. ii. 506; því næst heyrðu þeir kveðandi harðla ógurliga með mikilli raust, Draum. 124; heyrði hann í hús nokkut kveðindi svá fagra, at …, Fms. vii. 233. 2. metric, rhythm, flow of a verse; hér er stafa-setning sú (viz. the alliteration) sem hætti ræðr ok k. görir, Edda 120; ok gör svá löng samstafa af skamri, þvíat ella helzt eigi k. rétt í vísu-orði, Skálda 182; sú stafsetning er hatt görir ok kveðandi, Edda 121; þessi figura er upphaf til þeirrar kveðandi, er saman-heldr Norrænum kveðskap, Skálda 192; en þó fegra þær mjök í kveðandi, Edda 122.

KVEÐJA, pres. kveð; pret. kvaddi; imperat. kveð, kveðþú, kveþþu, Hm. 127 (Bugge); part. kvaddr: with neg. suff., pres. indic. kveð-ka, Ls. 10: [see kveða]:—to call on, address, request, summon; Þorvaldr kvaddi húskarla sína, Nj. 18, Eb. 314: with gen. of the thing, acc. of the person, k. e-n e-s, ok er þess mest ván at ek kveðja þik þess eigi optar, Fms. iv. 38; k. dura, to call at the door, Skálda 163, Fms. ii. 194, vi. 21; k. matar, svefns, to call for food, sleep, Bs. i. 366; k. sér hljóðs, to call for a hearing, Nj. 105, Ísl. ii. 255, Rekst. 1; k. e-n at óði, to call one to listen to one’s song, Jd. 1, Leiðarv. 2. 2. with prepp.; k. e-n at e-u, to call on a person to do a thing, call his attention to; þik kveð ek at þessu, Nj. 150; hann vildi, jafnan at Ólafr væri at kvaddr öllum stórmælum, Ld. 94; kvaddi hann at því Gregorium Dagsson, Fms. vii. 256; kvaddi hann þar at Erling Skakka, 257; Björn kveð ek at þessu, Ld. 14:—k. e-n brott af, frá, to call on one to go; eigi hefir ek yðr … brott kvatt af mínum garði, Fas. i. 71:—k. e-n frá, Nj. 170; ek hefi menn optlega kvadda frá erfðum, Fms. i. 305:—k. e-n til e-s, to call on one for a thing; kveð ek hann til farar með þér, … hann skaltú k. til föruneytis með þér … ekki skaltú hann k. til þessar ferðar, Ísl. ii. 322, 323; þá skaltú k. menn til ferðar með þér, Nj. 14:—k. upp, to call up; k. upp alla þá menn er mikils eru virðir, Fms. xi. 120; samnaði liði ok kvaddi upp almenning, Nj. 107, Fms. vi. 179:—hann kvaddi út Höskuld ok Rút, Nj. 21:—with dat., eigi kann ek þat at mínu ráði sjá, at kveðja í burtu mönnum Þorgils, ok förunautum, Sturl. i. 22. II. in law, a general term, to request, demand, summon, call on one to perform any legal duty, as also to challenge, appeal to, and the like, according to the context; svá skal mann kveðja, nemna mann þann á nafn, ok kveði hann gripar þess er hann á at honum, ok nemni gripinn, ok kveði hann laga kvöð ok lyritar, N. G. L. i. 218, 219; kvaddi hann svá at vér heyrðum á, kvaddi hann um handselt mál Þorgeirs, Nj. 238; gögn þau öll er áðr var til kvatt, Grág. i. 106; kveð ek yðr lögkvöð, Nj. 218; berum vér svá skapaðan kvið fram, sem Mörðr kvaddi oss, 238; þeir kvöddu fjóra búa ór kviðinum, they challenged four neighbours, 110; kveð ek yðr svá at þér heyrit á sjálfir, 218; stefna, ok kveðja til tólptar-kviðar, Grág. i. 213, 214;—kveðja búa heiman, to summon neighbours (jurors) at their home (heiman-kvöð), a law phrase, opp. to kveðja búa á þingi, to summon them in parliament (þinga-kvöð), passim in Grág. and the Sagas, see kvöð; hann kvaddi búa til máls, Nj. 36; þú kvaddir Keisarann til þíns máls, they appealed to Caesar, Post.; kveð ek yðr um handselt mál N. M., Nj. 218. 2. with gen. of the thing, to call, summon; kveðja þings, to convoke a meeting, Fms. i. 149, vi. 12 (acc., Fb. i. 565, wrongly); k. móts, Fms. vii. 60; k. tólptar-kviðar, Grág. i. 34; k. laga, D. N.; k. féránsdóms, 81; k. fjár, 402, N. G. L. i. 23; k. sér griða, Bs. i. 544:—k. e-n e-s, to summon, call on a person to perform a duty; k. goða tólptar-kviðar, Grág. i. 105; k. búa bjargkviðar, Nj. 110; kveð ek yðr þeirra orða allra er yðr skylda lög til um at bera, 218, 238; vóru vér kvaddir at bera vitni þat, 238. III. to welcome, greet; þeir kvöddu konung. Am. 6, Eg. 28, Nj. 3; hann var svá kátr at hvert barn kvaddi hann hlæjandi, Fms. vii. 172; kyssa ok kveðja, Hkv. 13: of one departing, hann gengr nú í brott ok kveðr engan mann, Band. 4 new Ed. 2. recipr. to greet one another; þeir kvöddusk vel, Ísl. ii. 355, passim, see heilsa and the remarks there made: k. e-n heipta, to lay imprecations on one, Hm. 152, cp. 138.

kveðja, u, f. a welcome, greeting; konungr tók kveðju hans, Eg. 63, passim, Matth. i. 29: also of one absent, hann sagði þeim kveðju Gunnhildar, Nj. 5; bar hann konungi kveðju Þórólfs, Eg. 53; þeir skyldu segja konungi kveðju hans, Fms. x. 290; kveðju-sending, sending one’s greeting, compliments, vi. 92, vii. 103, Sturl. ii. 149: salutation, in the formula at the beginning of a letter, Ingi konungr sendir kveðju Sigurði konungi, Fms. vii. 220; N. M. sendir N. M. kveðju Guðs ok sína, D. I. passim:—in mod. usage the address on a letter is called kveðju.

kveð-skapr, m. poetry, verse-making, opp. to prose; bæði er at þú yrkir vel, enda ert þú allvandlátr um þinn kveðskap, Fms. vi. 387; góðr k., good poetry; íllr k., bad poetry: song, Sighvatr segir í sínum kveðskap, 40; finnsk þat ok í kveðskap Hallfreðar, at …, iii. 7; hann kveðsk ílla una við kveðskapinn Ingólfs, Fs. 60; sú er ein tala hversu margir hættir hafa funnisk í kveðskap höfuðskálda, Edda 120; má ok eigi undrask þó at kveðskaprinn sé stirðr, þvíat í svefni var kveðit, Draum. 123; k. ok söngvar, Sks. 633; fellr mér svá í geð k. sá, Sd. 160, Bret. 48; níða e-n í kveðskap, Fms. vii. 60: with the notion of satire or lampoon, stefna e-m um kveðskap, to summon a person for lampooning, iii. 21; hann níddi mik í kveðskap, vi. 117.

KVEF, n. [akin to kvefja, kefja, etc.; Engl. cough; Germ. keichen; Swed. quaf]:—a catarrh, freq. kvef-sótt, f. epidemic of kvef.

kvefja, kvafði, to quench, extinguish; see kefja.

kveif, f. [from Fr. coif], a coif, cap; hött eðr k., Sks. 434; hött né húfu eða k., 291: esp. a mitre, Fms. viii. 378, Bs. ii. 186: in mod. usage, metaph. a feeble person, hann er mesta kveif: as also kveifara-skapr, m. feebleness; kveifar-legr, adj. (-lega, adv.), weak, faint.

kveikja, kveikr, see kveykja, kveykr, Fms. v. 25.

kvein, n. wailing, Bs. i. 40, ii. 140, Al. 55; andar-kvein, lamentation; harma-k., a dirge, freq. in an eccl. sense.

KVEINA, að. [Ulf. qainon = πενθειν; A. S. cwânjan; Engl. whine, wanion; Germ. weinen]:—either, kveina um e-t (mod. k. yfir e-u), to complain of a thing, or absol. to wail, mourn, lament, but not used transitively as in A. S.; er hér kveinat um eldiviðar-fæð, Fms. i. 291; görðit hón hjufra né höndum slá, né k. um sem konur aðrar, Gkv. 1. 1 (2. 11); taka nú k. um þat, er …, Al. 52, Fas. iii. 154; hón kveinaði um mjök meðan hón starfaði, Hom. 113: absol., munu þér k. ok kalla til Dróttins, Stj. 441; krytja eðr k., 370, Fas. i. 200; en þeir létu sem þeir heyrði eigi hvat er hón kveinaði, Fms. vi. 352.

kveinka, að, to complain; k. um e-t, O. H. L. 78, Rb. 174, Bs. ii. 64: mod., k. sér, to wail, cry, from pain.

kveinkan, f. lamentation, Rb. 174, Bs. ii. 561, Thom. 248, Karl. 191.

kvein-samlegr, adj. lamentable, Al. 149.

kvein-stafir, m. pl. wailings, lamentations, Al. 154.

KVEISA, u, f. a whitlow, boil; hafa kveisu í fæti, Hrafn. 14; kveisa er komin í hönd þér, Pr. 470; kveisu-nagli, the core of a boil, Hrafn. 14, 15, Nj. 244; kveisu-sullr, a boil, Bs. ii. 168: in mod. usage, of shooting pains, iðra-k., colic: as also, flug-k., shooting pains. kveisu-flug, n. a shooting pain, Mkv. kveisu-gras, n., botan. Gentiana.

kveistinn, adj. touchy, tender; þú ert svo kveistinn!

kveistni, f. touchiness, tenderness.

kveita, u, f. [kveite, Ivar Aasen], a halibut, flounder (heilag-fiski); kalt vatn augum en kveita (kvett or kveit. MS.) tönnum, lérept líki, in the Merman’s song, Fas. ii. 33; this is prob. the meaning of the word in this much-contested passage, and not as suggested in Aarb. (1866) 377.

kveita, tt, a false form for kneyta, Fas. ii. 131.

KVELD, n., proncd. kvöld: [akin to kvelja, for evening is the quelling or killing of the daylight; Ivar Aasen kveld; Swed. quäll]:—evening; in Icel. as well as in Norway kveld is the common popular word, whereas aptan (eve) is poetical and solemn; kveld is prob. elliptical, from kveld dags, quelling of day: sayings, at kveldi skal dag leyfa, Hm.; allir dagar eigu kveld; at kveldi, at eve, in the evening, K. Þ. K. 102; at kveldi dags, on an evening, Fms. vi. 83, Eg. 106; í kveldi, this evening, Skíða R.; í kveld, to-night, Stj. 121, Nj. 252; á kveldit, in the evening, Ld. 14; um kveldit, Nj. 6, 120; ok er mjök leið á kveldit …, þat vilda ek at þú færir eigi heim í kveld, … Gunnlaugr kom eigi heim um kveldit, Eb. 46, 48; þat kveld er líkmenn kómu heim, 268; á kveldum, Fs. 143. COMPDS: kveld-langt, n. adj. the evening long; drekka k., Fas. i. 13, Barl. 144, Sd. 141. kveld-lestr, m. an evening lesson, evensong, Safn i. 85; see húslestr. kveld-ligr, adj. vesper time, Sks. 41. kveld-matr, m. = kveldverðr. kveld-mál, n. eventide, Fr. kveld-máltíð, n. a supper, Fas. iii. 282: eccl. the Lord’s Supper, Germ. Abendmahl, Dan. Nadverd, Swed. Nattvard: Kveldmáltíðar-Sacramenti, n. the Holy Communion. kveld-riða, u, f. an ‘evening-rider,’ night-hag, witch, riding on wolves in the twilight, Hkv. Hjörv. 15, Hallfred, Lex. Poët.; Þorbjörn stefndi Geirríði um þat at hón væri k., Eb. 46; hón var fjölkunnig, ok hin mesta k., Fas. iii. 650; kveldriðu stóð, the ‘ogress-steed’ = the wolves, Hallfr. kveld-roði, a, m. the evening red of the sky, opp. to morgun-roði. kveld-seta, u, f. a sitting up late, Fms. vii. 126. kveld-stjarna, u, f. the evening star. kveld-svæfr, adj. fond of sleep in the evening, opp. to morgun-svæfr, Eg. 3, Fms. vii. 126. kveld-söngr, m. evensong, vespers, MS. 625. 178, Bs. i. 849. kveld-tími, a, m. eventide, Fas. ii. 427. Kveld-úlfr, m. a nickname, Eg. kveld-vaka, u, f. eve-wake, the time between twilight (rökkr) and bed-time, when people sit and work by candle-light, also simply called vaka. kveld-verðr, m. a supper.

kvelda, að, mod. kvölda, to draw towards evening; er kveldaði, Fms. iii. 114, vi. 156, Hkr. i. 24, Fs. 14; nú tekr at k., Al. 81; þá var svá kveldat, at …, Fms. xi. 63; vert þú hjá oss, þvíat kvölda tekr og á daginn líðr, Luke xxiv. 29: absol., áðr en þessi dagr kveldi, MS. 4. 32.

KVELJA, pres. kvel, pret. kvaldi, part. kvalðr, kvaliðr, kvalinn; with neg. suff., imperat. kvelj-at, Vkv. 31; [A. S. cweljan; Engl. to quell, kill; Hel. quellian = cruciare; Germ. quälen; Dan. quæle; Swed. quälja]:—to torment; mátti enga skemtan af hafa at kvelja þá, Eg. 232; at hann mundi svá vilja kvelja hana, Fms. vi. 352; ek skal alla vega láta k. Markvarð, Mag. 2; at eigi kveli bruna-þefr bókanna þá menn er …, 656 B. 1; ekki má verra vera en öfund sú, er kvelr af anuars góðu, Hom. 21; hann barðisk allan dag í gegn mér ok kvaldi mik, Fms. viii. 240; kvelit mik ekki lengr, Anal. 186; Grímhildr kvelr bræðr sína, Þiðr. II. reflex. to be tormented; kveljask í vesöld, Fs. 172; muntu kveljask með fjándanum í Helvítis loga, Fms. i. 202; þvíat ek kvelst þungliga í þessum loga, Luke xvi. 24; nú er hann (Lazarus) huggaðr en þú kvaliðr, Greg. 22; hann varð ílla við ok kveðsk kvaldr, … er hann skyldi kveljask úti í hverju íllviðri, Grett. 178 new Ed., Fs. 172: to be quelled, þá kvölðusk öll ráð fyrir konunginum, Hom. 112. III. part. as adj.; klárinn sækir þangat mest sem hann er kvaldastr, Fas. ii. 252.

kveljari, a, m. a ‘killer,’ tormenter, 656 B. 5, Al. 78.

kvelling, f. [perhaps akin to keli-, q. v., cp. also kvilli], ailment, ailing, Post. 210, Grett. (in a verse). kvellinga-samr, adj. ailing, valetudinarian, Eg. 126, Sturl. ii. 53.

kvelli-sjúkr, adj. ailing; ekki hefi ek verit k., Ld, 54, Eg. 126.

kvelli-sótt, f. ailment, Eg. 519.

kvelni, f. quailing, despondency, Hom. 86.

kvendi, n. a woman, womankind, Stj. 71, 257, 289, Grett. 161 A; kvendum ok körlum, MS. 4. 13: in mod. usage in a low sense.

Kvenir, m. pl. the Tchudic people of Kvenland in northern Russia, Eg.

kvenn-, the compds, p. 362, col. 2, observe—the ancients prob. said kven- with a single n; ‘kven’ is still sounded in Kven-grjót, a local name in western Icel., being the only remnant of the old form.

KVENNA-, gen. pl., see kona B.

kvenn-borinn, part. cognate, Fms. iv. 8.

kvenn-búnaðr, m. women’s dress, Eb. 256, Edda 68, Stj. 186.

kvenn-dýr, n. a she-beast, Stj. 71, 77.

kvenn-fat, n. woman’s attire, Landn. 119, N. G. L. i. 255.

kvenn-fólk, n. woman-folk, women, Fas. iii. 644, freq. in mod. usage.

kvenn-fugl, m. a hen-bird, Pr. 409.

kvenn-gildr, adj., opp. to karlgildr, q. v.: in the phrase, k. úmagi, a half pauper, who can do something for himself, Vm. 52, D. I. passim.

kvenn-gjöf, f. a gift to a woman, N. G. L. i. 75.

kvenn-hallr or kvenn-hollr, adj. amorous, Fms. v. 341.

kvenn-hempa, u, f. a woman’s petticoat.

kvenn-kenna, d, to address as a woman, Fas. iii. 75, Vígl. 24: gramm. kvennkendr, feminine, Sks. 103, Clem. 29.

kvenn-kind, f. womankind, Stj. 79.

kvenn-klæði, n. pl. women’s dress, Grág. i. 338, Landn. 119, N. G. L. i. 75.

kvenn-kné, n. kin by the woman’s side, cognate lineage, Hkr. i. 112: a female degree of kin, Fms. ix. 251, 327.

kvenn-kostr, m. a good match, of a woman, Fb. i. 407; þótti sá k. einnhverr beztr í Noregi, Fms. vi. 353; hinn bezti k., Grett. 71; um kveldit varð þeim tíðrætt um kvennkosti, Korm. 56.

kvenn-kvikendi, n. a female creature, Stj. 80, Sks. 103.

kvenn-kyn, n. the female sex, Hom. 31, Stj. 56, Barl. 24.

kvenn-kyrtill, m. a woman’s kirtle, Bs. i. 506.

kvenn-leggr, m. kindred by the woman’s side, the cognates, Gþl. 244, Fms. i. 6.

kvenn-legr, n. fornication, N. G. L. i. 377.

kvenn-liga, adv. woman-like, lady-like, Vígl. 33.

kvenn-ligr, adj. woman-like, Bs. ii. 152, Fas. iii. 576, Fs. 134.

kvenn-list, f. female skill, Vígl. 48 new Ed.

kvenn-maðr, m. a woman, freq. in mod. usage (see kona), Ld. 8, MS. 4. 23; kvennmanna bein, Eb. 338, and in countless compds; kvennmanns-búnaðr, kvennmanns-föt, a woman’s dress, Bárð. 173.

kvenn-mannligr, adj. woman-like, Sks. 169, Fas. iii. 528.

kvenn-nýtr, adj. virilis, Stj. 195.

kvenn-samr, adj. given to women, Sturl. ii. 195, Róm. 250.

kvenn-semi, f. the being given to women, Hom. 86, Finnb. 300.

kvenn-sift, f. (kvenn-svift, N. G. L. i. 78, 79), kin by the woman’s side, cognate lineage, opp. to karlsift (q. v.), Grág. ii. 176, Hkr. i. 112, Fms. i. 6; kvennsiftar-maðr, a cognate relative, N. G. L. i. 79.

kvenn-silfr, n. the silver or jewels of a woman’s dress.

kvennska, u, f. womanhood, Stj. 5: chastity, Gþl. 140, Bær. 11.

kvenn-skari, a, m. a bevy of ladies, Konr. 42.

kvenn-skikkja, u, f. a woman’s cloak, Nj. 200, Fms. ii. 134.

kvenn-skinn, n. womankind, in a low sense, Mar.

kvenn-skratti, a, m. a bad woman, termagant, Gísl. 52.

kvenn-skrúði, a, m. woman’s attire. Fas. ii. 377.

kvenn-skygn, adj. looking after women, Fas. iii. 527.

kvenn-skörungr, m. a stately, great lady, Nj. 30, Dropl. 6, Fs. 102.

kvenns-ligr, adj. = kvennligr, Al. 34, 172.

kvenn-stólar, m. pl. women’s seats or pews in church.

kvenn-styrkr (kvenn-sterkr), adj. a match (in strength) for a woman; varla ætla ek þik kvennstyrkan, Grett. 119 A, Fas. iii. 572.

kvenn-svift, f. = kvennsift.

kvenn-söðull, m. a woman’s saddle, side-saddle, Fms. x. 87.

kvenn-úmagi, a, m. a female pauper, Vm. 117, Bs. i. 285.

kvenn-váðir, f. pl. ‘women’s weeds,’ petticoats, Þkv.

kvenn-vælar, f. pl. female plannings, Gísl. 44.

KVER, n. [a for. word; Engl. quire], a sheet folded in a book; var stolit ór (the book) einu kverinu, Fms. viii. 402; þar er aspiciens bók í kverum (not bound), Vm. 122; bækr tuttugu, ok fimm kver at auk, Pm. 5: in mod. usage a small book, volume, Bæna-kver, a Prayer-book; Stafrofs-kver, an a b c book; Fræða-kver, Hallgríms-kver, Þorláks-kver, = the poems of Hallgrim, Thorlac; and esp. with the article Kverið = the volume containing the Catechism.

KVERK, f., pl. kverkr, mod. kverkar: I. in sing. the angle below the chin; hann tók undir kverkina ok kyssti hana, Nj. 2; ok var allt þrútið undir kverkinni, Bs. i. 382; Þjóstólfr laust undir kverkina, Fms. vii. 211: metaph. the inner bight or angle, of an axe, undir kverk öxinni, Nj. 84; féll hverr boðinn í kverk öðrum, Fms. xi. 13; bita-k., sperru-k., the angle under a cross-beam. II. in plur. the throat; konungr for höndum um kverkr sveininum, Ó. H. 196; ör stóð um þverar kverkrnar, Eb. 244; tekr hann þá um kverkr henni, Fms. iii. 224; höku, kinnr eða kverkr, Edda 109; þá er hann leggr hana um kverkr sér, MS. 625. 183; hann laust fremri hyrnu undir kverkr þeim, Fms. vii. 191; nístir tunguna við kverkrnar, Al. 77, Grett. 101 new Ed.; kverknar fúnuðu, Bs. i. 189; þat er minnr í nef kveðit en meirr í kverkr, Skálda 166; tók verk allan ór kverkunum, Ó. H. 197. COMPDS: kverka-bólga, u, f. bronchitis. kverka-mein, n. bronchitis, Bs. i. 116, 189, 347, 445. kverka-sótt, f. a throat disease, Ann. 1310. kverka-sullr, m. a boil in the throat, quinsy, Ó. H. 196.

kverk-ál, f. the cheek-strap of a bridle.

kverk-band, n. a string of a cap or hood, Grág. ii. 132.

kverk-mæltr, adj. speaking in the throat.

kverk-segi, a, m. a muscle in a fish’s head.

KVERN, f., gen. kvernar, but the mod. form kvörn, gen. kvarnar; [Ulf. qairnus, Mark ix. 42; A. S. cwyrn; Old Engl. quern; O. H. G. quirn; Dan. kværn; Swed. quarn]:—a handmill; þar sat kona við kvern, Fms. vii. 233; ok und kvernum klaka, Ls. 44; era þat karls-ætt er á kvernum stendr, Hkv. 2. 2; bondwomen used to turn the handmills, and the turning of the quern was, as it still is in Icel., where every farm has its handmill, accompanied by singing a song, see esp. the Millsong in the Edda (Gróttasöngr), 78 sqq. 2. metaph. an eddy or whirlpool in a river is called kvern, agreeably to the legend popular among all ancient Teut. people of a wonder mill grinding salt at the bottom of the sea, such as the famous mill Grótti, in the old Danish story of king Frode, which ground gold and peace, and at last the sea salt. COMPDS: kvernar-auga, n. a ‘mill-eye,’ mill-hole, Edda, cp. also the prose to Hkv. 2. kvern-á, f. a mill-stream, Bret. 45. kvern-berg, n. a mill-stone quarry, D. N., H. E. i. 396. Kvern-bítr, m. mill-biter, a name of a sword, Hkr. kvern-foss, m. a mill-force, D. N. kvern-hús, n. a mill-box, = lúðr, Boldt, D. N., B. K. 81. kvern-steinn, m. a mill-stone, Edda 78, Fms. i. 17, Sks. 420. kvern-stæði, n. a mill-place, where a mill stands, D. N.

KVEYFA, d, this—not kneyfa or qneyfa as in the Editions—is the true form of the word, which has become obsolete in Icel., but remains in Engl.; [Engl. quaff = to drink in large draughts till one loses breath]:—to quaff; Egill kveyfði af horninu í einum drykk, Eg. 557; Egill drakk um hríð, ok kveyfði hvert horn er at honum kom, 559, Trist. 10; kveyfa ker, Mag. 68; hlífðit Kristr þá er kólgu hrafn kveyfði með stöfnum, Christ helped not when the sea raven (his ship) quaffed water from stem to stern, was swamped, Bs. i. 16 (in a verse).

kveyfir, m., poët. a quaffer, Lex. Poët.

kveyking or kveiking, f. kindling, Stj. 6, Mar.

KVEYKJA, t, or kveykva, Grág. (Kb.) i. 16, Hðm. 1; quøqua, Greg. 33, 34, etc.; kvöykja, Sks. 634; but also spelt kveikja, Fb. i. 203, Sks. 53 new Ed., Fms. v. 316, x. 367, Hom. 193; gen. pl. kveykna, Nj. 194; [Ulf. qiwian = ζωοποιειν; A. S. cwician; Engl. quicken; Hel. aquicon; Dan. kvæge; Lat. vivere]:—to quicken, kindle; kveykja ljós, to kindle a light, Fs. 38; k. log, id., Fb. iii. 408; kveikja eld, to kindle a fire, Ísl. ii. 152; þessi arfa-sáta var tekin ok kveyktr við eldr, Nj. 194, 199; síðan kveykti þessi maðr eld, Fs. 5; með kveyktum eldi, Eb. 56 new Ed.; kerti fékk konungr honum ok sagði þat sjálft kveykjask mundu ef því væri á lopt brugðit, Bárð. 179; quøqua ljós í keri, Greg. 33, 34; kveykt eðr tendrat, Mar.; k. lostasemi, Rb. 352; k. upp fjandskap, Valla L. 227; henni var mikill harmr kveikðr í hjarta, Fms. x. 367; kveykva sorg, Hðm. 1. 2. metaph. to kindle a report; ein er sú sögn er sá kveikir, Mar.; þeim hélt við váða er þetta höfðu kveykt, Fms. ix. 358, v. l.; Þórarinn bað eigi neina kvittu kveikja í hirð konungs, v. 316. 3. pass., engi skyldi kvittr kveikjask, Fb. i. 203; nú kveykir hón galdra, Bret. 26; stormr kveikisk, Sks. 231 B; tungl kveykisk, the moon is lighted, Rb. 122; kveykja upp kyn hins andaða, Stj. 425; þú kveiktir mik svá sem Guð vildi í öndverðu, Hom. 154; heldr en kveikvi, MS. 677. 9; harm kveykði orm einn at mæla við Evu, Ver. 4; kveikjask til ástar, Fms. i. 231.

kveykja or kveikja, u, f. kindling, Stj. 192; öfundar k., Bs. ii. 21: in the west of Icel. a slight swelling of the rivers from rain or a thaw is called kveykja, a freshet,—það er komin k. í árnar. cp. kvikva (II). II. plur. kveykur (and kvikur, Bs. i. 197), yeast, ferment of ale; queyquor voru lagðar undir mungáts efni, Bs. i. 339; einhverr maðr vildi mungát göra, ok horfðisk á úvænliga, kvikurnar (kveikarnar, v. l.) vildu ekki duga, 197.

kveykr, m. [Engl. wick; Swed. veke; Dan. væge], a wick, of a lamp, Fb. iii. 508, freq.

kviða, u, f. [kveða], an epic poem, a song or ballad composed in such metre as the Völuspá, and thus opp. to mál (a didactic poem, sentences), q. v., drápa (heroic), q. v., and ríma (modern ballads), q. v.: the name of several old songs, Hýmis-kviða, Sæm. 105 (Bugge); Þryms-k., 124; Völsunga-k., 193; Helga-k., 112 (Möbius); í þessi kviðu, 241 (Bugge); Guðrúnar-k. in forna, 241, 242; Sigurðar-k. in Skamma, 246 (Fas. i. 197); kviða Sigurðar, Sæm. 247; k. Guðrúnar, 274; Atla-k. in Grænlenzka, 282; Hákonar-k., Fms. ix; Glælungs-k., v. 100, 108; í kviðunni, Grett. 105 new Ed. kviðu-háttr, m. the metre of a kviða, the epic metre such as that of the Völuspá, Beowulf, and the like, opp. to ljóða-háttr and mál; þvíat þá þykkir betr hljóða þessar samstöfur í kviðu-hætti, Skálda 182 (Olave Hvíta-skáld); the word also occurs in the Háttatal Rögnvalds, verse 3, and is a more correct name than the usual fornyrðalag, which has no old authority, except in a lemma from a later hand in one of the verses of the Háttatal by Snorri.

kviðaðr, part. = kviðugr, Post.

kvið-áll, m. the flesh of the stomach of animals. Dipl. iii. 4.

kvið-band, n. a kind of belt.

kvið-blástr, m. swelling of the belly, Thom. 461.

kvið-burðr, m. [bera kvið], the verdict or delivery of the verdict of neighbours (búar), Grág. i. 54, 104, 168, Nj. 87, passim; þá berr norðr alla kviðburði = in that spot the verdict belongs to neighbours to be summoned in the north, referring to a battle fought on the northern slope of a wilderness, Ísl. ii. 347: metaph., ryðja menn ór kviðburðinum, to challenge men out of the k., i. e. to challenge the neighbours, Nj. 235.

kvið-drag, n., medic. a rupture, of a horse, Gþl. 504.

kvið-dragi, a, m. ruptured, of a horse, Jb. 366.

kvið-dráttr, m. = kviðdrag, Jb. 366 A.

kvið-gjörð, f. a belly girth, of a saddle.

kvið-hlutr, m. a belly piece, of a skin, Karl. 32.

KVIÐJA, að, [akin to kveða], prop. a law term, to banish, as in the saw, Urðar orði kviðjar (MS. wrongly kveðr for kviðr?) engi maðr, no wight can resist the word of weird, there is no appeal against the weird of fate, Fsm. 47: to forbid, blót eru kviðjuð, Hallfred; blót er oss kviðjat, at vér skulum eigi blóta heiðnar vættir, ok eigi heiðin guð, né hauga né hörga, N. G. L. 1. 430; en ef hinn vill kviðja haga sinn, þá seti hann garð milli, 245; þat líkaði ílla Þorfinni ok nennti þó eigi at kviðja honum mat, Grett. 36 new Ed.; kom þar loks at kvödd (qs. kviðjuð) var bygð köppum þeim er mistu dygð, i. e. the evil-doers were banished the country, Skáld H. 3. 41; jöfurr lét kviðjat ófrið, the king forbad all strife, Od. 16, Fms. vi. 154 (in a verse): with dat., k. e-m e-t, to forbid; móðir hans vildi þat kviðja honum, Bs. i. 152; sá er fyrr görði úlofaðan hint, ok kviðjaði hann sér lofaðan, Greg. 38; þú neyttir kviðjaðan ávöxt jarðar, the forbidden fruit, Sks. 548; úsæmilegt er at þeir göri þat sjálfir, er þeir eiga öðrum at kviðja, H. E. i. 457: with infin., þeim tíðum er biskup hefir kviðjat oss konur at taka, N. G. L. i. 16; þú skaltat of kviðja mér at berjask, Korm. (in a verse). II. part. kviðjandi, a banisher, forbidder; stríð-kviðjandi, a ‘strife-banisher,’ peace-maker, Lex. Poët.

kviðjan, f. banishment, a ban, K. Á. 202, Bs. ii. 64.

kviðlingr, m. . mod. kveðlingr, a ditty, esp. of a satire or lampoon, Íb. 11, Nj. 50, Eg. 124, Sturl. i. 13, Fms. vi. 193, Grett. 32 new Ed.

kvið-maðr, m. a ‘verdict-man,’ juror, Grág. i. 54.

KVIÐR, m., gen. kviðar, pl. kviðir, acc. pl. kviðu. [Ulf. qiss = -φημία, -λογία, as in ana-qiss = βλασφημία; þiuþi-qiss and waila-qiss = εὐλογία; missa-qiss = σχίσμα, etc.]:—prop. a saw, saying, speech, word, and hence in law a verdict given by neighbours; for the Engl. ‘verdict’ is indeed a kind of rendering of the Norse term; kviðr Norna, the word of the Norns, weird, fate, death, kveld lifir maðr ekki eptir kvið Norna, Hðm. 31; orðs-kviðr, a saw, proverb; mis-kviðr, ‘saying-amiss,’ false pleading. The old law makes a distinction between vætti (a witness) and kviðr (a verdict),—þar er bæði fylgir einni sök vætti ok kviðr, þá skal vætti fara fyrr fram en kviðr, Grág. i. 47: before delivering his opinion each neighbour had to take an oath,—þat er mælt, áðr kviðr sé borinn, at þeir skulu eiða vinna allir áðr at dómi, 53. The old records mention various kinds of neighbours and verdicts: 1. in Norse law, α. the heimis-kviðr (heims-kviðr, heimilis-k.) or a ‘home-verdict,’ a verdict of neighbours, bearing some resemblance to the oath of compurgators; ten, or in lesser cases four or six, neighbours were to accompany the accused to the court, two of whom had to swear on the book, and the rest followed,—en þat er heims kviðr er tíu menn fylgja til móts, en sverja tveir menn á bók, en átta sanna þat, N. G. L. i. 311, cp. ii. 505; hafa með sér heimiliskviðar-vátta til þings, K. Á. 214; hann hafi heiman heimiliskviðar-vitni, 152; nema heimiliskviðar-vitni fylgi, Gþl. 193: þá skal með þessu heimiliskviðar-vitni sækja, N. G. L. 4. 140 (heimskviðar-vitni, 337); þá skal með þessu heimiliskviðjar-vitni sækja, at einn skal bera en tveir sanna um þriggja aura mál, en um sex aura mál skal einn sanna en fjórir sverja, en þeir skulu vera fylkis-menn, N. G. L. i. 140, 316; en ef eigi kemr saga hins sára fram á fyrsta þingi né heimiliskviðar-vitni, þá …, 160: similar were the ‘sandemænd’ (soothmen) of the early Danish law; to this the old saw refers, hættr er heimiskviðr, nema sér góðan geti, perilous is the home-verdict, unless one gets a good one, Sdm. 25. β. in Icel., unless the bjargkviðr (q. v.) be identical to heimis-kviðr, this sort of verdict is seldom mentioned; eigi skal heimis-kvið annan at henda, Grág. i. 361. 2. in Icel. law the tólftar-kviðr (verdict of twelve), also called goða-kviðr (priest verdict), Grág. i. 168, viz. a body of twelve men, of whom eleven were to be summoned by the goði of the district, and he, being the twelfth of the number, had to deliver the final verdict. The verdict of twelve was only appointed for certain cases defined in the law, K. Þ. K. 168, v. l.; nú hefir maðr tólptar-kviðar kvatt, ok skal goði nefna þriðjungs-menn sína til kviðar þess með sér, ok er honum rétt hvárz þeir eru bændr eða grið-menn, hann skal ellefu menn nefna aðra en sik, Grág. i. 57, see the whole chapter 17 in Þ. Þ., as also the Grág. passim; ella kveðja til tylptar-kviðar goða þess (þann?) er sóttr er …, en ef sjálfr er sóttr goðinn þeirri sök, þá skal kveðja samþingis-goðann tólptar-kviðar; tólptar-kviðar skal kveðja þann goða er sá er í þingi er sóttr er, Grág. i. 138; er goði er kvaddr tólptar-kviðar um þat er hann á eigi at skilja, þá …, 168, 207; nú koma menn til þings, ok málit í dóm, ok á Glúmr (in his capacity as goði) at bera tólptar-kvið, … Glúmr berr at honum kviðinn ok únýtti málit, Glúm. ch. 18: tólptar-kviðr átti um at skilja, en hvárrgi þeirra Snorra né Arnkels þótti bera mega kviðinn fyrir hleyta sakir við sækjanda ok varnar-aðilja, var þá Helgi Hofgarða-goði kvaddr tylptar-kviðar, … eptir þat bar Helgi at kviðinn, Eb. ch. 16, cp. also the passage in Lv. ch. 4, where a verdict of twelve seems to be meant. β. but the common popular verdict was the búa-kviðr or neighbour-verdict, given by five, and in some cases by nine, neighbours (see búi), who had to be summoned either at home (kveðja búa heiman) or in certain exceptional instances in the court (á þingi); the instances in the Grág. and the Sagas, esp. the Nj., are almost endless: technical phrase, bera kvið, to give the verdict, Nj. 87, Grág. i. 57, passim; as also, bera af kviðinn, or, bera á kviðinn, to give a verdict for or against, (see bera B. I); ryðja kvið or kviðu, prop. to ‘clear the verdict,’ i. e. to challenge the neighbours, Grág. i. 29; bjóða til ruðningar um kviðinn, Nj. 87, passim. γ. a special kind, egningar-kviðr, a kind of law quirk, Grág. i. 56: ironical, nú er getið um fyrir Þorkatli at honum þykkja ríkt bornir kviðirnir, Lv. 27. From the analogy of the Icel. customs, it can be inferred with certainty that along with the invasion of the Danes and Norsemen, the judgment by verdict was also transplanted to English ground, for the settlers of England were kith and kin to those of Iceland, carrying with them the same laws and customs; lastly, after the Conquest it became the law of the land. This old Scandinavian institution gradually died out in the mother countries, and came to an end in Icel. A. D. 1271–1281, with the fall of the Commonwealth, and the introduction of a Norse code of laws, whereas it was naturalised in England, which came to be the classical land of trial by jury.

KVIÐR, m., gen. kviðar, pl. kviðir, acc. pl. kviðu; [Ulf. qiþus = κοιλία, μήτηρ; A. S. cwið; O. H. G. quiti; Swed. qved; Gr. γαστήρ; cp. Lat. venter]:—the womb; Ulfr reist á honum kviðinn, Nj. 275; minta styrkir kvið, Lækn.: of animals, svall allr kviðrinn á hestinum, Bs. i. 345; so water reaches, upp í kvið; éta hálfan kvið, to eat half one’s fill; fara síganda kviði, to go with a sinking belly, i. e. to limp, lag behind; get ek at þeim fari héðan af síganda kviði, Grett. 151 A; hann tók hendi sinni niðr undir miðjan kviðinn, Edda 33, Fms. iv. 385. 2. esp. the womb, Lat. uterus; konu er barn hefir kviknat í kviði, K. Þ. K. 134, Grág. ii. 69; þat barn er eigi arfgengt, er kvikt er í kviði áðr móðurinni sé frelsi gefit, i. 178; óx brúðar kviðr frá brjósti niðr, Bjarn. (in a verse), Fms. vi. 350–352, as also the N. T.,—þú munt getnað fá í kviði þínum, Luke i. 31; ok barnið spratt upp í hennar kviði, 41, 44; blessaðr er ávöxtr kviðar þíns, 42; áðr en hann var getinn í móður-kviði, ii. 21; allt karlkyns þat er fyrst opnaði sinnar móður kvið, 23; af móður-kviði fæddir, Matth. xix. 12, Gal. i. 15; sæll er sá kviðr er þig bar og þau brjóst er þú milktir, Luke xi. 27.

kvið-skegg, n. hair on the belly, Fas. iii. 98.

kvið-slit, n., medic. a rupture: kvið-slitinn, part. ruptured.

kvið-sullr, m. a boil on the stomach, Bs. i. 353.

kviðugr, adj. pregnant, big with child, Stj. 176, 197; mær mun kviðog verða ok mun ala son, Post. 645. 62; sú mær ok móðir varð kviðug af Helgum Anda, Mar.:—with prep., vera kviðug at barni, to be with child; hón var kviðug at barni, Bs. ii. 166; Helga kona hans var kviðug at barni Þórðar, Þórð. (1860) 95: kviðug af kviknuðu jóði. Nikuld. 8; varð Loptr kviðugr af (at?) konu íllri, Hdl. 40, where the meaning is that Loki gave birth to an ogress (Hel?).

kvið-verkr, m. colic, Mar.

kvið-þroti, a, m. a swelling of the stomach, Bs. i. 323.

kvika, u, f. the quick under the nail or under a horse’s hoof, Bs. ii. 184, freq. in mod. usage. II. fermentation, swelling, of a fluid; eitr-kvikja, q. v.; ok af þeim kviku dropum kviknaði ok varð maims líkandi, Edda 4; see kvikva.

kvika, að, to move, stir; hann kvikar ekki; this verb is freq. in mod. usage, but is not recorded in old writers.

kvika, u, f. obstructions of the ducts in the nose, which used to be thought to be quick (i. e. live) worms; Vespasianus hafði kvikur í nösum, en þat mein kalla þeir ‘vespas,’ því var hann kallaðr Vespasianus, V. had ‘worms in the nose,’ which disease they call vespas, therefore he was called V. (sic), Post. (Unger) 155.

kvikendligr, adj., mod. kvikindisligr, rendering of Lat. animalis, of the animal kind, Eluc., Hom. (St.): mod. shabby.

kvik-fé, n., kyk-fé, Grág. i. 397:—live stock, cattle, 414, Eg. 132, 133, Eb. 40, Stj. 106, Fms. v. 315, Gullþ. 25, Fs. 128, Bs. i. 738, passim.

kvik-fénaðr, m. = kvikfé, Sks. 323, freq. in mod. usage.

kvikindi, see kvikvendi.

kvik-látr, adj. quick, lively, Al. 38, Fas. iii. 67, N. G. L. ii. 421.

kvik-liga, adv. briskly, Karl. 86.

kvik-ligr, adj. brisk, lively, Bs. i. 80.

kvikna, að, kykna, Hom. St.:—to quicken, come to life; dvergar höfðu kviknað í moldunni, svá sem maðkar í holdi, Edda 9; af þeim kviku-dropum kviknaði ok varð manns líkendi, 4; ek em einn andi kviknaðr í manns líkam, Hkr. i. 280; konu er barn hefir kviknað í kviði, Grág. ii. 69; þann tíma sem þeir eru kviknaðir, Stj. 80: of the moon, tungi kviknar, the moon is born, is new, Rb. 130; áðr tunglit kvikni, MS. 415. 10; með kviknuðu tungli, with a new moon: of light, to quicken, eldr kviknaði seint, Bs. i. 7; ljósit kviknaði aptr, Bárð. 180; kyknar ljós miskunnar, Hom. (St.): metaph. to revive, get spirits, þá kviknaði hestr hans er fyrr var móðr, Bær. 18.

kviknan, f. quickening; dvergarnir höfðu tekit kviknan, Edda 9.

KVIKR, adj., also kykr, with a characteristic v, which is often retained before a vowel, so that we have two forms, kvikvan or kykvan, kvikvir or kykvir; in mod. usage this v has been dropt; [Ulf. qius = ζων; A. S. and Hel. quic; Engl. quick; provinc. Germ. queck; Swed. quick; cp. Dan. quæg = cattle and quæge; the Lat. virus, vivere, as also Gr. βίος, are according to comparative philologers, identical with the Teut. word]:—quick, alive, living, chiefly with the notion of feeling, the ‘quick,’ as opp. to the unfeeling or dead; kyks né dauðs, quick nor dead, Edda 39 (in a verse); dauðan eða kvikvan, Hallfred (kykvan, Hkr. l. c., but wrongly, as the syllable rhymes with bliks); ef allir hlutir í heiminum, kykvir ok dauðir, gráta hann, Edda 38; kvikum né dauðum, Hom. 59; ef hann sýnir eigi at þinglausnum hrossit kvikt né dautt, Grág. i. 140; ey getr kvikr kú, Hm. 69; kvöl þótti kvikri at koma í hús Atla, Am. 98; yfir þá götu | náði engi kvikr komask (no quick, no living), Sól. 1; sem á kykum manni, Ó. H. 231 (in a verse); skera e-n kvikvan, to dissect alive, Akv. 24, Gh. 17; yrða ek þik kvikvan, Am. 22; ok ertú kvik en konung-borna, Hkv. 2. 46: sem kykvir tívar, like quick men, Sighvat (Ó. H. 230 in a verse); þeir flettu hann af klæðum ok ætluðu at flá hann kvikvan, Fms. vii. 227; sem hann væri fleginn kvikr, Mork. 221; ef þá verðr nokkut kvikt fyrir sjónum þeim, Fms. i. 9; þá bauð Helena at brenna þá alla kvikva í eldi, Hom. 101; þat barn er eigi arfgengt, er kvikt er í kviði móðurinni, Grág. i. 178; hvat segir þú, kvikr Fjandi? MS. 4. 15: allit., engi kvik kind, D. I. i. 246; á kykum kvisti, 303. 2. quick, sensitive; kykr vöðvi, the quick muscle, the quick of toes and nails; hann batt höfuð hans við slagálar sér, ok laust kykva-vöðva sínum á tönnina, er skagði ór höfðinn, Hkr. i. 100, (Orkn. 12, l. c., alters the word into ‘kálfanum,’ but erroneously; the legend of the death of earl Sigurd bears resemblance to that of Hannibal’s death, as told in Pausan. viii. 11,—τιτρώσκεται τον δάκτυλον.) 3. lively, glad; svá verðr herrinn kvikr við þenna kvitt, at …, Al. 117. 4. in the phrase, skríða kvikr, to be alive, swarming; þótti jörðin öll kvik skríða fyrir mannfjölda, Stj. 598: of vermin, á þessum haug lá hundrinn Argus, og skreið nú kvikr, Od. xvii. 300 (ἐνίπλειος κυνοραιστέων).

kvik-sandr, m. quick-sand.

kvik-setja, t, (kyk-setja, Fms. viii. 201), to bury alive, Bárð. 179, Ann. 1357, Pr. 413:—eccl., kyksettr, enshrined as a saint; man gott orðit til kyksettra í bænum í þessi hríð, Fms. viii. 101.

kvik-silfr, n., mod. kvika-silfr, [Dan. kvæg-sölv], quick-silver, mercury, Rétt. 39.

kvik-syndi, n. a swamp, quick-sand.

kvik-tré, n. a kind of hearse carried on horseback; reiða á kviktrjám.

kvikva, u, f., mod. kvika, [Engl. quick; Swed. quicka], the quick, the flesh under the nails, and in animals under the hoofs; á hendi heitir … kvikva, Edda 110, freq. in mod. usage; skera nögl upp í kviku, to cut the nail to the quick; járna hest upp í kviku, to shoe a horse to the quick. II. fermentation, swelling, of a fluid: also yeast, see kveykja and kvika. kviku-dropi, a, m. drops of k., Edda 4.

kvikva-settr, part. enshrined, Ó. H. 230 (in a verse).

kvikvendi, n., spelt and sounded variously, kykvendi, mod. kvikindi:—a living creature, of men and beasts: hón (the earth) fæddi öll kykvendi, Edda (pref.); þau bæði (soul and body) eru eitt kvikendi, Hom. (St.); allt er hljóð þat er kvikendis eyru má heyra, Skálda 173; þar af sigrar hann öll kvikvendi, Edda (pref.); öll kvikvendi fæddu dauðan frumgetnað, Mar.; hann átti ægishjálm er öll kvikvendi hræddusk við, Sæm. 131:—animals, beasts, as opp. to men, menninir ok kykvendin, Skálda 180; manna eða kykvenda, 656 C. 26; einhverju kvikendi, Fs. 128; alla fugla ok öll kykvendi, Sks. 499 B; þá er Guð hafði skrýddan allan heim meðr kykvendum eða fuglum, 498 B; þá dó öll Egipzkra manna kvikendi, Stj. 272; sem þat kvikvendi var vert, Gþl. 190; hveregum kykvendum er maðr vísar eðr fælir at manni, Grág. ii. 119; hverju var líkt?—Sem kykvendi léti, Fms. vi. 202; en ekki var síðan mein at þessu kykvendi, 144, Best. 50 (of a salamander); kvikenda kyn, kind of beasts, Stj. 18; skor-kvikendi, insects; skrið-kvikendi, reptiles.

kvilla, u, f. = kvilli; þurs veldr kvenna kvillu, Rúnakv.

kvilli, a, m. [cp. kvelli-], sickness, ailment, freq. in mod. usage.

kvintill, m. a kind of measure, Rb. 460.

kvirr, adj. calm; see kyrr. kvir-leikr, m. = kyrrleikr, Thom. 44.

KVIS, m. [kviðr; cp. Goth. qis], a rumour, tattle; nú sem konungr heyrði kvis þeirra, Stj. 518, v. l., freq. in mod. usage, as in 2 Cor. xii. 20 = Gr. ψιθυρισμοί.

kvisa, að, to gossip, whisper; nú sem hann sér sína menn kvisa með sér, Stj. 518; þér hafit kvisat í milli yðvar, at …, Edda 30.

kvisa, u, f. a kind of bird, Edda ii. 488.

kvis-sögn, f. and kvis-sögur, f. pl. tale-bearing, Sturl. iii. 125.

kvista, að, [Ulf. qistjan = ἀπολλύναι], to branch out like a tree; sem hrátt hrís nær þat er í skógi kvistað, Fas. iii. 447; k. lim af tré, Stj. 401; þeir kvistuðu þar bál mikit, they cut (wood) for a large fire, Eb. 314: metaph. to cut down, ef hann kvistar af mér slíka vinina sem þú ert, Lv. 49; vera má at ek kvista einhvern yðar áðr en ek em felldr, Njarð. 344; kvista menn niðr sem hráviði, Karl. 155.

Kvistlingr, m. a sapling: descendants of Kvist, Landn.

kvistóttr, adj. twisted, gnarled, of wood.

KVISTR, m., pl. kvistir, acc. pl. kvistu, [Dan. kvist; Swed. qvist; akin to kvísl]:—a twig, branch; tökum tvá kvistu ok leggjum á oss i mynd krossins, Fms. i. 136; þeir veltu viðjunum á drekann, ok fylgir maðr upp hverjum kvisti, Fas. ii. 188; á limar ok kvistu viðarins, Fms. vi. 153; aðrir hjuggu kvistu af trjánum, Matth. xxi. 8; sjaldan verða kvistir betri en aðaltré, O. H. L. 5; í kné gengr hnefi of kvistir þverra, Am. 69; sem fura at kvisti, Hðm. 5; sem ernir á kvisti, 31; á kykum kvisti, in a living twig, i. e. in a fair condition, D. I. i. 303; kvista fjöldi, Sks. 441: metaph., engi kvistr þorni sá er af mér blómgask, Sks. 616 B; með kvisti es, ok með ósins hring (of the cross stroke in the letter ø), Skálda 161; il-kvistir, poët. ‘foot-twigs’ = the toes, Am. 62, cp. πέντοζον in Hes. Op. 740; kvikr kvistr, live stock; hann á eigi meir í kvikum kvisti en eina kú, Mar. 1049. 2. in mod. usage also a knot; tré fullt af kvistum, a tree full of knots. 3. a pr. name, Landn.

kvist-skæðr, adj. ‘twig-scathing,’ epithet of the sun (?), Hðm. 5.

kvistungar, m. pl. = kvistlingar, Sturl. iii. 184.

KVITTA, að, [a kind of iter. from kveða; Scot. quitter]:—to rumour, report, noise abroad; var þá kvittað, at mannsafnaðr væri fyrir norðan land, Sturl. iii. 19; var þat kvittað, at …, i. 62 C; ef svá er sem sumir kvitta, Al. 134.

kvitta, að, [a for. word; Fr. quitter, from late Lat. quietare], to acquit, esp. of a debt, due; Gyrðr kvittaði Hall þar um, Vm. 72; hanu kvittaði Orm af sögðu jarðar-verði, Dipl. i. 11; hefir þú kvittað fyrir mig, Pass.

KVITTR, m., pl. kvittir, acc. kvittu, [kviðr]:—a report, loose rumour; sá kvittr kom yfir, at …, Eg. 164; sá k. kom fyrir þá, at …, Fms. i. 67; ljósta upp kvitt, to spread reports, Nj. 107; kveykja kvittu, Fms. v. 316; hann kvað þat ekki vera nema kvitt ok pata einn, Hom. 113; eigi skulu þar kvittir ráða, Grág. i. 347, Gísl. 47; gjaltú varhuga við þeim kvitt hölða (murmur), Sighvat; biðr hann ok konung varúð við gjalda þeim kvitt er bændr höfðu, Fms. vi. 42; þing-kvittr, Þórðr þóttisk spyrja tíðenda,—Hinn sagði þing-kvitt, he told him news from parliament, Sturl. i. 30; Sveins menn segja aptr þeim kvitt, Orkn. 404; hann heyrði þann kvitt at Hornboði mundi honum eigi trúr, 298; þetta berr breytiliga til, er þú hefir at ganga eptir kvittum (tittle-tattle, kvittun MS. falsely) úvísra manna, Lv. 77.

kvittr, adj. quit, acquitted, receipted; er hann skyldr kirkjunni sjötján aura en kvittr um allt annatt, Vm. 4; göra e-n kvittan ok liðugan, Dipl. iii. 1; handleggja kvitt ok liðugt, v. 1; gefa e-t kvitt, Fms. v. 291: the phrase, skilja kvittr við kvittan, to put clear from one another; um allt því eg kvittr er, Pass., Vídal. passim: whence kvittera, to give a receipt (kvittering).

kvitt-samr, adj. slanderous, Krók. 46 C.

KVÍ, f., pl. kvíar, [quey or quoy, Orkn. and Shetl.], a fold, pen, esp. where sheep are milked; reka fé í kvíar, Hrafn. 8; ær í kvíum, Dipl. ii. 14; útlagask hann við þann er kvína á, Grág. ii. 329; ór kví þeirri, id.; ef búfé gengr ór kvíum, Js. 100; kvía gimbill, a young sheep, Sturl. ii. 150; sem sauðir í kví, Fms. viii. 219; hugðisk mundu taka þá í kvíum sem sauði til skurðar, 60:—in mod. usage in pl. the pen where sheep are milked, moka kvíar, Bjarn. (in a verse), Ísl. Þjóðs., Piltr og Stúlka, Snót:—metaph. a lane of men branching like a fork = klömbr, Ó. H. 119, Orkn. 468, Eg. 232, Sturl. i. 29, Fms. vi. 69: in plur., Lv. 95, Glúm. 386. COMPDS: kvía-ból, n. a milking-place, Snót. kvía-garðr, mod. kvía-veggr, m. a pen-wall, Hrafn. 8, Sturl. ii. 195. Kvíar-mið, n. a local name, Landn.: local names, Kví-á, Kvía-bekkr, Landn.

kvía, að, to pen sheep for milking, freq. in mod. usage: to pen, hem in, Bs. i. 330, Fs. 27: to enclose, at konungr kvíi oss hér í vágs-botninum, Fms. xi. 66, Grett. 83 A; kvía e-n af, to shut one up.

KVÍÐA, pret. kvíddi, but in mod. usage a strong pret. kveið, kviðu, kviðit; but in pres. weak kvíði:—to feel apprehension for, with dat.; kvíað e-u, hann kvíddi ok engu vilgi mjök, Bs. i. 393; hann kviddi dauða, MS. 623. 1; kaupmaðrinn ok búandinn kvíðir sér ok sínu fé, Fms. viii. 234; ekki kvíði ek mér, Bret. 36; menn kvíddu fjár-forráðum mínum, Bs. i. 479; ok kvíða ekki hótum hans, Fær. 21; harms þess er hann kvíddi, Skálda 186:—with prep., kvíða við e-u, id.; kvíddu allir við kvámu hans, Gísl. 78; snemmt er þér at k. við hánum, Lv. 26; k. við harmi, Skálda 186; hann kvíddi viðr frostinu, Stj. 122; hann kvíddi mjök við ánauð, Hom. 118; ok kvíddu menn mjök við þeim, Fs. 76; svo kvíði eg sízt við dauða, Pass. 37. 14:—k. fyrir e-u. id. (mod.)

kvíða, u, f. apprehension, anxiety, Sks. 228 B; kvíðu-staðr, fear,apprehension, Ld. 190.

kvíð-bjóðr, m. a dismal foreboding, Bs. i. 145.

kvíð-bogi, a, m. (qs. kvíðboði), apprehension; bera kvíðboga fyrir e-u.

kvíði, a, m. apprehension, freq. in mod. usage, = kvíða.

kvíðinn, adj. timid, anxious, Karl. 491; ú-kvíðinn, unconcerned, Eb. 88.

kvíð-vænligr, adj. (-liga, adv.), gloomy-looking.

KVÍGA, u, f., gen. pl. kvígna, Glúm. 340, [Scot. and North. E. quey or whye]:—a young cow before she has calved, Lat. juvenca, Landn. 46, 264, Grág. i. 502, Eb. 318, Sturl. i. 173, Fas. iii. 211, Bret. 10, Edda (pref.); kvígu-kálfr, Bs. i. 368, Eb. 318, passim: a local name, Kvígu-vágar, Landn.

kvígendi, n. a young cow or bullock, Fas. i. 253 (where = kvíga); in local names, Kvíganda-fjörðr, -nes, mod. Kvígendis-fjörðr, Landn.

kvígildi, n. = kúgildi, q. v.

kvígr, m. a young bullock, Lat. juvencus, Edda (Gl.): a pr. name, Fb.

KVÍSL, f. a branch, esp. of a tree, a fork, Fms. i. 75 (a dung fork); hey-k., a hay fork: of a stag’s horns, Str. 3; kvísla-tré, a forked tree, a fork, Rd. 296: of the letter y, Skálda 161. II. metaph. the fork of a river; hann hélt upp eptir inni Eystri kvísl, Fms. vii. 55, 188, Stj. 108, Symb. 12; nú eru kvíslir fleiri, ok skal eigi banna fiski för í einni kvísl, Grág. ii. 351; mið-k., the middle stream, Nj. 236; Elfar-kvíslir, a local name, the mouth of the Gota River, Fms.; Vana-k., Hkr. (begin.):—the stem or pedigree of a family, skal í þá kvísl óðal hverfa, Gþl. 282; milli fjarborinna kvísla, Sks. 330; kyn-kvísl, ætt-kvísl, nið-kvísl, lineage.

kvísla, að, to branch; k. saman, Bs. i. 314: but esp. dep. kvíslask, to branch out, of a tree, lineage, stream, etc., Fms. v. 347, Fs. 146, Sks. 441, 609.

kvola or kvála, að, to squeeze or crumple between the hands.

kvonstr, n. = kynstr, Ann. 1407.

kvora, að, = korra.

kvos, f. a little hollow place, = kjós, q. v.

kvotla, að, to dabble, (conversational.)

KVÆÐI, n. [kveða], a poem, song; kvæði is the general name, drápa, ljóð, mál, kviða, ríma, the names of special kinds; but kvæði cannot be applied to a hymn; yrkja kvæði, Fms. i. 12, Ó. H. 180; svá sem segir í kvæðum hans, Eg. 178; ek vænti lítil kvæðis-mynd mun þér á þykkja, Fms. vi. 366; í fornum kvæðum eða sögu-ljóðum, Hkr. (pref.); tel þú oss k. nökkut, Ó. H. 207; en þó rita ek flest eptir því sem finnsk í kvæðum skálda þeirra er vóru með Ólafi konungi, … í kvæðum eða öðrum kveðskap, … ef eigi væri k. bæði ný ok forn, Ó. H. (pref.); en kvæðin þykkja mér sízt ór stað færð, ef þau eru rétt kveðin ok skynsamlega upp tekin, Hkr. (pref.); blautlig-k., love songs, Bs. i. 237; forn-k., an old song; erfi-k., q. v.; lof-k., an encomium; mansöngs-k., a love song, Bs. i. 165; Grýlu-k., tóu-k., a fox song, etc., passim. COMPDS: kvæðis-laun, n. pl. reward for a poem, a prize, Bjarn. 7, Ísl. ii. 231, Fms. iii. 93. kvæða-fróðr, adj. knowing many songs (by heart), Fms. vi. 392.

kvæðinn, adj. = kvæðafróðr; ekki var hann skáld né k., Odd. 106 new Ed.

kvæfa, ð, to choke; see kæfa.

kvækla, að, [kvak], to chirp, Fas. iii. 372.

kvælni, f. = kvelni, Hom. 122 new Ed.

kvæmt, n. adj. [koma; Scot. queem; Germ. be-quem], coming: in the phrase, eiga kvæmt, to have free passage to come; er engum yðrum mönnum kvaemt í Noreg (i. e. being outlawed), Hkr. ii. 87, Ísl. ii. 432; aptr-kvæmt, út-kvæmt, as also hald-kvaemr (q. v.), hug-kvæmr (q. v.)

kvæn, f., see kván.

kvæna, d, mod. t, (kvæntist, Fb. i. 213), to make a man marry, Grett. 87 A. II. reflex. kvænask, to take a wife, Glúm. 344, Fb. i. 213: part. kvændr, mod. kvæntr, married, of a man, Sturl. i. 31, Fær. 3.

kvæning, f. the taking a wife, marriage, Fms. x. 197.

KVÖÐ, f., gen. kvaðar, pl. kvaðar, mod. kvaðir, [kveðja], a claim, demand, esp. as a law term: I. a summoning of neighbours (búa-kvöð), Grág. i. 36, 52, ii. 52, passim; the summons was either to be on a man at home (heiman-kvöð and kveðja heiman búa) or in parliament in special cases (þinga-kvöð and kveðja búa á þingi); the latter was the case in the tólptar-kviðr (see kviðr), or in case one or more of the neighbours summoned had died, and it was necessary to make up the roll;—Oddr kveðr heiman búa; … Þat verðr til tíðinda at maðr andask ór kvöðinni, Oddr kveðr annan í staðinn, fara menn nú til þings, … Hefir þú rangt til búit málit, kvatt heiman tíu búa ok er þat lögleysa, áttir þú þat á þingi at göra en eigi í héraði, Band. 5: a body of neighbours, þeir ruddu fjóra búa ór kvöðinni, Nj. 100; vanda skal búa í þinga-kvöð slíkt sem í heiman-kvöð, Grág. i. 142; and réttir eru þeir menn á þingi at kveðja ef þeir eru þar staddir, ef heiman eru réttir í kvöð, id.; sú sök er heiman kvöð fylgir, Grág. i. 130, 142; vera réttr í kvöð, to be duly elected a ‘neighbour,’ Grág.; gagn-kvöð, a counter summons, ii. 102; tólptar-kvöð, Landn. 89. II. any demand, duty; þótti bændum hann yfrit frekt mæla í kvöðunum. Fms. xi. 225; nú á ek hróðrs of kvöð, a song is due from me, Höfuðl. 2. in mod. usage esp. liability, burden, service, = Germ. frohn-dienst. COMPDS: kvaðar-váttr, m. a witness duly summoned, Grág. i. 42, ii. 321. kvaðar-vætti, n. evidence of summons, Grág. ii. 321.

kvöðull, m. in frum-kvöðull, q. v.

KVÖL, f., gen. kvalar, pl. kvalar, mod. kvalir, [kvelja; Dan. qual]:—torment, torture, Am. 61, 98, Fms. viii. 53, Stj. 157, Sks. 155: eccl. the Passion, Pass., Vídal. passim: in plur. esp. the torments of hell, helvítis kvalar, Fb. ii. 391, Nj. 273; í Helvíti ok kvölunum, Luke xvi. 23; já, sagði Sturla, svá má vera, þvíat allar kvalar munu honum sparðar til annars heims, Sturl. i. 89. COMPDS: kvala-staðr, m. a place of torment, Rb. 424, Luke xvi. 28. kvala-stund, f. the hour of the Passion, Pass.

kvöld, n. evening; see kveld.

kvöl-heimr, m. the home of torment, hell, Sól. 53.

kykr, kykvendi, kykfé, etc., see kvikr, etc.

kykva-vöðvi, a, m. the quick; see kvikr.

kylfa, ð, to stammer; k. til orðanna, Fms. vii. 165.

KYLFA, u, f. [Engl. club; Germ. kolbe; Dan. kolle]:—a club, Fms. i. 177, xi. passim, Sd. ch. 14: the saying, láta kylfu ráða kasti, to take a chance, metaphor from the ball and the bat. kylfu-högg, n. a blow with a club, Fms. xi. 144, Fas. ii. 367. II. the club-formed beak on a ship’s stem; svartar kylfur, Sighvat.

kylfi, n. = kylfa II; þá færðu konungsmenn stafnleá á skeiðar-kylfinu, ok héldu þeim,—þá mælti jarlinn, at stafnbúar skyldu af höggva kylfinu, Ó. H. 40.

Kylfingar, n. pl. the inhabitants of a part of the ancient Garðar, Eg. ch. 10, Rb. 320, Symb. 9.

kylja, u, f. = kylr, Úlf. 12. 52.

kylli-flatr, adj. prostrate; detta kylliflatr, (slang.)

kyllir, m. the scrotum, Dropl. 24, Edda (Lauf.): esp. of beasts, hrúts-k., nauts-k.: a bag, skyr-k., a bag for curds, Grett.; tóbaks-k., a tobacco-pouch, kylli-nef, m. a nickname, Orkn.

kylna, u, f. a kiln. kylnu-eldr, m. a kiln fire, Gþl. 376.

kylr, m. a gust of cold air, Sks. 196 B.

kylta, u, f. [perh. akin to kjöltr, q. v.], a quibble; var þó samt k. með þeim, Sturl. ii. 165.

kyltl, n. a bad reading for kyrtill (q. v.), Nj. 48.

kymi, a, m. a dark retired nook: see af-kymi.

KYN, n., gen. pl. kynja, dat. kynjum; [akin to kænn, kunna]:—wonder; en eptir þetta kyn þyngisk hönd Drottins yfir …, Stj. 436; þótti mönnum þetta kyn mikil, Sturl.: þá urðu mörg kyn bæði í draumum ok sýnum, Bs. i. 662; þótti þeim þat kynjum sæta, 655 xxvii. 22; mönnum þótti kynjum við bregða, Fms. vi. 95: in mod. usage, það er ekki kyn, ‘tis not to be wondered at. COMPDS: kyn-burðr, m. a strange, monstrous birth, Stj. 80. kynja-lauss, adj.; var eigi k. áðr lauk, it was not by fair means at last, Þorf. Karl. 384. kynja-læti, n. pl. strange gestures, Fms. vi 218. kynja-mein, n. a strange illness (not natural), Bs. i. 644. kynja-menn, m. pl. ‘wonder-people,’ i. e. fairies, goblins; álfar ok aðrir kynjamenn, Bs. i. 417: uncouth people, Jórunn kvað sér eigi um kynjamenn alla, Ld. 36; hafa mér allir kynjamenn ílla gefisk, Mag. 7. kynja-sótt, f. id., Ann. 1389, Hom. (St.) kynja-vetr, m. a ‘wonder-winter,’ Bs. i. 417.

KYN, n., gen. pl. kynja, (but kyna less correct, Greg. 75, Sks. 450 B); [Ulf. kuni = γένος, passim; = φυλή, Luke ii. 36, Philipp. iii. 5; ἐφημερία, Luke i. 8; A. S. cyn; Engl. kin; O. H. G. kunni; Dutch kunne; lost in mod. Germ; Swed.-Dan. kön; Lat. genus; Gr. γένος]:—kin, kindred; þar átti hann kyn hálft, Eg. 288; faðir þeirra hafði kyn átt tveim megin Gautelfar, 72; Danskr, Sænskr at kyni, Danish, Swedish by extraction, Ó. H. passim; e-m kippir í kyn, Fms. ii. 34, Glúm. 346; telja kyn sitt til e-s, Fms. v. 132; ek á kyn á Jamtalandi, Ó. H. 211:—in names of families = a house, Ölvusinga-kyn, the house of the O., Landn.; Mýramanna-kyn, the house of the M., Eg. 770; Vatnsfirðinga-kyn, the house of the W., Ld. 129; Eireks kyn, Eirek’s kin, Ó. H. (in a verse); kyn þjóðar, mankind, Geisli 20, Merl. 2. 29; fíra kyn, lofða kyn, Ýt. 21; gumna kyn, id.; kyn beirna, id.; lýða kyn, id., Edda (in a verse); kyn aldar, id., Harms. 34; gýgjar kyn, giant-kind, Helr. 13; gyldis kyn, wolf-kind, Edda (Ht.); kyn kvenna, womankind, Kormak; karl-kyn, male kind; kvenn-kyn, womankind; jöfra kyn, the royal kin, Ó. H. (in a verse); konunga kyn, royal family, Fms. xi. 406. 2. a tribe; í öllum kynjum (tribes) Israel, Stj. 342; allra mannligra kyna, Greg. 75. II. a kind, sort, species; allr fénaðr meðr jöfnu kyni, Stj. 178; með reykelsi ok öllu kyni blóta, 656. A. ii. 14; í skyldasta kyni, of the most befitting kind, Landn. 168; hvalr tvítögr eða lengri eins kyns, Grág. ii. 337; alls kyns, of every kind, Fms. v. 345; annars kyns, of other kinds, viii. 251; hvers kyns, of any kind; engis kyns, of no kind, Stj. 27; margs kyns, of many kinds, Fb. ii. 297; þess kyns, of that kind, Fms. vi. 216. 2. gender; karl-kyn, masculine; kvenn-kyn, feminine, Skálda 185; hvárginligt kyn, neuter, 185; föll, kyn ok nafn, 180; kynja-skipti, change of gender, 185. kyns-maðr, m. a kinsman; frá kynsmönnum Abrahams, 656 B. 2; fyrstr sinna kynsmanna, Eg. 263, 536, Fms. ii. 22.

kyn-borinn, part. of noble kin, D. I. i. 185.

KYNDA, d, mod. t, to kindle, light a fire; k. funa, eld, loga, bál, vita, Hkv. 2. 37, Am. 5, Mar.; ok skyldi þaðan vita fyrst upp k. ef herr væri sénn, Fas. iii. 18; k. ofn, Fb. i. 416: absol., skaltú eigi beiðask at baka heitara en ek mun kynda, Eg. 239: metaph., Heilagr Andi kyndi ástareld í brjóstum þeim, Greg. 18. II. reflex. to be kindled; logbröndunum kastaði upp í borgina ok tók at í kyndask, Fms. x. 29; hugrinn kyndisk svá mörgum bröndum sem boðorðum, Greg. 19; ok er þat (the bale fire) er mjök í kynt, Fas. i. 202: for Vsp. 47 see kynna and mjötuðr.

kyndari, a, m. a kindler, Fb. i. 416.

kyndi, n. = kyn, in the phrase, þess kyndis = þess kyns, Bs. ii. 89, 162.

kyndill, m. [cp. Lat. candela], a candle, torch, Sturl. iii. 172; hreinir kyndlar, Sól. 69; kyndil ok kerti, Edda ii. 429; Ey-kyndill, Island-taper, name of an Icel. lady of the beginning of the 11th century from her taper-formed figure, Bjarn. COMPDS: kyndil-ljós, n. candle-light, Hkr. ii. 382. kyndil-mál, n. a candle measure, wick (?), Bs. i. 339. Kyndil-messa, u, f. Candlemas, the feast of the Purification, Ó. H. 83, Bs. i. 73, Rb. 532, Dipl., N. G. L. passim.

kyndug-liga, adv. (-ligr, adj.), guilefully, Bev.

kyndugr, adj. guileful, Sks. 320, Fas. i. 76, Karl. 63, 72, Fb. i. 77.

kyndugskapr, m. guile, wiliness, Fb. i. 208, Stj. 198, Mar., Karl. 71.

kyn-ferð, f. kindred, extraction, Eg. 22, Fms. xi. 54, Ó. H. 112: in plur., Stj. 191.

kyn-ferði, n. = kynferð, Magn. 434, Ld. 86, Fms. xi. 18, Ó. H. 81.

kyn-ferðugr, adj. of such and such extraction, Mar.

kyn-fylgja, u, f. a family characteristic, peculiarity, Sturl. iii. 183, Landn. 276, Bs. i. 196, Barl. passim: a family genius, Fas. i. 122, (see fylgja): kindred, Sks. 48; kynfylgju-spell, a spell in a family, H. E. i. 247, 248.

kyngi, f. [kunna], prop. knowledge, but only used of magic, 656 B. 2, Ó. T. 36, Ísl. ii. 89; kyngi kraptr, magical power, Fas. iii. 444; kyngi veðr, a storm raised by magic, ii. 435; see fjölkyngi.

kyn-góðr, adj. of good family, Str. 11.

kyn-göfgi, f. nobility of birth.

kyn-göfigr, adj. of noble kindred, Sks. 274, Mar.

kynja, að, impers., e-n kynjar, to wonder, think strange.

kynjaðr, part. descended, native, Fms. i. 241, Landn. 288, Str. 61.

kyn-kvísl, f. a ‘kin-branch,’ lineage, pedigree, Fms. i. 218, Sks. 96, Stj. 48, 54, 112, passim: kind, hljóð hefir margar kynkvíslir, Skálda 173.

kyn-liga, adv. strangely, Hom., Nj. 130.

kynlig-leikr, m. a strange thing, Sturl. i. 132.

kyn-ligr, adj. strange, extraordinary, wonderful, Fms. ii. 154, 157, viii. 15, x. 169, xi. 9, Ísl. ii. 352; e-m görisk kynligt, to feel strange, feel ill, Finnb. 336.

kyn-líkr, adj. resembling, Bs. ii. 142.

kyn-lítill, adj. of low extraction, Ísl. ii. 62, Barl. 169.

kyn-margr, adj. of various kinds, Sks. 86.

KYNNA, d, mod. t, [causal from kunna], to make known; k. sér e-t, to make known to oneself, study; k. sér kaupskap, Þórð. 17 new Ed.; hann kynndi sér svá siðu annarra manna, Fms. iii. 213; k. e-m e-t, to communicate to one, 655 xi. 3, MS. 623. 12; hverr mun kynna oss (shew us the way) til konungs, Karl. 470; kynna um e-t, to enquire into, Sturl. i. 32. II. reflex. to become known, come abroad; þá þat kyndisk, then it was seen, Hkm. 18, Greg. 59; e-m kynnisk e-t, to get acquainted with, því heldr sem mér kynnisk betr, Fms. ii. 37, vi. 392:—with dat., kynnask e-u, to become acquainted with a thing, Fs. 31:—with acc., kynnask e-t (= kynna sér e-ð), to study, teygja til þess unga menn, at kynnask várt mál, Bs. i. 59:—with prep., kynnask við e-n, to offend a person; hann kynndisk við mik, (ok stakk spjóti sínu við sjóð mínum ok reið á brott), Ísl. ii. 498; but also, to make acquaintance with one, in a good sense, Stj. 422, Konr. 10, passim; perhaps also the debated passage, mjötuðr kyndisk, the ruler enquires (?), Vsp. 47, belongs to this word and not to kynda, see mjötuðr.

KYNNI, n. acquaintance, intercourse; á ek þar slíkt k. við Þórólf, Eg. 148; þat er vina-kynni, friendly intercourse, Hkv. Hjörv. 3; ákka ek þess kynni, i. e. I have not deserved it, Am. 13: habit, nature, kotmanna-k., Sturl. ii. 17 (in a verse); þat er mannsins kynni, at …, Hom.; ú-kynni, Germ. unart, bad manners, Hm. 18. 2. a friendly visit to a friend or kinsman; þat var engi siðr, at sitja lengr en þrjár nætr at kynni, Eg. 698; Glúmr var þar þrjár nætr at kynni sínu, en þá býsk hann heim, Glúm. 344; öðru sinni mun ek hingat kynnis leita, Sturl. i. 93; koma til kynnis, Hm. 16, 29, 32; sækja kynni, to make a visit, Ó. H. 115; fara á kynni, id., Fb. i. 532; fara til kynnis, id., Bjarn. 59; sitja at kynni, to stay on a visit, Eg. l. c. 3. domestic affairs; þau ein eru kynni heima at þín, Band. 13: home, mér þykkir sem þú munir eiga hér kynni, Fb. i. 253; heim-k., home; húsa-k., buildings; sala-k., id., Vþm. 3. COMPDS: kynnis-ferð, f. a journey on a visit, Orkn. 220. kynnis-gjöf, f. a gift to a visitor, Fms. vi. 358. kynnis-leið, f. a visit, Sturl. i. 58, 655 xxvii. 4. kynnis-leit, f. (-leitan, Sturl. C, l. c.), a visit, Njarð. 368, Sturl. ii. 25, Dropl. 9, Stor. 17. kynnis-sókn, f. a visit, Hkr. i. 114, Sturl. ii. 18 C, Ó. H. 114. kynnis-vist, f. the being on a visit, a visit, Ld. 192., Fms. iv. 256.

kynning, f. acquaintance with, knowledge of, esp. in an eccl. sense, Hom. 3, Greg. 22, Fms. ii. 46, Fær. 136, Stj. 377.

kyn-ríkr, adj. of great extraction, Band. 29 new Ed.

kynsl, n. pl. wonders, strange things; mikil, stór kynsl, Fas. i. 194, iii. 7.

kyn-slóð, f. kindred, progeny, pedigree, Edda (pref.), Eg. 100, 709, Stj. 314: kindred, family, Edda (pref.), Landn. 108, Ó. H. 189.

kyn-smár, adj. of low extraction, Sturl. i. 153 C.

kyn-stafr, m. a scion, Edda (Gl.)

kyn-stórr, adj. high-born, noble, Eg. 127, 137, Fms. i. 63, x. 379, Bret. 53.

kynstr, n. pl. strange, prodigious things, esp. of witchcraft, Fms. iii. 89, Fas. i. 56, 194, iii. 210, 308; kynstra-maðr, ii. 425; fá-kynstr, wonders.

kyn-sæll, adj. blessed with good and great offspring, a man from whom many great and good men are descended; fjöldi manna er frá Karlsefni kominn, ok er hann k. maðr orðinn, Fb. i. 549; frá Júda er mestr höfðingi var ok kynsælastr, Stj.

kyn-vani, adj. ‘wanting in kindred,’ Fas. iii. 257.

kyn-viðr, m. = kynstafr, Stor. 20.

kyn-þáttr, m. lineage, Sturl. i. 8, Landn. 48, Fms. ii. 89, Stj. 443, Korm. 160.

kyrð or kyrrð, f. [Ulf. qairrei = πραότης], rest, quietness; í kyrðum, in rest, Fms. xi. 90, Korm. 140; með kyrð ok friði, Fms. x. 404.

kyrfa, ð, to carve, Grág. ii. 257; cp. kurfur.

kyrfi-liga, adv. meanly, humbly, Úlf. 4. 44.

kyrfi-ligr, adj. humble, mean; húsabær lítill ok k., Fas. iii. 219.

kyrking, f. a strangling, Grág. ii. 9.

kyrkja, t, kvirkja in N. G. L. i. 340, 341, [kverk], to strangle, Grág. ii. 9; hengdr eða kyrktr, 131; kyrktr eða kafðr, 34; kvirkt eða kvæft, N. G. L. i. 340; kvirkir klafi, 341.

kyrningr, m. a suckling (?), of a calf or sheep; drekka sér kyrnings hjarta, Fb. ii. 676.

kyrn-samr, adj. slanderous, Krók. 46.

kyrpingr, m. [korpa], a weakling (?), as abuse, Edda ii. 495; aldrei göri ek þik líkan öðrum kyrpingum, Grett. 94 A, B.

KYRR, adj., older form kvirr, which is freq., esp. in Norse MSS., N. G. L., Bs. i. 18; in present pronunciation kjurr or kjur; both the r’s belong to the root, and are still proncd. so; compar. kyrrari, superl. kyrrastr: [Ulf. qairrus = ἤπιος, 2 Tim. ii. 24; Swed. quar; Dan. qver; N. H. G. kirr]:—still, quiet, at rest; halda á vápni kyrru, to hold a weapon at rest, Grág. ii. 64; ef þváttr er upp hengdr fyrir helgi, þá skal hanga kvirr, N. G. L. i. 397; siti kvirr medan heilagt er, id.; hlýðir þó at þeir sé þrír, er hér á landi veri jafnan kyrrir, Grág. ii. 129; hann bað Bolla vera kvirran, Bs. i. 18; Hákon bað hann hætta ok vera kyrran, Fms. vii. 154; er nú kyrt þar til er menn ríða til boðs, Nj. 24; lét konungr þá vera kyrt, Eg. 18; þat væri næst mínu skaplyndi, at kaup þetta væri kyrt, Ld. 212; setjask um kyrt, to take to rest (in life), Eg. 118, Fas. ii. 530; sitja um kyrt, to sit at rest, stir not, Nj. 102, Ld. 84; halda kyrru fyrir, not to stir, 216. II. neut. kyrt, as adv. gently; tak þú kyrt þar á, touch it gently, Ó. H. 176; honum þótti of kyrt klegit, Bs. i. 462; slá þú nú kyrrara, Fms. v. 152.

kyrra, ð, to calm; kyrra elda, Rm. 41; þeir æstu stundum en stundum kyrðu, Fas. iii. 237: impers. to become calm, samdægris rýfr þokuna ok kyrrir sjáinn, ii. 516. II. reflex. to become calm; en er kyrðisk á strætinu, Fms. ix. 24; en er kyrðisk yfir því, MS. 645. 120; af þess nafni kyrrisk padda ok stöðvask öll eitrkykvendi, 623. 26: with prep., k. um e-t, tekr nú þaðan af at kyrrask um málin, Bjarn. 73; nú kyrðusk þeir Arnórr við þetta, Sturl. ii. 16.

kyrra, u, f. calmness, calm, Mar. 1195.

kyrring, f. calming, Rétt.

kyrr-látr, adj. calm, peaceful, gentle, Eg. 598; vitr maðr ok k., 702, Fms. viii. 447, xi. 223.

kyrr-leikr, m. tranquillity, MS. 674. 41, Stj. 33, Lil. 1.

kyrr-liga, adv. calmly, quietly, Fms. ix. 432.

kyrr-ligr, adj. calm, Sturl. ii. 131.

kyrr-seta, u, f. sitting, living at rest, Grett. 13; setjask í kyrrsetu, to take rest in life, Eg. 367, Fs. 21; sitja í kyrrsetu, Orkn. 184; hafa kyrrsetu, to have rest, Þorst. Síðu H. 170; fáir una nú kyrrsetunni, Fms. viii. 279: in plur., medic. want of exercise: kyrrsetu-tak, a law term, bail for a person, N. G. L. i. 48.

kyrr-setja, t, to sequester, Ann. 1391, D. N. passim.

kyrr-sæti, n. = kyrrseta, Hkr. i. 30, Eg. 367, Fms. vii. 28, viii. 279, Sks. 46, Ld. 82, Orkn. 142.

kyrr-þey, n., in the phrase, í kyrrþey, silently.

kyrtat, adv., qs. kyrt þat, gently, Skálda 188 (in a verse).

KYRTILL, m.; kyltl, Nj. 48, is a mere misspelling of a single MS.; [A. S. cyrtel; Engl. kirtle; Germ. kittel; Dan. kjortel, and contr. kjole]:—a kirtle, tunic, gown; hvítan kyrtil, Fms. vi. 346; rauðr k., Eb. 226, Nj. 48, 91; sá er tvá kyrtla á, gefi hann annan fátækjum mönnum, MS. 625. 91; ætla jafnan góðan mun styttri skykkju þína en kyrtil, Sks. 287; þeir höfðu stutta kyrtla ok svá yfirhafnir, Fms. vii. 63; kyrtla af dauðra kvikenda skinnum, Stj. 39; hálflitr k., Bs. i. 434; kyrtill með hettu, 876; hálfermaðr k., Sturl. iii. 306; kyrtill með hlöðum, D. N. iv. 363. COMPDS: kyrtils-blað, n. the lap of a kirtle, Sks. 718, Fms. iii. 160, cp. Eb. 226. kyrtla-klæði, n. cloth for a kirtle, Bs. i. 434. kyrtils-lauss, adj. without a kirtle, Mart. 122, Sks. 286. kyrtil-skaut, n. = kyrtilsblað, Sks. 718.

KYSSA, t, [koss; Goth. kukjan; A. S. cyssjan; Engl. kiss; Germ. küssen; Dan. kysse; Swed. kyssa]:—to kiss, Hkv. 2. 13, Þkv. 27, Hkv. Hjörv. 43, Skv. 3. 4, Grág. i. 337, Landn. 247; kysti Kormakr Steingerði tvá kossa, Korm. 224; k. á hönd or kné e-m, as a token of homage, Fms. v. 238, vii. 314: whence the phrase, margr kyssir á þá hönd, er hann vildi gjarna af væri, viii. 231. II. reflex. in a recipr. sense, to kiss one another, Sd. 142, Sks. 513.

kyssiligr, adj. fit to be kissed, kissable, Fas. iii. 341.

kyta or kytra, u, f. [kot], a cottage, hovel, Eg. (in a verse); hús-kyta, q. v.

kýfa, ð, [kúfr], to fill over the brim.

kýfla, u, f. an ogress (?), Fms. viii. 305; perhaps better gylfra, q. v.

kýkja, t, = kingja.

kýla, d, to fill a bag, to fill one’s belly with a thing; kýla vömb sína á miði ok mungáti, Fs. 4, Fms. i. 493; kemba lömb | kýla fulla þeirra vömb, Jón Þorl.; kýla öl, to tipple ale, drink hard, Fms. vii. 190.

KÝLI, n. a boil, abscess, freq. in mod. usage; the phrase, grípa á kýlinu, to touch a sore place, Fms. vii. 121.

KÝLL, m. [cp. Lat. culeus], a bag; var þér svá troðit í kýl sem korni í belg, Fms. vii. 21; hann bar kýl Þórs, he carried Thor’s knapsack, Edda 28; karl ok kýll, beggar and scrip, Nj. 274, Sturl. ii. 52.

kýma, d; kýma at e-u, to make merry over a thing.

kýmiliga, adv. in a funny, facetious manner, Grett. 200 new Ed.

kýmiligr, adj. amusing, funny; kýmiligar sögur, merry tales, Grett. 98 A, Mag. 15, Art. 77; freq. in mod. usage also of a person, but the etymology is not known.

KÝR, f., gen. kýr, dat. and acc. kú; n. pl. acc. kýr, gen. kúa, dat. kúm; and with the article, sing. kýrin, kýrinnar, kúnni, kúna, plur. kýrnar, kúanna, kúnum; [a word common to all Teut. languages, as also Lat. bōs, Gr. βους]:—a cow, Ld. 156, Bs. i. 335; kýr sú er Auðumbla hét, Edda; kýr þrévetr, Grág. i. 501; kálf-bær kýr, 501; geld kýr, 502; kýr yxna, 426; snemmbær kýr, an early-calving cow, viz. in autumn or in the early winter mouths; Jólabær kýr, a cow to calve at Yule time; as also, síðbær, várbær, sumarbær, a late-calving cow, viz. in the spring or summer; selja kú á leigu, Gþl. 98; leigu-kýr, N. G. L. i. 24; leiga kú, id.; nú skal fé skilja at kýr, 75; eigi ellri kú en átta vetra, id.; veita vörð kú (dat.), Gþl. 500; eitt kveld var vant kýr (gen.) í Þykkva-skógi, Ld. 156; ætluðu at aka heim kúnni, … þeir es kúna áttu, Bs. i. 335; kálfa undan kúm (kúum MS.), Grág. i. 305; fimm tigi kúa (gen. pl.), B. K. 28: allit., karl ok kýr, Fms. ii. 138, Sturl. ii. 152, (else karl ok kýll.) COMPDS: kúa-lubbi, a, m., botan. a boletus, mushroom, Hjalt. kúa-mjólk, f. cow’s milk. kúa-smjör, n. cow’s butter. kýr-eldi, n. cow’s fodder, Dipl. kýr-fóðr, n. a cow’s fodder, a measure of hay, Bs. i. passim, Boldt 89. kýr-húð, n. a cow’s hide, Grág. i. 505. kýr-hvalr, m. a kind of whale, Edda (Gl.) kýr-lag, n. = Icel. kúgildi, a cow’s value, B. K. 8, 53, Gþl. 343. kýr-land, n. land yielding a cow’s value in rent, D. N. kýr-leiga, u, f. a cow’s rent, H. E. i. 519, D. N. passim. kýr-verð, n. a cow’s worth, K. Á. 206.

kýta, t, [kyta, Ivar Aasen], to quarrel, quibble.

KÆFA (i. e. kœfa) or kvæfa, ð, [kóf, kefja]:—to quench, choke, drown; þeir vildu kæfa hann í lauginni, Fas. i. 377; hann kæfir hann ok drepr, Stj. 96; kæfa ljós, to quench a light, Gísl. 29; ok marga menn inni kæft í stofu-reyk, Sturl. iii. 261: kyrkt eða kvæft, N. G. L. i. 340: reflex. to be suffocated, kæfðisk þá hestrinn undir Þórði, Sturl. iii. 23: metaph., sýnin kæfisk, Mar.

KÆFA, u, f. a kind of seasoned, preserved meat; in western Icel. called villi-bráð.

kæja, ð, to decoy, allure (?), a απ. λεγ.; Magnús konungr hafði skömmu áðr komit, ok vildi ekki láta kœia sik samdægris, þóttisk þurfa hvíldar, Mork. 36.

kækinn, adj. ill-mannered, Fb. i. 77.

kækr, m. a (strange) habit, mannerism; það er ekki nema kækr, göra sér upp kæki, to feign.

KÆLA (i. e. kœla), d, [causal from kala, kól; Germ. kühlen]:—to cool, Edda 7, Þiðr. 95, Barl. 132; lét jarl bera vatn í ok kæla grjótið, Orkn. 352; hann hafði kælt á sér marga hluti, Stj. 156; at hann kæli mína tungu, id.; at hann drepi hinu minnsta síns fingrs í vatn ok kæli tungu mína, Luke xvi. 24: part. kældr = kaldr, vóru þar þá mjök kæld híbýli, Sturl. ii. 109.

kæ-meistari, a, m. [for. word], a ruler of a feast, John ii. 9.

KÆNA, u, f. [Germ. kahn], a kind of boat, Edda (Gl.): a nickname, Fms., freq. in mod. usage. Kænu-garðar, m. pl. a part of ancient Garðar (q. v.), Fb. iii.

kæni, f. = kænleiki.

kæn-leikr, m. craft, sagacity, Hkr. i. 254, Sturl. iii. 315, Fms. viii. 292.

kæn-liga, adv. cleverly, warily, Fms. viii. 289, xi. 326; fara k., to go warily, Finnb. 352.

kæn-ligr, adj. clever, skilful, Al. 145.

KÆNN (i. e. kœnn), adj., compar. kænni, superl. kænstr (kænastr); [O. H. G. chuon; mid. H. G. kuene; Germ. kühn]:—wise; kœnna hverr, every wise man, Skv. 2. 25; kænir menn, Leiðarv. 40: an epithet of God, Bs. i. 138 (in a verse); of Christ, Od. 9, Hallfred: but usually, 2. skilful, expert; kænn við e-t, skilful in a thing; kænn við leika, orrostur, riddaraskap, Fs. 14, Fms. vi. 5, vii. 257, x. 231; hinn kænasti at allri herstjórn, ii. 106; kænn við alla ríkis-stjórn, a wise ruler, i. 218:—clever, Hákon var kænstr ok fremstr ok gæfu-mestr, vi. 328; kænni ok klókari, Stj. 248; allra kvenna var hón kænst ok orði farin, Ld. 122, (kænust, Fms. ii. 21, l. c.); víg-kænn, her-k., stjórn-k.

kænska, u, f. skill, craft, Skálda 164; hann sló hörpuna með svá mikilli kænsku, Bs. i. 155.

kæpa, u, f. [kópr], a female seal with young, freq. in mod. usage: a nickname, Fms.

kæpa, t, to have young, of a seal.

KÆRA, ð, to accuse, complain of, also to plead, with acc.; Þorsteinn kvaðsk eigi vilja kæra frændr sína um þetta mál, Rd. 234; hvervetna þar sem ef er á nokkru máli, þá kæri þeir sem um þat mál eigu at dæma, K. Á. 204; hann kærði angr sinn, Str. 4; kæra vandræði sín, k. mál sín fyrir e-m, Hkr. i. 196, Fms. x. 24; er lands-nauðsynjar verða fyrir honum kærðar, Sks. 496:—to plead, herra Rafn kærði krankleik sinn, Bs. i. 782; kæra mál sín, to plead one’s cause, Gþl. 16; öll mál ok sakarferli skyldi fyrir dómanda kærask, Stj. 164; kæra lög eðr lof, to debate laws or licenses, Grág. i. 5; þótt þeir kærði (debated) þetta um hríð milli sín, Hkr. ii. 42. 2. to complain, with prepp.; kæra á e-n, to make a charge or complaint against, accuse; má hón nú ekki á okkr kæra, þvíat ek senda kiðit sem ek hét, Stj. 197; Svíar kærðu mjök á Hákon konung, at hann hafði brennt Vermaland, Fms. x. 2: to plead against, accuse, gékk fram sira Jón holt ok kærði á Ketils-sonu, at þeir hefði úlögliga tekit fyrir honum kvikfé mart, Bs. i. 738: ef nokkurr kærir á þá jörð, Jb. 253; engi hafði á kært né at fundit, Dipl. i. 7; við hvern eiga þessir menn at kæra, against whom have these men to complain? Dropl. 16: kæra sik, to complain, murmur; þegar bændr tóku at k. sik, Fms. iv. 271, Stj. 294.

kæra, u, f. a complaint, esp. as a law term, a complaint made before a king or court, Fb. ii. 170, Dipl. ii. 13: a murmur, Stj. 291: a quarrel, dispute, 131. COMPDS: kæru-efni, n. a matter for quarrel, H. E. i. 386. kæru-lauss, adj. quit, free; kvittr ok kærulauss, Dipl. iv. 5.

kæri, a, m. dear; heilsa ok kalla kæra sinn, Stj. 70.

kærir, m. an accuser, Fms. ix. 454.

kær-kominn, part. wished for, welcome.

kærleikr, m. (-leiki, a, m.), love, charity. 2. often in pl. intimacy; hann var í miklum kærleik við konung, Eg. 406; Þórir var þá í hinum mestum kærleikum við konung, 171; þá görðisk kærleikr mikill með þeim, Fms. i. 57; var hann þar um vetrinn með konungi í kærleikum miklum, Ó. H. 94; eru með þeim enu mestu kærleikar, Nj. 268; komsk hann í ena mestu kærleika við konung, Eg. 12; nú er Þórólfr þar í allmiklum kærleikum með konungi, 29. 3. in the N. T., ἀγάπη, charitas in the Vulgate, is usually rendered by kærleikr, and, if with the article, the weak form is used in gen., dat., and acc., but the strong in nom., thus, stundið eptir kærleikanum, 1 Cor. xiv. 1; þóað eg talaði tungum Englanna og mannanna og hefði ekki kærleikann, … þóað eg fjöllin úr stað hrærði, en hefði ekki kærleikann …, but, kærleikrinn er þolinmóðr, kærleikrinn vandlætir eigi, … vonin, trúin, kærleikrinn, en kærleikrinn er mestr af þessum, 1 Cor. xiii, Vídal., Pass. passim; kjötligr k., carnal love, Stj. 131.

kær-liga, adv. [Dan. kiærlig], dearly, lovingly; elska k., Mar.; kyssa k., Bárð. 176; heilsa e-m k., Ísl. ii. 465.

kær-ligana, adv. = kærliga.

kær-ligr, adj. dear, beloved, Dipl. ii. 11, v. 20.

KÆRR, adj., compar. kærri, superl. kærastr and kærstr; [Dan. kiær; Swed. kär; this word, which does not occur in old poets of the heathen time, was prob. introduced through the French from the Lat. cārus]:—dear, beloved, intimate; lengi höfu vit feðgar ekki kærir verit Noregskonungum, Nj. 8; hinn kærasti konungi, Fms. i. 15; var með þeim en kærasta vinátta, Eg. 2: görðu þeir með sér ena kærstu vináttu, Nj. 103; verit hefir kærra við Þórólf af þinni hendi, Eg. 255; allir görðu sér kærra við Hákon, Fms. i. 22; þinna kærastu vina, Stj. 539; mín kæra, my dear! 388; minn kæri, my dear!

kærsla, u, f. a complaint, Stj. 539; þá hófu aðrir menn sínar kærslur fyrir konungi, Hkr. ii. 136; jarl hafði miklar kærslur á Ívar bodda, Fms. ix. 260. Kærslu-sunna, u, f. the Sunday Judica me, the 5th Sunday in Lent, early Dan. Kære-Söndag, D. N. passim.

kæsa, t, to make to ferment; kæstr, fermented, decomposed, esp. of the flesh of skate or sharks, kæst skata, kæstr hákarl.

KÆSIR, m. rennet from a calf’s maw, used to curdle milk, for making cheese and skyr (q. v.), freq. in mod. usage. kæsis-gras, n., botan. butterwort, pinguicula, Hjalt.

KÆTA, t, [kátr], to gladden, Stj. 418: reflex. to be gladdened, rejoice, Hkr. iii. 278, Barl. 144, 208.

kæti, f. cheer, gladness, Fms. x. 409, Barl. 74, 134.

kögðir, m. a kind of stone, Edda (Gl.) ii. 424.

KÖGGULL, m., pl. köglar, the joints in the fingers and toes; at af skýfðum fremstum köglum fóta ok fingra, Stj. 379; skeindisk Kormakr á þumal-fingri ok klofnaði köggullinn, Korm. 88, Sturl. i. 31; ok loddi köggullinn í sinunum, Lv. 86, Magn. 536: metaph. a small piece, mó-köggull, tað-k.

kögla, að, [dimin. from kaga], to ogle, Þorst. hv. 43, Fs. 48.

kögur-barn, n. [Norse koggebarn], prop. a ‘swaddled-bairn,’ a bantling, infant, as a term of abuse, Fas. ii. 232.

KÖGURR, m., dat. kögri, pl. kögrar:—a quilt with fringe, a counterpane; hann lét göra grind um legstaðinn ok breiða yfir kögur, Fms. viii. 237; er leg hans í miðju kirkju-gólfi, ok breiddr yfir kögurr, Hkr. iii. 376, Fms. x. 128, 150: of a church inventory, kögrar þrír, Dipl. iii. 4, Pm. 34: a bed-cover, hann bjó þegar rekkju ok yfir breiddi einn kagur, Str. 45; sonr á setklæði öll, … bekk-klæði ok kögra, N. G. L. i. 211; kögur ok handklæði, Vm. 92: of dress, vaða ok væta kögur minn, Hbl. 13: the vellum has gur, but the emendation into kögur is received by Editors; and is made certain by ‘kögur-sveinn’ in the same verse; but the sense and origin of kögurr in this place have been missed by the interpreters. It is indeed a well-known Teut. word. A. S. cocur, O. H. G. chochar. Germ. kocher, Dutch koker; the Dan. kogger is prob. borrowed from the Germ., as is the Icel. koffur from Luther’s Bible; once on a time it was also a Scandin. word, which was since displaced by the compounded örva-malr or ör-malr, q. v.; this passage being the only place where it occurs in an uncompounded form, but it remains in kögur-sveinn, a quiver-boy, who carried the hunter’s quiver (?); and in kögur-barn, Norse kogge-barn. Prof. Bergmann has, with his usual insight in Eddic matters, divined the sense when he says, p. 123, ‘über den Sund zu schwimmen und dabei seinen feurigen Donner-und blitz-keil, … im Wasser zu netzen und abzukühlen.’ The fact is, Thor is here represented carrying a quiver full of thunder-bolts on his back, and so the poet makes the mighty thunder-god stop at the Sound, embarrassed, and begging to be ferried over, as he could not wade over from fear of wetting his quiver and quenching the fire, for he must ‘keep his powder dry:’ although in Gm. and Þd. Thor is not much afraid of the water. Whether kögurr, a quilt, be any relation to kögurr, a quiver, we cannot tell, prob. not; if so, this word should be placed under a separate head; in mod. usage of fringe or fringed cloth: a nickname, Landn.; munu jarðlýsnar synir Gríms kögurs, verða mér at bana? 146: botan. the thyrsus, Hjalt.

kögur-sveinn, m. = kögurbarn; þola þvílíkum kögursveini köpuryrði, Edda 30, Mar. 1056; skylda ek launa kögursveini þínum kanginyrði Hbl. 13.

KÖKKR, m., dat. kekki, a lump, e. g. in badly-stirred porridge, in the throat, and the like; snæ-k., a snow-ball, Dropl.

Kölski, a, m. [Kolr], the Black One, the Evil One, in popular tales.

kölzugr, m. [kallz], pert, saucy, Grett. 116 A.

kömbóttr, adj. [kambr], crested, Stj. 95.

köngull, m. a stalk; vínberja-k., a vine-stalk, Þorf. Karl.

könguló, f. = köngurváfa. köngulóar-vefr, m. a spider’s web.

köngur-váfa, u, f., which is the truest and oldest spelling; kongorváfa, Eluc. 23, Barl. 195, v. l.; kavngorváfa and kaungorvofva, Mar. 153; whence köngulváfa, Barl. 195; mod. könguló: [the word is derived from an obsolete köngur (a texture), which has been preserved in the Norse-Finnish kankas, kankuri; perhaps also kögurr (above) is akin, if not the same word; O. H. G. kanker; Norse kaangle]:—a spider, passim.

köppu-steinn, m. [North. E. cobble; Dan. kampesteen], a boulder, Barl. 165.

köpur-máll (köpurmálugr, Fas. ii. 233, v. l.), adj. bantering, Fas. ii. 128 (in a verse).

köpur-yrði, n. pl. (köpur-orð, Karl. 463), banter, Edda 30, Karl. 463, Þiðr. 186.

KÖR, f., gen. karar, a bed in which one lies bedridden; liggja í kör, to lie bedridden, Ld. 82, Hkr. i. 35, Bs. i. 351, Fms. ii. 200, Gkv. 2. 43; leggjask í kör, to lay oneself down bedridden; sagði at allt var annat athæfiligra en at auvirðask ok leggjask í kör, Eg. 103: mythol. the bed of Hel is called kör, Edda (Gl.) COMPDS: karar-kerling, f. an old bedridden carline, Sturl. i. 36. karar-maðr, m. a bedridden person, Sturl. i. 190, Háv. 50, Clem. 51.

kör, n. choice, election, Ó. H. 97; see kjör.

kör-beðr, m. = kör, Eg. (in a verse).

KÖRI or keri, a, m., medic. a tent, probe; ef köra kennir inn til heila-basta, Grág. ii. 91: poët. a sword is called keri, Hallfr.; as also Val-keri, id.

kör-leg, n. the lying in a kör; körlegs-maðr = kararmaðr, Stj. 158.

kör-leginn, adj. = körlægr, Post. 40.

kör-lægr, adj. bedridden, D. N.; see karlægr.

körtr, m. [karta], short-horn (?): a nickname, Landn., Sturl.

körugr, adj. [kar], slimy, (mod.)

KÖS, f., gen. kasar, a heap, pile, as of stones, blubber, or the like; hvalr lá í kös, Eb. 292; ok er sú kös (a heap of stones) þar enn allt til þessa dags, Stj. 359, v. l.; þeir þrír fella marga riddara ok alla í eina kös, El. 16; sumir lögðusk í kös, Fms. viii. 306.

KÖSTR, m., gen. kastar, dat. kesti, pl. kestir, acc. köstu; [akin to kös]:—a pile; bera saman í köstu, Grág. ii. 297; þar féll hverr um annan þveran, svá at þar var k. mikill. Fms. ix. 225; hjoggu ok báru saman í einn köst, Sturl. i. 69; val-köstr, a pile of slain; hris-k., a pile of fagots; kastar skurðr, the right of digging peat enough to make a stack, Vm. 64: esp. a pile of fuel, whence poët., lífs köstr, ‘life’s-pile’ = the body, Eb. (in a verse); kastar hel, ‘pile’s-bane’ = fire, Lex. Poët.

kösungr or kausungr, m. a kind of jacket, Fms. vi. 422.

KÖTTR, m., kattar, ketti, pl. kettir, acc. köttu, mod. ketti; [A. S. and Engl. cat; O. H. G. chatza; Germ. katze; Dan. kat; Swed. katt]:—a cat, originally the martin cat or weasel; engi dynr verðr af hlaupi kattarins, Edda 19; hross eigu menn eigi at eta ok köttu, K. Þ. K. 134; mýss svá stórar sem kettir ungir vaeri, Ó. H.; liggja hjá sem köttr í hreysi, Orkn. 104; sér köttrinn músina, Ísl. ii. 309; rífast eins og gráir kettir, to live a cat and dog life, a saying; hvatr, blauðr, breyma k. (q. v.); a tom-cat is called fress, högni, steggr; a she-cat, bleyða; a black tom-cat, kolr; a white tom-cat, mjaldr; the pet name is kisa, kis kis, q. v.; hreysi-k. (q. v.), the ermine cat. It seems that in the Saga time (10th century) the cat was not yet domesticated, for passages such as Vd. ch. 28, Eg. S. Einh. ch. 10, and the story in Edda (Thor lifting the giant’s cat) apply better to the wild cat or the martin cat; and the saying in Ísl. ii. l. c. (sees the cat the mouse?) probably refers to the weasel and the field mouse; but that early in the 12th century the cat was domesticated even in Icel. is shewn by the story of the chess-players and the kittens leaping after a straw on the floor, told in Mork. 204, 205; for a curious legend of the genesis of the cat, see Maurer’s Volks. 190; kattar sonr, a cat’s son (the ermine cat), a bastard, was a term of abuse, Hkv. 1. 18:—a nickname, Landn.; hvers son ertú?—Ek em Kattarson,—Hverr var sá kottrinn? Fms. vi. 390. COMPDS: kattar-auga, n. cat’s eye, botan. forget-me-not. kattar-rófa, u, f. a cat’s tail. kattar-skinn, n. a cat’s skin, Grág. i. 504. kattar-tunga, u, f., botan. cat’s tongue, the sea-plantain, plantago maritima, Hjalt.