IÐ, f., the gen. iðjar, Hkr. ii. 227, points to a root iði; [this root word with derivatives, which in cognate languages is of rare occurrence, seems prop. to mean a perpetual motion, cp. Swed. and poët. Dan. id]:—a doing; orð ok iðir, words and deeds, Nj. (in a verse); ymissar iðir, Sighvat; leyfð ið, id.; tregnar iðir, sorrows, tears, Hðm. 1; þjóð veit þínar iðir, thy feats, Edda (in a verse); því verðr eigi til iðjar né verðs haldit, it can neither be worked nor sold, Hkr. l. c.
ið, n. a restless motion; vera allr á iði.
IÐ- (iðja-, Vsp. 58), a particle only used in compds, chiefly poetical, answering to Goth. iþ-, = Lat. contra, O. H. G. id- and ida-, A. S. ed-, = Lat. re-; but in Icel. esp. in an intensive sense. COMPDS: ið-gjöld, n. pl. recompense; íll iðgjöld, Hm. 106; sonar iðgjöld, Stor. 16; iðgjöld e-s, of one dead, Fs. 13, 61; en þat kom ásamt með mönnum, at hans þóttusk aldrei iðgjöld fá, Bs. i. 70; höfum vér þá nokkut svá iðgjöld föður þíns, Ísl. ii. 175. ið-glíki, n. a counterpart, Eb. (in a verse). ið-glíkr, adj. exactly like, Fms. vi. 180 (in a verse). ið-gnógr, adj. abundant, Hkr. 1. 21. ið-gnótt, f. abundance, Ad. 19. ið-líka, adj. = iðglíkr, Mag. 580. 9. ið-vandliga, adv. honestly, Gd. 20. ið-vandr, adj guileless, Geisli 4, Rekst. 24. II. contracted in a few words, even in mod. usage; í-líkr, much like; í-nógr, e-nough, plentiful; í-lítill, very small.
ið, pron. dual = it, þit. q. v.
IÐA, að, an eddy, whirlpool, Grett. 141 A; ok muntú finna saman rekit í eina iðu, 623. 37, passim; hring-iða, q. v. iðu-kast, n. a whirling eddy, Mag.
iða, að, to move to and fro, be restless, like an eddy or mercury; eg iða öll af kæti, Snót; fram og aptr iðar, út á báðar hliðar, Sig. Pétr.; þetta eru þínir smiðir, því er von þú iðir, úr einum í annan stað, Jón Þorl.; freq. in mod. usage.
ið-gjarn, adj. eager for.
Iði, a, m., gen. iðja, name of a giant, Edda.
iðinn, adj. [Scot. ithand, ythen], assiduous, steady, diligent, Sks. 437, Bs. i. 166, Fas. i. 85, freq. in mod. usage; iðinn að lesa, læra, vinna.
iðja, að, [Old Engl. ithe = thrive, Chaucer]:—to do, perform, be active, busy; þeir skyldu engan hlut eiga at iðja, Lv. 13; veit engi maðr hvat þeir hafa iðjat, Fas. i. 71; víst ávalt þeim vana halt, vinna, lesa og iðja, Hallgr.; segðu þegar þú iðja átt, íllt sé þér í hendi, a ditty.
iðja, u, f. [Dan. id = a pursuit]:—activity, doing, business, profession, Eg. 134 C, Hrafn. 5, Fas. i. 244, Bs. i. 83, Fms. ii. 199, Þiðr. 25. COMPDS: iðju-fullr, adj. hard-working, Njarð. 366. iðju-lauss, adj. [Dan. idløs], idle, Grett. 123. iðju-leysi, n. idleness, Rb. 196. iðju-maðr, m. a hard-working man, Eg. 134, Fas. iii. 205. iðju-samr, adj. (iðju-semi, f.), assiduity.
iðja-grænn, adj. [Dan. idelgrön], ever-green, Vsp. 58.
iðjan, f. = iðn, Skáld H. 7. 53.
iðka, að, to study, cultivate, Rb. 312, Thom., freq. in mod. usage.
iðkan, f. a studying, performing steadily, cultivating.
iðn, f. occupation, business, = iðja, Fs. 35, 72, Bjarn. 12, Fms. x. 233, Landn. 205 (v. l.), 217, Fms. iii. 102, MS. 4. 6: in mod. usage, handiwork, profession. iðnar-lauss, -maðr, = iðjulauss, Fms. iv. 35.
iðna, að, = iðja, to work, Grág. i. 147–150, Str. 2; íllt iðnandi, Stj. 652; ekki munu vér hér iðna at sinni, Eg. 351.
iðnaðr, m. handicraft, profession. iðnaðar-maðr, m. a workman, Hom. 150.
IÐR, n. pl.; [this word cannot be derived from inn (ð = nn), for even the Gothic idreiga and idreigon have the d; O. H. G. in-adiri; the word is prob., as suggested by Grimm, akin to Germ. ader, Icel. æðr (a vein)]:—the bowels, entrails (see innyfli), Grág. ii. 371, Bs. i. 346, Orkn. 458, Landn. 217, Ld. 222, Gullþ. 23, Fbr. 208, Fms. iii. 77, viii. 326; iðr ok innyfli, Stj. 280, Post. 238. II. metaph., freq. in eccl. usage like σπλάγχνα; miskunar-iðr, bowels of mercy, N. T.; skaka ok skelfa iðr ok alvöru síns föður, Stj. 132. iðra-kveisa, u, f., iðra-verkr, m., North. E. and Scot. ‘belly-work,’ a pain in the bowels, 655 xii. 3, Al. 23, Stj. 436.
IÐRA, að, usually dep. iðrask, [Ulf. idreigon = μετανοειν]:—to be moved inwardly (from iðr), but only used metaph. like Gr. σπλαγχνίζομαι, to repent: I. act., impers. with gen. of the thing, to repent of; hvers engan iðrar, 2 Cor. vii. 10: with acc. of the person, nom. of the thing, Guðs gjafir og kallan kunna eigi að iðra hann, Rom. xi. 29. 2. pers., það (sic) iðrar mig ekki, 2 Cor. vii. 8; eigi iðra mik mínar görðir, Mar.: absol., heldr en þik iðri eptir, Sks. 250. II. more often in reflex. form, iðrask e-s, to repent of, rue; opt ætla ek at vér iðrimk þessa, Eg. 732; iðrumk ek þess mjök, Sks. 720, Nj. 78, 79. Eg. 176, Fs. 8, Fms. iv. 369, viii. 54, Barl. 172, 180, N. T., Pass., Vídal. passim. III. part. iðrandi, repentant, Magn. 430, Mar.: as subst., Greg. 39; iðrandans, Hom. 78.
iðran, f. [Ulf. idreiga = μετάνοια], repentance, 623. 23, Greg. 20, 38, 45, Fms. x. 327, K. Þ. K. 36, H. E. i. 585; iðranar grátr, tár, iðranar tími, Stj. 55; iðranar skírn, 656 C. 14; iðranar mark, a mark of repentance, H. E. i. 486, Stj., Greg. 38, Mar., Pass. passim:—in the N. T. = μετάνοια, Mark i. 4, vi. 12, Luke iii. 3, 8, v. 32, x. 13, xv. 7, 2 Cor. vii. 9, 10, Pass., Vídal. passim. COMPDS: iðranar-lauss, adj. unrepentant, Sturl. ii. 12, Fms. vii. 118. iðranar-leysi, f. impenitence.
iðrar, f. pl. bowels, = iðr, Gkv. 2. 23: metaph. ruth, repentance, Am. 65.
iðri, see innri.
iðula, adv. = iðurliga, Lex. Poët.
iðuliga and iðuligr, see iðurliga and iðurligr.
Iðunn, f., pr. name of the goddess, Edda: she was the wife of Bragi (the god of poetry), Edda 17; for tales about her, see Edda 46 and Haustl.: hence in mod. poetry a poet is called the husband of Idun,—Sjálfr Iðunnar annar ver, Snót. II. a pr. name.
IÐUR-, a prefixed particle; [perhaps akin to ið- (above); Goth. id-; O. H. G. it-, ita; A. S. ed-, answering to Lat. re-; cp. Lat. iterum, iterare, Grimm’s Gramm. ii. 757]:—frequently, passim.
iður-liga, adv., iðrliga, O. H. L. 78; iðuliga, Hom. 113, Sks. 66, 174, 231 B, Barl. 93, Anecd. 24, Fms. x. 392: mod. iðugliga, Bs. i. 849, Sks. 121, 359: iðula or iðola, Hom. 140, Pr. 471:—frequently, passim.
iður-ligleikr, m. repetition, frequency, Barl. 196.
iður-ligr, adj. frequent, continuous, Barl. 94, 100: iðuligr, H. E. i. 511, Stj. 71, Barl. 93.
iður-mælt, n. adj. a kind of metre, repeating the same syllable, Edda (Ht.) 47, Skálda 210,—e. g. eim-þverrir gefir seima | seim-örr liði beima.
IF, ifa, and derivatives, see ef, efa, p. 115.
ifill, m., pl. iflar, a kind of hawk, Edda (Gl.), see Lex. Poët.
ifjungr, m., poët. a bear, Edda (Gl.)
if-röðull, m., poët. the sun, Edda (Gl.)
IGÐA, u, f. a kind of bird, the nuthatch, Norse egde, sitta Europaea L., Edda 74, Fas. i. 164, 332, Sæm. 136.
ikt, f. the gout. ikt-sýki, f. id.: mod. ikt-sjúkr, adj. gouty.
IL, f., pl. iljar, the sole of the foot, planta pedis, Edda 110, Stj. 160, Hom. 17; hann steyptisk fyrir borð, ok sér í iljar honum, Edda 36, Grett. 141, Fms. iii. 101; millum hvirfils ok ilja, Sks. 159; undir ilinni á hægra fæti, Fms. viii. 265; neðan í ilina, Sturl. iii. 68, passim: in poetry, ilja gaupnir, the ‘gowpens,’ i. e. soles, of the feet, Þd.: the toes were in poetry called il-kvistir, m. ‘sole-twigs,’ and il-þorn, m. ‘sole-thorns,’ Am., Lex. Poët.
il-band, n. a strap under the foot. ilbanda-brækr, f. pl. a kind of breeks, Hkr. iii. 282.
il-breiðr, adj. having a broad sole, flat-footed, a nickname, Fms.
ilki, a, m. = il, Orkn. (in a verse).
ILLR, illa, and derivatives, see íllr.
ILMA, ð, (irma, Sks. 633 B), to smell sweet; þú ilmir alla, Hom. 153; ilmdi allskonar sætum grösum, Str. 69: to scent, þeir megu eigi ilma af aldininu, Rb. 346; þefja ok ilma, Anecd. 4: part. ilmandi, sweet-smelling, ilma grös, Sks. 48, 633, passim in mod. usage.
ilmaðr, adj. sweet-smelling; þar þótti Grelöðu ílla ilmat, Landn. 140; sætt ok ilmat vel, Fb. i. 544.
ilman, f. smell, scent, (mod.)
ilming, f., spelt hilmning in Best. 20, smell, scent; ilming ens sætasta grass, Mar.: ilmingar vit, the sense of smell, Hom. 53, Best. 20.
ILMR, m., spelt hilmr in Hom. 28, Fms. x. 241; hirmr in Sks. 632 B:—a sweet smell; ilm af eplum ok grasi, Rb. 346; dýrðligr ilmr, Fb. ii. 375; himneskr ilmr, Orkn. 174; daun en eigi ilm, Anecd. 8.
ilm-sætr, adj. sweet-smelling.
il-sporna, að, to tread, Lat. calcare, Lex. Poët.
ilstri, n., the Swed. jolster = salix pentandra, a kind of willow, Edda (Gl.)
IM and derivatives, see ím.
Imbru-dagar, m. pl. = Ember-days, corrupted from tempora (i. e. quatuor tempora), the seasons set apart for Ordination (as is seen more plainly in the Dan. Tamper-dage), K. Þ. K., K. Á., Rb., N. G. L. passim: Imbru-dægr, n. = imbrudagar, Fms. viii. 356: Imbru-nátt, f. Ember-night, K. Þ. K.: Imbru-vika, u, f. Ember-week, D. N. The word was no doubt borrowed from the English along with the eccl. rule; but the etymology was lost, so that the ancients derive it from Lat. imber, see Lex. Poët. (pref.), or even trace it to an old woman called Imbra.
in, part., see en, the temp. adv. (2. β), pp. 127, 128.
India-land, n. India, passim: also in mod. usage Ind-land or Indíin, n. pl.: India-maðr, m. an Indian, 655 xiii. B: Ind-verskr, adj. Indian, Al. 147, Stj. 70: Ind-verska, u, f. the Hindu tongue, Al. 172.
Ingi, a, m. a pr. name: freq. also in compds; of women, Inga, Ingi-björg, Ingi-leif, Ing-veldr, Ingi-ríðr, Ingi-gerðr, Ing-unn or Ing-uðr; and of men, in Ingi-marr, Ingi-mundr, Ingj-aldr, Ing-ólfr, Landn.: many more compds are found in the Swedish-Runic stones, as this name was national among the ancient Swedes; cp. also Yngvi and Ynglingar.
INN, adv., compar. innar, superl. innst, [Ulf. inna; A. S. in; Engl. in; Germ. ein; Dan. ind; Swed. in; Lat. intus]:—into, in, denoting motion towards the place; ganga inn í búðina, Nj. 3; ganga inn, to go in-doors, Rm. 2; í búð inn, Grág. i. 31; út ok inn, Nj. 104, Vkv. 4; setja inn, to shut in, Grág. i. 418, 436; hafa e-n inn, to take a person in, give him lodging, Grág. i. 229 new Ed.; kasta inn, to cast into prison, Fms. x. 155; leggja inn skipi, to berth a ship, xi. 323. II. with prepp., inn at, inn á, inn eptir, inn um, etc., denoting direction; hann nam land, … alt hit ytra, inn, öðru-megin, at Þernunesi, Fb. i. 250, cp. Landn. 253; land inn til Leirulækjar, Eg. 140; hann sigldi inn á Borgarfjörð, ok inn í Langá, he stood into Borgfirth, id.; inn á meginland, Fas. ii. 517; bergsnös þá er vissi til lands inn, snúa e-u inn á land. Eg. 389; miklar bygðir vóru inn á landit, Fms. i. 226; var þar glaumr mikill inn at heyra, i. e. into the house, ii. 30; inn í Þrándheimi, i. 55; inn í Naumudal, Eg. 53; inn við sjá, Ld. 130; inn við Vágsbotn, Fms. x. 30; ríða inn til Borgar, Eg. 394; inn til Veradals, Anal. 91; inn eptir firði, inwards along, Eb. 254; inn um, in through, Vsp. 44; inn undir, in and under (as in North. E.), Njarð. 378; inn undir virkit, Fms. xi. 34; inn yfir, to pass inwards, over, through; inn yfir háls, fjörur, heiði; út ok inn með (along) hverjum firði, Eg. 48; fram ok innar, out and in-doors, Bs. i. 343:—innar [Old Engl. ynnere], more inward, farther in; innar af (frá) seti, Ísl. ii. 262, Bs. i. 523; innar í húsinu, 342; innar frá, farther in, Nj. 50; innar í bæinn, Fms. ii. 71:—innst [Old Engl. ynneste], innermost, inmost; innst sat Auðunn, Eg. 27; innst í vökinni, Hkr. iii. 140.
INN, the article, see hinn.
INNA, t, to do, perform; inna íþrótt, Edda 31; inna skýrslu, Ld. 60; freista ef hann megi þessa dagleið upp inna, Str. 51; er hann útlagr ef hann innir eigi máldaga, Grág. ii. 267; hafði hann þá af hendi innt alla sætt sína, Nj. 281; öll lögmælt skil af hendi inna, 232; inna af hendi suðrgöngu, Fms. vi. 36. 2. to pay, discharge; inna fúlgu, Grág. i. 154; inna tíund af hendi, Grág.; inna gjald af hendi, K. Þ. K. 152; inna kirkjunni fé sitt, id.; inna e-m kostnað sinn, Js.; hvat áttu mér íllt at inna, what evil hast thou to repay me? what evil have I done thee? Fas. ii. 204: hence the mod. phrase, eiga e-m gott (íllt) upp að unna, to have an account of good (evil) against one. II. to relate, tell; inna sín vandræði, Fms. viii. 154; tekr Kolbera at líta á rúnarnar, ok innti stafina, and told, read the Runes, Fas. i. 211; er hann hafði þetta mælt ok innt allan veg þenna, Hkr. ii. 206; minnisk á ok innir vandlega, Bs. i. 198; innti hann ok þat, hversu …, Fms. vii. 101; hann innti svá eiðstafinn, vi. 53; inna spurning, to answer a question, Sks. 686; eru mörg hans verk góð at inna, Fms. x. 409. 2. with prep.; inna e-t til, to hint at, allude to, mention; en er þú innir til þessa, as thou alludest to it, Valla L. 209; þá skatta sem nú mon ek til inna, Fms. xi. 21; konungr innti til (the king replied), hví kvattu svá at? v. 318: to utter, say, þá innti Sigurðr konungr til þess, at hann vildi ekki …, vii. 140; þá innti Antenor til þess fyrst, hverja …, Bret. 80; þú skalt fyrst inna til máldaga við Svein, thou shall first remind Sweyn of the agreement, Fb. ii. 8; litlu síðar inntu þeir til við Ketil, Nj. 139; nú innir konungr til um heitstrengingar þeirra, Fms. xi. 113: inna upp (to expound, sum up) allan málavöxt, Eg. 473; má ek þat eigi nú upp inna í skömmu máli, Fms. xi. 89. III. reflex., recipr.; inntusk þeir til um kaupa-kosti, they discussed the bargain, Ld. 322; við skulum innask þá til nokkut áðr um þat mál, Fms. vi. 205: mun þá ok samþykki okkat vera mest, at vit innimst lítt til um þann hlut landa, Orkn. 88; við skulum enn innask orð við áðr, exchange words, Fms. xi. 29.
innan, adv. [Ulf. innana = εσωθεν], from within, from an inner part; Ólafr hélt útan í fjörðinn …, þar reri innan í móti Erlendr, Hkr. i. 251; réru þeir innan í móti þeim, Fms. vii. 201: adv. from the inside, læsti hón loptinu innan, Nj. 7. II. [A. S. innan; Dan. inden], within, chiefly with a prep., innan um, í, etc., with or without motion; láta boð fara hérað innan, N. G. L. i. 352: inwardly, within, inside, Greg. 19: within, sitja í dómhring innan, Grág. i. 78; um veröld innan, in all the world, 625. 163; senda um heim innan, Hom. 149; örkina reiddi um haf innan, Ver. 8; í valhnotar skurn innan, Fms. vii. 225; ok fannsk þar í innan eirteinn, ii. 129; hón seri því um gamman bæði útan ok innan, i. 9; rak þau síðan um haf innan, 226:—fyrir innan, see fyrir, p. 182, C. xi; fyrir innan Agðanes, Fms. i. 12; fyrir innan Þórsbjörg, iv. 12; fyrir innan Skarðsheiði, Eg. 754; svá mikit átti kirkjan fyrir innan sik, Vm. 36; fyrir innan stokk, in-doors, opp. to útan stokks, out-of-doors, Nj. 11, Grág. i. 333, Ísl. ii. 401: dropping the prep., kirkja á innan sik (i. e. as in-door’s inventory) krossa tvá, Vm. 1; þat sem henni (viz. the church) innan sik ok útan til heyrir, Dipl. ii. 13.
B. With gen. within; innan lítils tíma, within a short time, presently, Fms. iii. 133; innan mánaðar, within a month, Ann. 1362; innan þrjá tigi daga, Sks. 592; innan fára ára, Landn. 271, v. l. II. but esp. in a great many adverbial COMPDS, followed by a genitive, within, inside of: innan-borðs, [Dan. inden-bord], on board, Eg. 161, Fms. iii. 181, Gísl. 49. innan-borgar, within the town, Fms. xi. 74, 76, Stj. 505. innanborgar-maðr, m. a townsman, 655 iii. 4. innan-brjósts, within one’s breast, inwardly. innan-búðar, within the booth, K. Þ. K. 26. innan-bæjar, innan-býjar, [Dan. ind-byggir], within town, in-doors, (see bær), Gþl. 139, Fms. ix. 465. innan-dura, in-doors, Gg. 15. innan-fjarðar, within the firth (district), Gþl. 11. innan-fjórðungs, within the quarter, Grág. i. 470. innanfjórðungs-maðr, m. the inhabitant of a fjórðung, Grág. i. 351, ii. 198. innan-fylkis, within a fylki (q. v.), Gþl. 289. innan-garða, [Dan. inden-gierds], within the ‘yard,’ inside the fence, Pm. 102. innan-garðs, [Dan. inden-gaard], within doors. innan-gátta, within the door-groove, in-doors, Vm. 95. innan-gengt, n. adj. having a thoroughfare from within; var innangengt ór stofunni í matbúr; innangengt var í fjósit, Valla L. 218, Gísl. 28. innan-hallar, within the hall, Fas. i. 60. innan-handar, in hand, within reach, Nj. 105, Ld. 112, Fs. 24. innan-héraðs, within the hérað, Jb. 75, 338, 363, 422. innanhéraðs-maðr, m. an inmate of a hérað, Grág. ii. 405. innan-hirðar, within the hirð, Sks. 249, Nj. 6, Fms. xi. 72. innan-hrepps, within a Rape. innanhrepps-maðr, m. the inhabitant of a Rape, Grág. i. 293. innan-húss, within the house, in-doors, Fms. xi. 438, Gþl. 376, K. Þ. K. 3. innan-kirkju, within church, Fms. xi. 429, Vm. 6. innan-lands, [Dan. inden-lands], within the land, at home, opp. to abroad, Fms. i. 5, Hkr. i. 175. innanlands-fólk, n. the people of the land, opp. to foreigners, Fms. i. 37. innanlands-höfðingi, m. a native chief, Fas. i. 341. innanlands-menn, m. pl. natives, Fms. xi. 226. innan-rifja, within the ribs, inwardly, Bs. i. 305, Th. 15, Fas. i. 286. innan-skamms, yet a little while. innan-sóknar, within a parish. innansóknar-maðr, m. a parishioner. innan-stafs, within a paling, N. G. L. i. 244, Gþl. 437. innan-stokks, in-doors, Vm. 177 (of movables). innan-veggja, within the walls, Am. 45, Sd. 179, Vm. 108, Dipl. v. 12. innan-þinga, pl. within the parish, Vm. 92. innan-þings, within a þing (jurisdiction). innanþings-maðr, m. the inhabitant of a þing, Grág. i. 101.
innan-mein, n. an internal complaint, 655 xi, Bs. i. 323.
innan-tökur, f. pl., medic. colic.
innan-vátr, adj. ‘in wet;’ hafa innanvátt, a naut. term, to have the sea washing over, Fær. 256; þeir fengu mjök innanvátt, they had a wet passage, Háv. 48.
innan-verðr, adj. inward, inner, interior; í innanverðri búðinni, Nj. 3; í innanverðum firðinum, Fms. ix. 429; at setum innanverðum, Eg. 397; í innanverðum skála, Eb. 256; í innanverðri hendinni, Fms. vi. 165.
innar-liga, adv. far inward, Ísl. ii. 156.
inn-blástr, m. inspiration, Fas. iii. 491, Vídal. passim.
inn-borg, f. the inner castle, keep, Fms. viii. 178.
inn-borinn, part. in-born, Stj. 87, 253; innbornir menn, natives, 238.
inn-búi, a, m. an inhabitant.
inn-byggjandi, part., and inn-byggjari, a, m. = innbúi.
inn-byrðis, adv., naut. on board, Gísl. 46, Eg. 358, Fs. 143: mod., metaph. [Dan. indbyrdes], amongst one another; á meðal vor i., amongst ourselves, N. T., Vídal., Pass. passim.
inn-drótt, f., poët. a king’s body-guard, Edda (Gl.), Lex. Poët.
inn-dælgirni, f. an easy life, Hom. (St.)
inn-dæli, n.; this and the following word are derived not from inn-, but from ein-, qs. eindæli, eindæll, ease, comfort; skemtan eðr i., Fms. vii. 277; með inndaeli (pleasure) líkams-losta, Hom. 159: mod. delight, charm, mesta inndæli, delightful. inndælis-lega, adv. (-legr, adj.), delightfully.
inn-dæll, adj., qs. eindæll (q. v.), quite easy; þat mun þér inndælt, því at fáir munu gera móti þér, Fms. iii. 161; nema sá vili inndælla göra honum, unless he will make it still easier for him, Js. 9, Gþl. 28, N. G. L. i. 19; eindæll, Fas. ii. 492: mod. delightful, charming.
inn-eygr, adj. in-eyed, hollow-eyed, Háv. 53, Barl. 199.
inn-fall, n. [Germ. einfall], fancy, (mod.)
inn-firðingr, m. a man from the inner part of a fjord (district), Sturl. i. 176, 178.
inn-fjálgr, adj., see fjálgr, Hkv. 2. 43.
inn-fæddr, part. native, in-born, D. N. ii. 95, freq. in mod. usage.
inn-ganga, u, f. going in, entering, Fms. i. 16, Hom. 51, Niðrst. 9; inngöngu-leyfi, leave to enter, Fms. ii. 160; mánaða inngöngur, the entrance, beginning of a month, Rb. 56; kirkju-i., a going into church; kvenna-i., the churching of women; klaustr-i., the entering a cloister, as a monk. 2. an entrance, door-way, Stj. 41.
inn-gangr, m. = innganga, Eg. 519, Bs. i. 783. 2. = Lat. introitus; inngangr messunnar, Hom. (St.); Föstu-inngangr, the beginning of Lent, Bs. i. 744:—introduction, to a book etc. (mod.)
inn-gerðis, adv. within the pales, D. N.
inn-gipta, u, f. endowment (of a monastery), D. N.
inn-gjald, n. an income; biskups rentur ok inngjöld, H. E. i. 434: paying in, opp. to útgjald, an outlay, Bs. i. 751: a tax, hann tók af þeim stór inngjöld, Stj.
inn-gróinn, part. in-grown, inveterate, (mod.)
inn-gröptr, m. an engraving, Bs. i. 791 (on a seal).
inn-hallt, n. adj. standing near the shore, Fb. i. 475.
inn-hlaup, n. a refuge; eiga i. hjá e-m.
inn-hýsa, t, to house, harbour, Fms. vi. 14, Sturl. ii. 83; vera innhýstr, to be an inmate of a house, Bs. i. 350.
inn-hýsingar, m. pl. a household, Edda (Gl.), Lex. Poët.
inn-hýsis, adv. = innanhúss, 671. 1.
INNI, adv. in-doors, denoting remaining in a place; bæinn ok lið þat allt er inni var, Fms. i. 12, Fs. 42; úti eðr inni, Grág. ii. 19, Eg. 407; brenna inni, to be burnt to death in a house, Nj. 285: in one’s house, ef göngumaðr verðr dauðr inni at manns, Grág. i. 191; hafa brullaup, veizlu inni, to hold a wedding, a feast at one’s home, 333; hafa boð inni, id., Nj. 24, 152.
INNI, n. [Engl. inn], an inn, abode, home; engin hendi né hitti sitt inni, Eg. 390; gengu síðan aptr í bæinn, ok til sama innis, and to the same house, Fms. viii. 108; ná sínu inni, to get home, Fas. ii. 327; til þess innis er heilagr Blasius var í, Blas. 39; ek hefi gört þat, at brenna innin fyrir þeim, Hkr. ii. 343.
inni-hald, n. contents of a book.
inni-hús, n. a dwelling-house, opp. to úti-hús, Grág. ii. 333 (v. l.), D. I. i. 320.
inni-höfn and inn-höfn, f. a harbouring, housing, Grág. i. 73, Nj. 150 (v. l.), Þorst. Síðu H. 6.
inni-liga, adv. exactly; muna i., to recollect exactly, Sks. 236; at þelta sé i. skilat, 685; skýra e-t i., 487; segja i. (minutely) frá, Fms. x. 371, Ld. 282; marka örn á baki honum sem inniligast, nicely, exactly, Fas. ii. 292. 2. [cp. Dan. inderlig], intimately; taka vel ok i. við e-m, to receive one in a friendly way, Stj. 85: as also in mod. usage.
inni-ligr, adj. [Dan. inderlig], kind, hearty.
inni-lykja, ð, to encompass, enclose.
inning, f. [inna], a discharge; inning ok efning máldaga, Grág. i. 316.
innir, m. a performer, Lex. Poët.
inni-vist, f. a dwelling in, abiding, Greg. 50, Grág. ii. 158, 333, Þorst. Síðu H. 6.
inn-kaup, n. pl. buying in, Rétt.
inn-kulsa, adj. catching cold, (mod.)
inn-kváma, u, f. a coming in, arrival, Fms. ii. 72 (Fb. i. 337), Fs. 174.
inn-kvæmt, n. adj. passable into, Ísl. ii. 414.
inn-land, n. the inland, Fms. viii. 305.
inn-láss, m. a lock on the inside, Vm. 129.
inn-leið, f. a naut. term, a coasting along, course along the shore, opp. to útleið, Fms. iii. 43, passim. II. = innyfli, innleið dýra, a απ. λεγ., Gkv. 2. 22.
inn-leiða, d, to introduce, lead in.
inn-leiðsla, u, f. introduction, Bs. i. 700, Th. 19.
inn-lendr, adj. native, opp. to útlendr, Sks. 375, N. G. L. i. 170: residing in one’s country, Bs. i. 76.
inn-lenzkr, adj. indigenous, Eg. 264, Hkr. i. 212, Gþl. 490.
inn-líkr, adj. similar, alike, K. Á. 216; cp. iðglíkr.
inn-máni, a, m.; i. ennis, ‘forehead moon,’ poët. the eye, Hd.
inn-planta, að, to plant: mod. esp. in a metaph. sense.
inn-raptr, m. an inner rafter, Ld. 280.
inn-reið, f. a riding in, Flov. 28: eccl., innreið Krists, on Palm Sunday.
inn-renta, u, f. income, Bs. i. 844, D. N., Thom.
INNRI, a compar., in old MSS. almost always spelt iðri, and so used in poets; liðhraustr konungr sár in iðri, Fms. xi. 314 (in a verse of the beginning of the 12th century); superl. innstr:—the inmost, Lat. interior, í en iðri sundin, Eg. 358; í Eynni iðri, Hkr. i. 144; at Hólmi enum iðra, Landn. 52; hann bjó undir Felli eno iðra = the present Staðarfell, Sturl. i. 9 (MS.); fara hit iðra, to go by the inner road, Eg. 13, Rd. 268; it iðra, inside the house, Kormak; konungs skip lágu innst (innermost) í vökinni, Fms. vi. 337; sitja iðri, to sit innermost, Konr.; þeir skulu sitja innstir á hirðpall, N. G. L. ii. 447. II. metaph., ens ytra manns ok ens iðra, Hom. 53; hin innri augu, H. E. i. 513; ens iðra vegs, Greg. 25; ef eigi er kennandi innra, sem læri hjartað, 19; af enum innsta sárleik hjartans, Hom. 11: enu innstu hluti himins, 57.
inn-ræta, t, to root in one’s breast: metaph., part. innrættr, rooted.
inn-setning, f. putting in, Gþl. 386: instalment. inn-setningar-orð, n. pl. the words of consecration in the Holy Communion, see 1 Cor. xi. 22–24.
inn-sigla, að, [for. word, Lat. insigillare], to seal, Hkr. ii. 267, Fms. x. 57, Bs. i. 641, N. G. L., passim in mod. usage, Matth. xxvii. 66.
inn-siglan, f. sealing, B. K. 126.
inn-sigli, n. [A. S. insegel], a seal, a seal-ring, as also the wax affixed to a deed, Sturl. ii. 222, Mar., Eluc. 18; bréf ok i., Fms. vii. 104, Ó. H. 162; bréf með i., Bs. i. 61; rit ok i., K. Þ. K. 74, Gþl. 133; inn-siglis gröftr, Stj. 158: freq. in mod. usage, undir beggja inniglum, Bs. i. 751.
inn-skeifr, adj. ‘in-legged,’ bandy-legged, Lat. varus; opp. to útskeifr.
inn-skrifa, að, to matriculate, put into a book, inscribe, (mod.)
inn-stafr, m. an inner pillar, Fms. x. 16, v. l.
inn-steri, n. pl. = innyfli, Hom. 82, 84, Pr. 186.
inn-stofa, u, f. the inner part of a stofa (chamber), Fms. x. 16.
inn-stólpi, a, m. = innstafr, a pillar, O. H. L. 9.
inn-strönd, f. the inner strand, Grett. 86.
inn-stæða, u, f, [inn, standa], ‘in-standing,’ investment, capital, opp. to rent or interest, Grág. i. 188, 195, Vm. 97, Bs. i. 725, N. G. L. ii. 353, 380. COMPDS: innstæðu-eyrir, m. an investment, Gþl. 258. innstæðu-kúgildi, see kúgildi.
inn-stæði, a, m. = innstæða, Grág. i. 182, 184, 189, 408, N. G. L. ii. 485.
inn-tak, n. the contents of a book, letter, Bs. i. 729.
inn-tekja, u, f. ‘in-taking,’ income, revenue, Bs. i. 752, D. N. ii. 63, 93.
inn-tekt, f. = inntekja, Dipl. v. 18, Stj. 157.
inn-viðr, m., usually in pl. the ‘in-timber,’ timber for the ribs of a ship, Fms. i. 293, vii. 82, ix. 33, 447, Lv. 100, Ld. 326, Greg. 59, 60; innviðar tré, id., N. G. L. i. 100: cp. Gr. εντερόνεια, Lat. interamenta.
inn-virðiliga and inn-virðuliga, adv., qs. einvirðiliga, closely, minutely, strictly; rannsaka i., Gþl. 33; spyrja i., Stj. 215; undirstanda i., Mar.; geyma, halda i., K. Á. 202, Mar., Stj. 264; skoða i., Dipl. v. 16; sem hann hefði i. sét ok heyrt, Stj. 6; hugsa i., H. E. i. 470; telja i., 487; segja i. frá e-u, Bs. i. 9.
inn-virðiligr, adj. seeming, Al. 155.
inn-vortis, adv. [from Germ. inwärts], inwardly, internally, opp. to út-vortis, (mod.)
inn-vörðr, m. a keeper, porter, Al. 72, 106.
inn-yfir, prep. ‘in-over,’ through, = inn yfir.
inn-yfli, n. pl., spelt innylfi, Fms. ix. 467 (Cod. Fris.), El. (twice); [A. S. inelfe; O. H. G. innuovili and innôdi, in-adiri; cp. Germ. eingeweide; Grimm, Gr. iii. 407; originally a distinction seems to have been made between innylfi, the bowels, and iðr, the nobler parts, viscera, the seat of feeling and sense, see iðr]:—the entrails, bowels, Ld. 216, Stj. 77, MS. 4. 20, 22, Al. 34, Sks. 135, Fms. ix. 467.
Inn-þrændir, m. pl. (Innþrænzkr, adj.), the Inner Thronds, people of Norway, Fms., N. G. L., Ann.
instr, see hindri.
iping, f. (?); þeir festu þá upp í framstafninum eitt lítið segl svá sem væri iping nokkur, Post. 273.
Irpa, u, f. the Brown, from jarpr, a mythical name, Fb. iii.
isja, u, f. a nickname, Sturl. ii. 108.