The Complete

Fornaldarsögur Norðurlanda

Legendary Sagas of the Northland

in English Translation

Probably 13th century

Translated by Gavin Chappell
© 2011

1. Frá uppvexti Ketils hængs.

Chapter 1

HALLBJÖRN hét maður. Hann var kallaður hálftröll. Hann var sonur Úlfs hins óarga. Hann bjó í eyjunni Hrafnistu. Hún liggur fyrir Raumsdal. Hann var ríkur maður og mjög fyrir þeim bændunum norður þangað. Hann var kvongaður maður og átti þann son, er Ketill hét. Hann var mikill vexti og karlmannlegur maður og ekki vænn.  En þegar Ketill var nokkurra vetra gamall, lagðist hann í eldahús. Það þótti þá röskum mönnum athlægi, er svo gerði. Það var vandi Ketils, þá hann sat við eld, að hann hafði aðra hönd í höfði sér, en með annarri skaraði hann í eldinn fyrir kné sér. Hallbjörn bað hann eigi hafa hönd í höfði sér og sagði, að þá mundi batna með þeim. Ketill svarar engu. Hann hvarf í burtu nokkuru síðar og var í burtu þrjár nætur. Þá kom hann heim og hafði stól á baki sér. Hann var vel gerr. Hann gaf hann móður sinni og kveðst henni meiri ást eiga að launa en föður sínum.

Það var einn tíma um sumarið, veðurdag góðan, að Hallbjörn lét aka heyi, og lá mikið undir. Hallbjörn gekk þá í eldaskálann til Ketils og mælti: "Nú væri ráð, frændi, að duga vel og aka heyi í dag, því að allir eru í önn nýtir." Ketill spratt þá upp og gekk út. Hallbjörn fékk honum tvö eyki og eina konu til verks. Ekur hann nú heyi til garðs og gengur að svo rösklega, að átta urðu undan að hlaða um síðir, og þóttust þó allir nóg hafa að gera. En er kveld kom, var borgið öllu heyinu, enda voru þá sprungnir báðir eykirnir. Hallbjörn mælti þá: "Nú þykir mér ráð, frændi, að þú takir við fjárvarðveislu, því að þú ert nú ungur og upprennandi og til alls vel fær, en ég gerist gamall og stirður og til einskis meir." Ketill kvaðst eigi það vilja. Hallbjörn gaf honum þá öxi eina harla stóra og mjög biturlega og furðu gott vopn. Hann mælti: "Einn er sá hlutur, frændi, að ég vara þig mest við, að þegar degi er sett, vil ég, að þú sért lítt úti, og þó allra helst, að þú gangir eigi norður á eyna frá bænum." Margt glósaði Hallbjörn þá fyrir Katli, syni sínum.

Björn er maður nefndr. Hann bjó skammt þaðan. Hann hafði það jafnan lagt í vanda að dára Ketil og kallaði hann Ketil Hrafnistufífl. Björn reri jafnan á sjó til fiska. Það var einn dag, að hann var róinn, að Ketill tók einn fiskibát og vað og öngul og reri út á mið og sat til fiska. Þar var Björn fyrir. Og er þeir sáu Ketil, hlógu þeir mjög og dáruðu hann fast. Gekk Björn enn mest fyrir þessu, sem hann var vanur. Þeir fiskuðu vel, en Ketill dró eina löngu, heldur kostilla, en ekki fleira fiska. En er þeir Björn höfðu hlaðið, kipptu þeir upp veiðarfærum sínum og bjuggust heim, og svo gerði Ketill. Þeir hlógu þá að honum. Ketill mælti þá: "Nú vil ég leggja af við yður alla mína veiði, og skal sá yðar eiga, sem fyrst náir." Hann þrífur þá upp lönguna og sendi á skip þeirra. Langan kom við eyrað Birni bónda svo hart, að hausinn lamdist, en Björn hraut útbyrðis og þegar í kaf og kom aldrei upp síðan. Þá reru hinir að landi og svo hvárirtveggju. Fátt gaf Hallbjörn sér að þessu. 

Eitt kveld eftir dagsetur tók Ketill öxi sína í hönd sér og gekk norður á eyna. En er hann var kominn eigi allskammt í burt frá bænum, sér hann dreka einn fljúga að sér norðan úr björgunum. Hann hafði lykkju og sporð sem ormur, en vængi sem dreki. Eldur þótti honum brenna úr augum hans og gini. Eigi þóttist Ketill slíkan fisk séð hafa eða nokkura óvætti aðra, því að hann vildi heldur eiga að verjast fjölda manna. Dreki sá sótti að honum, en Ketill varðist með öxinni vel og karlmannlega. Svo gekk lengi, allt þar til að Ketill gat höggvið á lykkjuna og þar í sundur drekann. Datt hann þá niður dauður. Síðan gekk Ketill heim, og var faðir hans úti í túni og heilsar vel syni sínum og spurði, hvort hann hefði við nokkura glettivætti var orðið norður á eynni. Ketill svarar: "Ekki kann ég að færa í frásagnir, hvar ég sé fiska renna, en satt var það að sundur hjó ég einn hæng í miðju, hver sem hrygnuna veiðir frá." Hallbjörn svarar: "Lítils mun þér síðar vert þykja um smáhluti, er þú telur slík kvikindi með smáfiskum. Mun ég nú auka nafn þitt og kalla þig Ketil hæng." Settust þeir nú um kyrrt.

Eldsætinn var Ketill mjög. Hallbjörn sótti mjög veiðiskap, og beiddist Ketill að fara með honum. En Hallbjörn kvað honum makara að sitja við elda en vera í sjóförum. En er Hallbjörn kom til skips, var Ketill þar fyrir, og kunni Hallbjörn þá eigi að reka hann aftur. Gekk Hallbjörn þá fyrir framstafn á ferjunni, en bað Ketil ganga fyrir skut og setja á. Ketill gerði svo, og gekk hvergi. Hallbjörn mælti: "Ólíkur ertu frændum þínum, og seint ætla ég, að afl verði í þér. En ég var vanur, áður en ég eltist, að setja einn ferjuna." Ketill reiddist þá og hratt fram ferjunni svo hart, að Hallbjörn hraut fallinn út á fjörugrjótið, en ferjan stöðvaðist ekki fyrri en út á sjó. Hallbjörn mælti þá: "Lítt lætur þú mig njóta frændsemi frá þér, er þú vilt brjóta bein í mér, en það vil ég nú tala, að ég ætla, að þú sért nógu sterkur, því að ég vilda nú reyna afl þitt, og stóð ég við sem ég gat fastast, en þú settir fram sem áður. Þykir mér góð sonareign í þér." Fara þeir nú í veiðistöð. Hallbjörn gætti skála, en Ketill reri á sjó. Hann komst við stór föng. Þá reru að honum tveir menn allvígalegir. Þeir báðu hann láta laus föngin. En Ketill neitar því og spurði þá að nafni. Annar kveðst heita Hængur, en annar Hrafn, og vera bræður. Þeir sóttu að honum, en Ketill varðist með kylfu og sló Hæng fyrir borð og drap hann svo, en Hrafn reri á burt. Ketill fór heim til skála síns, og gekk faðir hans á mót honum og spurði, hvort hann hefði nokkuð fundið manna um daginn. Ketill kveðst fundið hafa bræður tvo, Hæng og Hrafn. Hallbjörn mælti: "Hversu fóru skifti yðar? En gerla veit ég deili á þeim. Þeir eru hraustir menn og eru útlægir úr byggðinni fyrir óspektir sínar." Ketill kveðst hafa drepið Hæng fyrir borð, en Hrafn hefði flúið. Hallbjörn mælti: "Gjarn ertu, frændi, á stórfiskana, og því er þó vel til fundið um nafn þitt." Annan dag fóru þeir heim með föng sín. Þá var Ketill ellefu vetra, og batnaði nú frændsemi þeirra.

There was a man named Hallbjorn, nicknamed Halftroll, who was the son of Ulf the Fearless. He lived on the island of Hrafnista, which lies near Raumsdal. He was a powerful man and influential over the farmers north of there. He was married, and had a son named Ketil, who grew up to be a big and strong man, but not handsome. But as soon as Ketil was a few winters old, he lazed in the kitchen, and he seemed a laughing-stock to brave men for doing this. This was Ketil’s custom; he lay by the fire with one hand propping up his head, while he lay the other before his knees and poked the fire. Hallbjorn told him not to do this, and said that then things would improve between them. Ketil said nothing. He went away for some time, and was gone for three nights. Then he came home and had a chair on his back. It was well built. He gave it to his mother and said he had rewarded her for her greater love rather than his father.

There was a time in the summer, a day with good weather, when Hallbjorn went to gather hay and it was at risk of being spoilt. Hallbjorn went then into the kitchen to Ketil and said: ‘Now it would be best, son, for you to help gather hay today. All of us are needed in the hay-making season.’ Ketil sprang up and went out. Hallbjorn fetched two oxen and one serving-woman for the work. Then Ketil carried hay into the homefield and went so briskly that in the end there were eight piles in the barn. And everyone thought enough had been done, when evening came, all the hay was gathered, and the oxen had died from exhaustion. Hallbjorn said then: ‘Now it seems to me, son, that you should manage the farm, because you are now young and growing and healthy. But I have become old and stiff and am not as strong as I was.’ Ketil said he did not wished this. Then Hallbjorn gave him a large axe that was very sharp and a wonderfully good weapon. He said: ‘Now that you have that, son, I must ask you that you stay indoors as soon as the sun has set, and most of all, do not go north to the islands that lie away from inhabited areas.’ Hallbjorn told his son Ketil many things.

There was a man named Bjorn who lived not far away. He had always found fault with Ketil and mocked him, calling him Ketil, the fool of Hrafnista. Bjorn often went to sea to fish. One day, when he was out rowing, Ketil took bait, a fishing-line and a hook, and went out to the fishing-grounds, where he sat fishing. Then Bjorn passed by, and when he saw Ketil, he laughed a great deal and mocked him harshly. Bjorn went out further than anyone else, as he was accustomed. He fished well, while Ketil caught one cod, of very mean quality, but no more. Meanwhile, Bjorn was piling up his catches and now he set off home, and left Ketil, laughing at him. Ketil said then: ‘Now I will give my catch to you, and the first of you to catch it can keep it.’ He grabbed the cod and through it at the ship. It hit Bjorn so hard that it dented his skull, and Bjorn fell overboard and never came up afterwards, then Ketil rowed to land. Hallbjorn had little to say about this.

One evening after sunset Ketil took his axe in his hand and went to the north of the island. However, he had not gone very far from inhabited areas when he saw a dragon fly out from a hill to the north. It had writhing coils and a tail like a snake, but wings like a dragon. Fire seemed to burn out of its eyes and mouth. Ketil thought he had never seen such a fish, or any other such being, and that he would rather defend himself against a multitude of men than face it. The dragon came at him, but Ketil defended himself well and mightily with his axe. It went that way for a long time before Ketil pierced a coil and then cut the dragon in half. It fell down dead. After that Ketil went home, and met his father out in the farmyard. Hallbjorn greeted his son well and asked if he had had any trouble with the evil spirits that were said to live to the north of the island. Ketil said: ‘I know nothing about telling tales about watching the fishes swim, but it is true that I cut a trout in half in the middle, where he was looking for a spawner.’ Hallbjorn said: ‘You must think such small matters of little value, when you consider such a monster small fry. I will now lengthen your name and call you Ketil Trout.’ Then they went to rest.

Now Ketil sat in the kitchen a great deal. Hallbjorn often went out fishing, and Ketil asked to come with him. He said Ketil should sit by the fire, not go out sea faring. But when Hallbjorn came to his ship, Ketil was already there, and then Hallbjorn did not know how to drive him back. Then Hallbjorn went over to the prow of the boat, but told Ketil to go over to the stern and push the boat into the water. Ketil did so, but it went nowhere. Hallbjorn said: ‘You are unlike your kinsmen, and I think it will be a while before there is strength in you. Before I was old I was accustomed to push the boat out alone.’ Ketil heaved then and pushed the boat forward so hard that Hallbjorn was knocked onto the shingle, but the boat did not stop until it headed out to sea. Hallbjorn said then: ‘You do not let me benefit from being family, when you want to break every bone in my body. But I will now say that I expect you are sufficiently strong, because I wanted to test your strength, and I withstood you as hard as I could, but you pushed it out as hard as you could. I think you show promise.’ Then they went to the fishing-camp. Hallbjorn went to the hut, but Ketil went out to sea. He amassed a great catch. Then he encountered two men who were very unfriendly. They wished him to give up his catch. But Ketil refused that and asked them their names. One said he was named Hæng, and the other Hrafn, and they were brothers. They attacked him, but Ketil swung his club, knocked Hæng overboard and killed him, while Hrafn fled. Ketil went back to the hut, and his father came to meet him and Hallbjorn asked if he had met any men during the day. Ketil said he had met two brothers, Hæng[1] and Hrafn. Hallbjorn said: ‘How went your encounter? I know about them, for I have dealt with them. They are brave men, outlawed from the dwellings for their rowdiness.’ Ketil said he had killed Hæng by knocking him overboard, but Hrafn fled. Hallbjorn said: ‘Son, you are eager for big fish, and it seems your nickname suits you.’ The next day they went home with their catch. Ketil was eleven winters old at that time, and matters with his father were improving.

2.  Ketill drap tvo jötna.

Chapter 2

Þennan tíma var hallæri mikið á Hálogalandi, en bú þeirra eru mjög í sjónum. Ketill kveðst þá vilja fara til fiskjar og vera eigi allur ómagi. Hallbjörn bauð að fara með honum. Ketill kveðst vera vel einfær með ferjuna.  "Þetta er óráðlegt," sagði Hallbjörn "og viltu einráður vera. En þrjá fjörðu mun ég nefna fyrir þér. Heitir einn Næstifjörður, annar Miðfjörður, þriðji Vitaðsgjafi, og hefir nú langt verið, síðan ég fór úr þeim tveim, og var þá eldur í báðum skálum."

Þetta sumar fór Ketill í Miðfjörð, og lifði þar eldur í skála. Inni í fjarðarbotni fann Ketill stóran skála, og var bóndinn þar ekki heima, er Ketill kom. Mikinn veiðifanga sá hann þar og grafir stórar í jörð niður grafnar, og reif hann allt upp úr þeim og kastar út hér og hvar. Hann fann þar í af hvölum og hvítabjörnum, selum og rostungum og alls konar dýrum, en á botninum í hverri gröf fann hann mannakjöt saltað. Allt rak hann það út, og spillti hann þar hvívetna.

En er kveldaði, heyrir hann áragang mikinn. Gekk hann þá til sjávar. Bóndi reri þá til lands. Hann hét Surtur. Mikill var hann og illilegur. Þegar skipið kenndi grunns, sté hann fyrir borð og tók skipið og bar upp í naust, og nálega óð hann jörðina til knjá. Hann var dimmraddaður og mæltist við einn saman: "Hér er illa um gengið," sagði hann, "að hrökt er öll eiga mín og með það þó verst farið, sem bezt er, sem eru mannakrof mín. Væri slíkt launa vert. Hefir nú og eigi haglega umskipast, að Hallbjörn, vinur minn, situr nú kyrr heima, en Ketill hængur, eldhúsfíflið, er nú hér kominn, enda væri mér aldrei við of að launa honum. Væri mér næsta skömm í því að bera eigi langt af honum, þar sem hann hefir vaxið upp við eld og verið kolbítur."

Hann snýr heim til skálans, en Ketill undan og nemur staðar að hurðarbaki með reidda öxina. En er Surtur kemur að skálanum, verður hann að lúta í dyrunum harla mjög og rekur fyrst inn höfuðið og herðarnar. Ketill höggur þá á hálsinn með öxinni. Hún söng hátt við, er hún sneið af honum höfuðið. Féll jötunninn þá dauður á skálagólfið.

Þar hlóð Ketill ferju sína og fór heim um haustið.

Annað sumar fór hann til Vitaðsgjafa. Hallbjörn latti þess og kvað gott heilum vagni heim að aka. Ketill kvað ekki duga ófreistað, -- "og mun ég fara," sagði hann.

"Reimt mun þér þar þykja," sagði Hallbjörn, "en auðsýnt er það, að þú vilt mínar eldstóar kanna og við mig jafnast í hvívetna."

Ketill kvað hann rétt geta.

Síðan fór hann norður í Vitaðsgjafa og fann þar skála og bjóst um. Þar skorti ekki veiðiskap. Mátti þar taka fiska með höndum sér. Ketill festi fangið í naust sitt og fór síðan að sofa. En um morguninn, er hann kom til, var í burtu allt fangið.

Aðra nótt vakti Ketill. Þá sá hann jötun ganga í naustið, og batt sér byrði mikla. Ketill gekk að honum og hjó til hans með öxinni á öxlina, og féll byrðin ofan. Jötunninn brást við fast, er hann fékk sárið, svo að Katli varð laus öxin, og stóð hún föst í sárinu. Jötunninn hét Kaldrani. Hann hljóp inn í fjarðarbotninn og í helli sinn, en Ketill eftir. Þar sátu tröll við eld og hlógu mjög og kváðu Kaldrana hafa fengið maklega skrift fyrir sinn tilverknað. Kaldrani kvað sárinu meiri þörf smyrsla en ávíta. Þá kom Ketill í hellinn og kveðst vera læknir og bað færa sér smyrsl og kveðst vilja binda sár hans. Tröllin fóru innar í hellinn.

En Ketill þreif öxina úr sárinu og hjó jötuninn banahögg; fór heim síðan til skála síns og hlóð ferju sína og fór heim síðan, og tók Hallbjörn vel við honum og spurði, ef hann hefði við nokkuð var orðið. Ketill kvað það fjarri farið hafa. Hallbjörn kvað þá mjög endur rjóða, - "og sastu um kyrrt?" sagði hann.

"Já," sagði Ketill.

 At that time there was a great famine in Halogaland, and many people got their living from the sea. Ketil said that he would go fishing and not be entirely useless. Hallbjorn offered to go with him. Ketil said it would be better if he travelled alone in his boat. ‘That is crazy,’ said Hallbjorn, ‘You are very self-willed. However, I will tell you of three firths. One is named Naestifjord, the second Midfjord, and the third Vitadsgjafi, and it has been a long time since I left two of them, but back then there was a hut with a fire in each.’
 
That summer Ketil went to Midfjord, and there was a fire in the hearth of a hut. On the shore of the firth, Ketil found a great hut, and its inhabitant was not at home when Ketil entered. He found a large number of carcasses in a great pit dug down in the earth, and he pulled everything out of there and threw them about him here and there. He found the carcasses of whales and polar bears, seals and walruses and all kinds of animals, but at the bottom of each pit, he found salted man’s flesh. He dragged all this out, and spoiled it.
 
But when dusk fell, he heard a great splashing of oars. He went down to the seashore. Then a man came to land. His name was Surt, and he was big and evil. As soon as the ship touched the shore, he stepped overboard, took hold of the ship, dragged it up to the boathouse, and he sank into the ground to his knees. In a deep voice he said: ‘It has gone badly here, because all my possessions have been wrecked and it has gone worst with that which was best, as my man-corpses are ruined. Such a matter is worth suitable reward. Now it has not turned out well, that Hallbjorn, my friend, sits quietly at home, but Ketil Trout, the kitchen-fool, has come here, and it would not be too much trouble to give him his deserts. It would be a great shame to me if I didn’t get the better of him, he who has grown up by the fire and been a coal-biter.’
 
He went to his hut, but Ketil hid behind the door with his axe raised. And when Surt entered the hut, he had to bend down to fit through the doorway, and he thrust through his head and shoulders. Then Ketil hewed through his neck with his axe. It sang loudly as it sliced off his head. The giant fell dead to the hut floor.
 
Then Ketil loaded his boat and went back home that autumn.
 
The next summer he went to Vitadsgjafi. Hallbjorn forbade this and said it would be better for him to drive the wagon home for the harvest. Ketil said it would not do if he was untried - ‘And I will go,’ he added.
 
‘When you are there, you will think yourself haunted,’ said Hallbjorn, ‘but it is clear that you want to see my fireplaces and deem yourself my equal in everything.’
 
Ketil said he was right.
 
Afterwards he went north to Vitadsgjafi and he found a hut where he stayed. He had no problem fishing, because he could catch fish with his bare hands in that firth. He stored his catch in the boathouse, and then went to sleep. But the next morning, when he woke, he found all his catch had been taken.
 
The next night Ketil stayed awake. He saw a giant enter the boathouse, and wrap up a great burden. Ketil attacked him and struck him to the shoulders with his axe, and his load fell down. The giant ran away, having taken a wound, so that Ketil lost his axe, which remained fast in the wound. The giant was named Kaldrani. He ran down to the head of the firth and into his cave, but Ketil pursued him. Trolls sat beside a fire and they laughed much, saying that Kaldrani had got what he deserved for his deeds. Kaldrani said the wound needed ointment not scolding. Then Ketil entered the cave and said that he was a physician, and said he would apply the ointment, and bind the wound. Then the trolls went farther into the cave.

But Ketil took the axe out of the wound and struck the giant a deadly blow. After that he went home to his hut, loaded his boat and went home.  Afterwards, Hallbjorn received him well, and asked him if he had heard of anything happening. Ketil told him he had gone a long way. Then Hallbjorn said that he was looking dejected - ‘and did you stay there in peace?’ he asked.
 
‘Yes,’ said Ketil.

3.  Ketill var með Brúna og drap Gusi.

Chapter 3

Um haustið fyrir veturnætur bjó Ketill ferju sína. Hallbjörn spurði, hvað þá skal að hafast. Ketill kveðst ætla í veiðiför.

 Hallbjörn kvað það engra manna hátt, -- "og gerir þú þetta í óleyfi mínu."

Ketill fór ekki að síður. Og er hann kom norður á fjörðu, tók hann ofviðri og sleit undan til hafs, og náði ekki höfn, og rak hann að björgum nokkurum norður fyrir Finnmörk og lenti þar, er björgin skildust. Bjóst hann nú um og sofnar. En hann vaknar við það, að skipið skalf allt. Hann stóð upp og sá, að tröllkona tók í stafninn og hristi skipið. Ketill hljóp í bátinn og tók upp smjörlaupa nokkura og hjó festina og reri í burt. Hélst ofviðrið. Þá lagðist hvalur að honum og skýldi skipinu við veðrinu, og þótti honum manns augu í honum vera. Og þá rak hann að skerjum nokkurum, og braut hann bátinn og lagðist í sker nokkur, og sá hann þá ekki nema sorta til lands, og lagðist hann þangað eftir hvíld sína og komst að landi og hitti götu úr fjörunni og fann bæ. Þar stóð maður úti fyrir dyrum og klauf skíð. Hann hét Brúni. Sá tók við honum vel og kvað vísu:

"Heill kom þú, Hængur!

Hér skaltu þiggja

og í allan vetur

með oss vera.

Þér mun ég fastna,

nema þú fyrir látir,

dóttur mína,

áður dagur komi."

Ketill kvað vísu:

"Hér mun ég þiggja!

Hygg ég, að valdi

Finns fjölkynngi

feikna veðri.

Og í allan dag

einn jós ég við þrjá.

Hvalur kyrrði haf.

Hér mun ég þiggja."

Þeir gengu síðan inn. Þar voru fyrir tvær konur. Brúni spurði, hvort hann vill ligga hjá dóttur hans eða einn saman. Hún hét Hrafnhildur og var harla stór vexti og þó drengileg. Svo er sagt, að hún hafði álnar breitt andlit. Ketill kveðst hjá Hrafnhildi liggja vilja. Síðan fóru þau í rekkju, og breiddi Brúni á þau uxahúð efsta. Ketill spurði, hvað því skyldi. "Ég hefi hingað boðið Finnum, vinum mínum," sagði Brúni, "og vil ég eigi, að þið verðið fyrir sjónum þeirra. Þeir skulu nú koma til smjörlaupa þinna."

Finnar komu og voru eigi mjóleitir. Þeir mæltu: "Mannfögnuður er oss að smjöri þessu." Síðan fóru þeir í burt. En Ketill var þar eftir og skemmti sér við Hrafnhildi. Hann fór og jafnan í skotbakka og nam íþróttir. Stundum fór hann á dýraveiðar með Brúna. Um veturinn eftir jól fýstist Ketill í burt. En Brúni kvað eigi það mega fyrir vetrarríki og illum veðrum, -- "en Gusir Finna konungur liggur úti á mörkum."

Um vorið bjuggust þeir Brúni og Ketill til ferðar. Þeir fóru hið fremra um fjörðu. Og er þeir skildu, mælti Brúni: "Far þú þá leið, sem ég vísa þér, en eigi á skóginn." Hann gaf honum skeyti nokkur og brodd einn og bað hann hans neyta, ef hann þyrfti, í nauðsyn sína. Síðan skildu þeir, og fór Brúni heim. Ketill mæltist við einn saman: "Hví mun ég eigi fara hina skemmri leiðina og hræðast ekki grýlur Brúna?" Síðan sneri hann á skóginn, og sá hann mjallroku mikla og að maður renndi eftir honum og hafði tvo hreina og vagn. Ketill kvaddi hann með vísu:

"Skríð þú af kjálka,

kyrr þú hreina,

seggur síðförull,

seg, hvað þú heitir."

 

Sá svarar:

 

"Gusi kalla mig

göfgir Finnar.

Er ég oddviti

allrar þjóðar.

Hvað er það manna,

er mér í móti fer

og skríður sem vargur af viði?

Æðru skaltu mæla,

ef þú undan kemst

þrisvar í Þrumufirði.

Því tel ég þig ósnjallan."

Þeir fundust fyrir Ófara-Þrumu. Ketill kvað vísu:

"Hængur ég heiti,

kominn úr Hrafnistu,

hefnir Hallbjarnar.

Hví skríður þú svo, inn armi?

Friðmálum mæla

munk-at ég við Finn ragan,

heldur mun ég benda boga,

þann mér Brúni gaf."

Gusir þóttist nú vita, hver Hængur sé, því að hann var frægur mjög. Gusir kvað vísu:

"Hver er á öndrum

öndverðan dag,

gjarn til gunnar

í grimmum hug?

Við skulum freista

flein að rjóða

hvor að öðrum,

nema hugur bili."

Ketill kvað:

"Hæng kalla mig

hálfu nafni.

Mun ég veita þér

viðnám héðan.

Skaltu víst vita,

áður við skiljum,

að búkörlum

bíta örvar."

Gusir kvað:

"Bústu nú við

bitri eggþrumu.

Haf þú hlíf fyrir þér.

Hart mun ég skjóta.

Þér mun ég bráðla

að bana verða

nema þú af auði

öllum látir."

Ketill kvað:

"Mun ég af auði

eigi láta

og fyrir einum þér

aldrei renna.

Fyrr skal þér höggvin

hlíf fyrir brjósti,

en fyr sjónum

svart að ganga."

 

Gusir kvað:

"Skal-at-tu gulli

né gersemun

með heilum hug

heima ráða.

Kemur þér bani

brátt að höndum,

ef við skulum úti

oddum leika."

 

Ketill kvað:

"Munk-at ég gulli

við Gusi skifta

né heldur fyrri

til friðar mæla.

Mér bráður bani

betri miklu

en hugleysi

og heðankváma."

"Feigur er nú

Finnur inn ragi,

að hann fóttreður

flein sinn rangan."  

Eigi er fyrr sagt af ferðum Ketils en hann kom heim til Hrafnistu. Hann hitti bónda einn og spurði, hvað skip þau skyldu, er fóru til eyjarinnar. Bóndi kvað það vera boðsmenn, og ætti að drekka erfi eftir Ketil, ef þá spyrðist ekki til hans. Ketill fór á vándu skipi til eyjarinnar og gekk inn í skálann, og urðu menn honum fegnir. Var nú veisunni snúið í fagnaðaröl í mót Katli. Var hann nú heima þrjá vetur.

4. Kvonfang Ketils og frá hólmgöngu.

Chapter 4

Bárður hét maður, góður bóndi, og átti dóttur fríða, er Sigríður hét. Sá þótti þá bestur kostur. Hallbjörn bað Ketil biðja sér konu og hyggja svo af Hrafnhildi. Ketill kvað sér ekki hug á kvonföngum, og var hann jafnan hljóður, síðan þau Hrafnhildur skildu. Ketill kveðst mundu fara norður með landi. En Hallbjörn sagðist mundu fara bónorðsför fyrir hann, -- "og er það illt, að þú vilt elska tröll það."

Síðan fór Hallbjörn bónorðsför til Bárðar. Bóndi kvað Ketil hafa farið meiri og torveldari ferðir en biðja sér konu.  

"Vænir þú mig lygi?" sagði Hallbjörn.

Bóndi svarar: "Veit ég, að Ketill væri hér kominn, ef honum væri hugur á þessu, en eigi hefi ég traust til né vilja að synja þér konu." Og keyptu þeir saman, og var ákveðin brullaupsstefna.

Síðan fór Hallbjörn heim. Ketill spurði ekki að tíðindum. Hallbjörn kvað mörgum meiri á vera um ráðahaginn forvitnina en Katli. En Ketill gaf að því engan gaum, en þó gekk fram þessi ráðastofnun, og var veizlan góð. Ketill fór ekki af klæðum hina fyrstu nótt, er þau komu í eina sæng. Hún fór ekki að því, og samdist brátt með þeim.

Eftir þetta andaðist Hallbjörn, en Ketill tók við búsforráðum, og var fjölmennt með honum. Ketill átti dóttur við konu sinni, er Hrafnhildur hét.  Og að liðnum þrem vetrum kom Hrafnhildur Brúnadóttir til fundar við Ketil. Hann bauð henni með sér að vera. En hún kveðst ekki þá mundu dveljast. "Þar hefir þú nú gert fyrir um fundi okkar og samvistir í lauslyndi þinni og óstaðfestu." Hún gekk þá til skips, mjög döpur og þrungin, og var það auðsýnt, að henni þótti mikið fyrir skilnaðinum við Ketil. Grímur var eftir.

Ketill var ríkastur manna norður þar, og þótti þeim mikið traust að honum. Hann fór eitt sumar norður á Finnmörk að finna þau Brúna og Hrafnhildi. Þeir fóru á litlu skipi. Þá lágu þeir við bjarg eitt hjá á nokkurri. Ketill bað Grím sækja þeim vatn. Hann fór og sá tröll við ána. Það bannaði honum og vildi taka hann. Grímur hræddist og hljóp heim og sagði föður sínum. Ketill fór þá til móts við tröllið og kvað vísu:

"Hvað er það býsna,

er við berg stendur

og gapir eldi ufir?

Búsifjar okkrar

hygg ég batna munu.

Líttu á ljóðvega."

Tröllið hvarf, en þeir feðgar fóru heim.

Það var á einu hausti, að víkingar komu til Ketils. Hét annar Hjálmur, en annar Stafnglámur. Þeir höfðu herjað víða. Þeir beiddust að hafa þar friðland með Katli, og þess lét hann þeim kost, og voru þeir með honum um veturinn í góðu yfirlæti. Um vetur að jólum strengdi Ketill heit, að hann skal eigi Hrafnhildi, dóttur sina, gifta nauðga. Víkingar báðu hann hafa þar þökk fyrir.

Eitt sinn kom þar Áli Uppdalakappi. Hann var upplenskur að ætt. Hann bað Hrafnhildar. Ketill kveðst eigi vilja gifta hana nauðga, - "en tala má ég málið við hana."

Hrafnhildur kveðst eigi vilja leggja ástarhug við Ála eða binda forlög sín við hann. Ketill sagði Ála svo búið, og hér fyrir skorar Áli Ketil á hólm, en Ketill kveðst fara mundu. Þeir bræður, Hjálmur og Stafnglámi, vildu berjast fyrir Ketil. En hann bað þá halda skildi fyrir sig. En er þeir komu til vígvallar, hjó Áli til Ketils, og varð eigi við brugðið skildinum, og kom blóðrefillinn í enni Ketils og arði niður um nefið, og blædddi mjög. Þá kvað Ketill vísu:

"Hjálmur og Stafnglámur,

hlífið ykkur báðir.

Gefið rúm gömlum

að ganga framar hóti.

Fljúga fólknöðrur.

Frækn er Dalakappi.

Ljótur er leikur sverða.

Litað er skegg á karli.

Skrapa skinnkyrtlar.

Skjálfa járnserkir.

Hristast hringskyrtur.

Hræðist biðill meyjar."

Síðan sveiflar Ketill sverðinu til höfuðsins, en Áli brá upp skildinum. En Ketill hjó þá til fótanna og undan báða, og féll Áli þar.

 There was a man named Bard, a good farmer, who had a beautiful daughter named Sigrid. She was thought to be the most eligible woman around. Hallbjorn said Ketil should ask for her as his wife and think no more of Hrafnhild. Ketil said to him that he had not thought of taking a wife, and he was always morose after his parting with Hrafnhild. Ketil said he would go north along the coast, but Hallbjorn said that he intended to visit Bard and ask him about this matter, - ‘and it is evil, that you should love that troll.’
 
Afterwards Hallbjorn went to Bard. The farmer said that Ketil had been on great and difficult journeys and he should seek his wife himself.
 
‘Do you think I lie?’ said Hallbjorn.
 
The man said: ‘I know that Ketil would come here, if this was his idea, and I am not sure that I should not refuse you my daughter.’
 
So they bargained together, and the time for the wedding was appointed. Then Hallbjorn went home. Ketil did not ask him for news of his journey. Hallbjorn said that many people would be more curious about their own marriage than Ketil. Ketil paid no attention to that, but despite this, these plans went forward, and they had a good marriage feast. Ketil was not naked the first night, when they went to bed. Sigrid had no problem with that, and they resolved things between them quickly.
 
After this, Hallbjorn died, but Ketil took over the management of the household, and many people stayed with him. Ketil had a daughter by his wife, and she was named Hrafnhild. After three winters had passed, Hrafnhild Bruni’s daughter came to meet Ketil. He asked her to stay with him. But she said that she would not remain there. ‘You have now lost all chance of us living together, through your looseness of mind and faithlessness.’ Then she went to her ship very deep in thought and heavy in mind, and it was clear that she felt strongly about parting with Ketil. Grim stayed behind.
 
Ketil was now the most powerful men in the north, and people had great confidence in him. One summer, he went north to Finnmark to find Bruni and Hrafnhild. They went in a little ship, and weighed anchor beside one cliff, near several more. Ketil told Grim to look for water. He went and saw a troll by the river who forbade him from proceeding further, and would have seized him. Grim was afraid and he ran back, and told his father. Then Ketil went to meet the troll and said this verse:  
 
‘What is this oddity,
Who stands by the mountain
And scowls above the fire?
Relations between us neighbours,
I think, will improve.
See, the sun is shining.’
 
The troll disappeared, but father and son went home.
 
One autumn, two Vikings came to Ketil’s farm. One was named Hjalm, and the other Stafnglam. They had harried widely. They asked for sanctuary from Ketil, who granted them these terms, and they stayed with him in high honour over the winter. That winter, at Yule, Ketil swore that he should not give his daughter Hrafnhild in marriage without her consent. The Vikings wished him good luck in this.
 
One day Ali the Uppdale-Warrior came there. He was from an Upplander family, and he asked for Hrafnhild’s hand. Ketil said he would not give her away without her consent, - ‘but I might speak with her about it.’
 
Hrafnhild said she would not love Ali nor make a marriage settlement with him. Ketil told Ali that this was so, and Ali challenged Ketil to a duel. Ketil agreed. The brothers, Hjalm and Stafnglam, said they would fight for Ketil. But he told them to hold shields for him. However, when they came to the field of combat, Ali struck Ketil and the shields did not protect him, and the point of Ali’s sword entered Ketil’s forehead and ploughed down to his nose, and it bled much. Then Ketil said this verse:
 
‘Hjalm and Stafnglam,
Protect yourselves both,
Give room for the old one
To go ahead.
Fly, war-serpents.
Valiant is the Uppdale-Warrior.
Ugly is the sword-play,
The old man’s beard is visible.
Clattering skin-kirtle,
Shaking iron shirt,
Quivering ring-shirt.
The wooer of the maiden is afraid.’
 
Then Ketil swung his sword at his head, but Ali brought up his shield. Then Ketil went for his feet and cut off both, and Ali fell there.

5. Frá stórvirkjum Ketils.

Chapter 5

Litlu síðar gerðist hallæri mikið, fyrir því að fiskurinn firrðist landið, en kornárið brást, en Ketill hafði fjölmennt, og þóttist Sigríður þurfa fánga í búið. Ketill kveðst óvanur frýjunni og stökk á skip sitt. Víkingar spurðu, hvert hann vildi.

"Ég skal til veiða," sagði hann.

Þeir buðu að fara með honum. En hann kvað sér við engu hætt og bað þá annast um bú sitt á meðan.  

Ketil kom þar, sem heitir í Skrofum. Og er hann kom til hafnar, sá hann á nesinu tröllkonu í berum skinnkyrtli. Hún var nýkomin af hafi og svört sem bik væri. Hún glotti við sólunni. Ketil kvað vísu:

"Hvað er það flagða,

er ég sá á fornu nesi

og glottir við guma?

Að uppiverandi sólu,

hefi ég enga fyrr

leiðiligri litið."

Hún kvað:

"Forað ég heiti.

Fædd var ég norðarla

hraust í Hrafnseyju,

hvimleið búmönnum,

ör til áræðis,

hvatki er illt skal vinna."

Og enn kvað hún:

"Mörgum manni

hefik til moldar snúið,

þeim er til fiskjar fór.

Hverr er sjá hinn köpurmáli,

er kominn er í skerin?"

 

Hann svarar: "Kalla mig Hæng," sagði hann.

Hún svarar: "Nær væri þér að vera heima í Hrafnistu en dratta einum til útskerja." Ketill kvað vísu:

"Einhlítur ég þóttumst,

áður en hér komum

of farir vorar,

hvað er flögð mæla.

Lasta ég dreng dasinn.

Dreg ég á vit fanga.

Lætk-at ég fyrir vinnast,

hvað er Forað mælir.

Nauðir mig hvöttu.

Nánum er að bjarga.

Hætta ég eigi

á hólm til sela,

ef í eyju

ærnir væri."

 

Hún svarar:

"Synja ég þess eigi,

seggur inn víðförli,

að þú líf hafir

langt of aðra,

ef þú fund okkarn

fyrðum óblauðum,

sveinn lítill, segir.

Sé ég þinn huga skjálfa."

Ketill kvað:

"Ungur var ég heima.

Fór ég einn saman

oft í útveri.

Marga myrkriðu

fann ég á minni götu.

Hræddumk-at flagða fnösun.

Langleit ertu, fóstra,

og lætur róa nefið,

leit-at ég ferligra flagð."

Hún þokaði að honum við og kvað:

"Gang hóf ég upp í Angri.

Eigraðak þá til Steigar.

Skálm glamrandi skrapti.

Skarmtak þá til Karmtar.

Elda munk á Jaðri

og að Útsteini blása.

Þá munk austur við Elfi,

áður dagur á mig skíni,

og með brúðkonum beigla

og brátt gefin jarli."

Sjá leið er fyrir endilangan Noreg. Hún spurði: "Hvað skaltu nú að hafast?"

"Sjóða slátur og búast til matar," sagði hann. Hún kvað:

"Seyði þínum mun ég snúa,

en sjálfum þér gnúa,

uns þig gríður of grípur."

"Þess er nú að henni von," sagði Ketill. Hún fálmaði þá til hans. Ketill kvað þá vísu:

"Örum trúi ég mínum,

en þú afli þínu.

Fleinn mun þér mæta,

nema þú fyrir hrökkvir."

Hún kveður vísu:

"Flaug og Fífu

hugða ég fjarri vera,

og hræðumst ég eigi

Hremsu bit."

Svo hétu örvar Ketils. Hann lagði ör á streng og skaut að henni, en hún brást í hvalslíki og steyptist í sjóinn, en örin kom undir fjöðrina. Þá heyrði Ketill skræk mikinn.

Þá sá hann gríði og tók til orða: "Rennt mun nú þeim sköpunum, að Forað eigi jarlinn, og ógirnilig er nú rekkja hennar."

Síðan kom Ketill við föng og hlóð ferju sína.

Það var eina nótt, að hann vaknar við brak mikið í skóginum. Hann hljóp út og sá tröllkonu, og féll fax á herðar henni.

Ketill mælti: "Hvert ætlar þú, fóstra?"

Hún reigðist við honum og mælti: "Ég skal til tröllaþings. Þar kemur Skelkingur norðan úr Dumbshafi, konungur trölla, og Ófóti ór Ófótansfirði og Þorgerður Hörgatröll og aðrar stórvættir norðan úr landi. Dvel eigi mig, því að mér er ekki um þig, síðan þú kveittir hann Kaldrana."

Og þá óð hún út á sjóinn og svo til hafs. Ekki skorti gandreiðir í eyjunni um nóttina, og varð Katli ekki mein að því, og fór hann heim við svo búið og sat nú um kyrrt nokkura hríð.

Þessu næst kom við Hrafnistu Framarr, víkinga konungur. Hann var blótmaður, og bitu eigi járn. Hann átti ríki í Húnaveldi á Gestrekalandi. Hann blótaði Árhaug. Þar festi eigi snjó á. Böðmóður hét sonur hans, er átti mikið bú við Árhaug, og var vinsæll maður. Allir báðu Framari ills. Það hafði Óðinn skapað Framari, að hann bitu eigi járn. Framarr bað Hrafnhildar, og hafði Ketill þau svör fyrir sér, að hún skyldi sér sjálf mann kjósa.

Hún kvað nei við Framari, - "vilda ég eigi Ála kjósa mér til bónda, þá mun ég hálfu síður kjósa þetta tröll."

Ketill sagði Framari svör hennar. Hann reiddist mjög fyrir þessi svör. Skoraði Framarr Ketil á hólm við Árhaug jóladaginn fyrsta, -- "og ver hvers manns níðingur, ef þú kemur eigi." Ketill kveðst koma mundu. Þeir Hjálmur og Stafnglámur buðu honum að fara með honum. Ketill kveðst einn fara vilja.

Litlu fyrir jól lét Ketill flytja sig á land í Naumudal. Hann var í loðkápu og stígur á skíð sín og fór upp eftir dalnum og svo yfir skóg til Jamtalands og svo austur yfir Skálkskóg til Helsingjalands og svo austur yfir Eyskógamörk, - hún skilur Gestrekaland og Helsingjaland, - og er hann tuttugu rasta langur, en þriggja breiður og er illur yfirferðar.

Þórir hét maður, er bjó við skóginn. Hann bauð Katli fylgd sína og sagði illvirkja liggja á skóginum: "Sá er fyrir þeim, er heitir Sóti. Hann er svikall og harðfengur." Ketill kvað sér ekki mein mundu að þeim verða. Síðan fór hann á skóginn og kemur að skála Sóta. Hann var ekki heima. Ketill kveikti upp eld fyrir sér. Sóti kom heim og heilsar ekki Katli og setti vist fyrir sig.

Ketill sat við eld og mælti: "Ertu matníðingur, Sóti?" sagði hann.

 Sóti kastaði þá stykkjum nokkurum að Katli. Og er þeir voru mettir, lagðist Ketill niður hjá eldi og hraut mjög. Þá spratt Sóti upp, en Ketill vaknaði og mælti: "Hví sveimar þú hér, Sóti?"

Hann svarar: "Blæs ég að eldi, er næsta var slokinn." Ketill sofnaði öðru sinni. Þá hljóp Sóti enn upp og tvíhendi öxina.

Ketill spratt þá upp og mælti: "Stórum viltu nú brytja," sagði hann.

Síðan sat Ketill upp um nóttina. Um morguninn beiddi Ketill, að Sóti færi með honum á skóginn, og hann fór. Og þá náttaði, lögðust þeir undir eik eina. Ketill sofnar, að því er Sóti hugði, því að hann hraut hátt. Sóti spratt upp og hjó til Ketils, svo að af hraut kápuhatturinn, en Ketill var ekki í kápunni. Ketill vakti og vildi reyna Sóta.      

 Hann hljóp upp og mælti: "Nú skulu við reyna fangbrögð með okkur." Ketill kippti Sóta um lág eina og hjó af honum höfuðið og fór síðan leið sína og kom jólaaftan til Árhaugs. Hann var blótaður af Framari og landsmönnum til árs. Þá var kafa hríð. Ketill gekk upp á hauginn og settist í mót veðrinu. Þá er menn komu í sæti að Böðmóðs, þá tók hann til orða: "Hvort mun Ketill kominn til Árhaugs?".

Menn kváðu þess enga von.  

Böðmóður mælti: "Þar er sá maður, að ég kann einkis til að geta. Farið nú og vitið um hann og bjóðið honum til vár." Þeir fóru nú til haugsins og fundu Ketil eigi og segja Böðmóði svo komið.

Böðmóður kvað hann kominn mundu upp á hauginn. Fór hann síðan til haugsins og upp á hauginn og sér þar hrúgald mikið á norðanverðum hauginum. Böðmóður kvað vísu:

"Hverr er sá inn hávi

er á haugi situr

og horfir veðri við?

Frostharðan mann

hygg ég þig feiknum vera

hvað þér hvergi hlýr."

Ketill kvað vísu:

"Ketill ég heiti,

kominn úr Hrafnistu.

Þar var ég upp of alinn;

hugfullt hjarta

veit ég hlífa mér.

Þó vilda ég gisting geta."

Böðmóður kvað:

"Upp skaltu rísa

og ganga haugi af

og sækja mína sali.

Málsefnis

ann ég þér margan dag,

ef þú vilt þiggja þar."

 

Ketill kvað vísu:

"Upp mun ég nú rísa

og ganga haugi af,

alls mér Böðmóður býður.

Bróðir minn

þótt sæti brautu nær,

mundi eigi betur of boðið."

Böðmóður tók í hönd Katli. Og er hann stóð upp, skriðnuðu honum fætur á hauginum. Þá kvað Böðmóður vísu:

"Reyndur ertu, fóstri,

að ganga hervígis til

og berjast við Framar til fjár.

Á léttum aldri

gaf honum Óðinn sigur.

Mjög kveð ég hann vígum vanan."

Þá reiddist Ketill, er hann nefndi Óðin, því að hann trúði ekki á Óðin, og kvað vísu:

Óðin blóta

gerða ég aldrigi,

hefik þó lengi lifað.

Framar falla

veit ég fyrr munu

en þetta ið háva höfuð."

Síðan fór Ketill með Böðmóði og var með honum um nóttina og sat honum hið næsta. Og um morguninn bauð Böðmóður að fara með honum eða fá mann í móti Framari. Ketill vildi eigi það. "Þá mun ég fara með þér," sagði Böðmóður.

Það vildi Ketill, og fóru þeir til Árhaugs. Framarr fór grenjandi til haugsins, og voru þeir Böðmóður og Ketill þar fyrir fjölmennir. Þá sagði Framarr upp hólmgöngulög. Böðmóður hélt skildi fyrir Katli, en engi fyrir Framar.  

Hann mælti: "Þá skaltu nú vera minn fjandmaður heldur en sonur."

Böðmóður kvað hann hafa sundur sagt frændsemi með þeim í fjölkynngi sinni. Og áður þeir börðust, fló örn af skógi að Framari og sleit af honum klæðin. Þá kvað Framarr vísu:

"Illur er örn í sinni,

emk-a ég sár að kvíða,

færir hann greipar sínar

gular í blóðæðar.

Hlakkar hreggskornir, '

hvers er hann forkunnigur,

oft hefi ég ara gladdan,

Óðr em ég valgöglum."

 

Þá sótti örninn svo fast, að hann varð vopnum að verjast. Þá kvað hann vísu:

"Veifir þú vængjum,

vopnum mun ég þér heita.

Vafrar þú, víðflogull,

sem vitir mig feigan.

Villur ertu, vígstari,

við munum sigur hafa.

Hverf þú að Hængi,

hann skal nú deyja."

Sá átti fyrr að höggva, sem á var skorað. Ketill hjó á öxl Framari. Hann stóð fyrir kyrr, sverðið beit ekki á, en vatzt þó við, að höggið var svo mikið. Framarr hjó til Ketils í skjöldinn. Ketill hjó á aðra öxl Framari, og beit enn ekki.

Ketill kvað vísu:

"Dregst þú nú, Dragvendill,

við krás arnar.

Mætir þú meingöldrum,

mátt-at þú bíta.

Hæng þess eigi varði,

að hrökkva mundi

eggjar eiturherðar

þó að Óðinn deyfði."

Og enn kvað hann vísu:

"Hvað er þér, Dragvendill,

hví ertu slær orðinn?

Til hefi ég nú höggvið.

Tregt er þér að bíta.

Hliðar þú að hjörþingi,

hefir-at þér fyrr orðið

bilt í braki málma,

þar er bragnar hjuggusk."

Framarr kvað vísu:

"Skelfur nú skegg á karli.

Skeika vopn gömlum.

Frýr hann hjör hvössum.

Hræðist faðir meyjar.

Brýndusk benteinar,

svo bíta mætti

höldum hugprúðum,

ef þér hugur dygði."

Ketill kvað:

"Þarft-at-tu oss að eggja,

eigu mér sjaldan

fyrðar flugtrauðir

frýja stórhöggva.

Bít þú nú, Dragvendill,

eða brotna ella.

Báðum er okkur heill horfin,

ef þú bilar sinn þriðja."

Og enn kvað hann:

"Hræðisk-at faðir meyjar,

meðan heill er Dragvendill.

Vita ekki víst þykkjumst:

verðr-at honum bilt þrisvar."

Þá sneri hann sverðinu í hendi sér og hverfði fram eggina aðra. Framarr stóð kyrr, er sverðið reið á öxlina, og nam eigi staðar fyrr en í mjöðminni, og flakti frá síðan. Þá kvað Framarr vísu:

"Hugur er í Hængi,

hvass er Dragvendill,

beit hann orð Óðins,

sem ekki væri.

Brást nú Baldurs faðir,

brigt er að trúa honum.

Njóttu heill handa!

Hér munum skiljast."

Þá dó Framarr, en Böðmóður fylgdi Katli af vetfangi. Þá mælti Böðmóður: "Nú með því ef þú þykkist mér eiga að launa nokkura liðveislu, þá vil ég, að þú giftir mér dóttur þína."

Ketill tók því vel og sagði Böðmóð góðan dreng. Eftir þetta unnið fór Ketill heim og var frægur mjög af sínum stórvirkjum. Hann gifti Hrafnhildi Böðmóði. Ketill réð fyrir Hrafnistu, meðan hann lifði, en Grímur loðinkinni eftir hann. Örvar-Oddur var sonur Gríms.

Og lýkur hér þessari sögu.

 A little later there was a great famine; the fish remained away from land, and the crops failed, but Ketil had many people at the farm. Sigrid said she thought they would need food if they were to stay there. Ketil said he wanted no taunts, and he went to his ship. The Vikings asked what he intended to do.
 
‘I shall go fishing,’ he said.
 
They said they would go with him, but he said that he was not at any risks, and he asked them to take care of his farm for a while.
 
Ketil came to the place named Skrofa. And as he reached the shore, he saw a troll-woman in a bearskin kirtle on a peninsula. She had just risen from the sea and was as black as pitch. She squinted at the sun. Ketil recited this verse:
 
‘Who is that ogress,
On the far peninsula
Who sneers at me?
Under the rising sun,
I have never seen
A more loathly looking one.’
 
She said:
 
‘I am called Forad,
I dwell far to the north
In Hrafnsey,
Detested by farmers,
Great is my bravery,
Whatever evil thing I do.’
 
And then she said:
 
‘Many men
Have I sent to hell,
They came here to fish.
Who is it I see
The little man,
Who sails through the reefs?’
 
He spoke: ‘Call me Trout,’ he said.

She said: ‘It would be better to stay near your home in Hrafnista, rather than drag yourself alone to the outlying reefs.’ Ketil recited this verse:
 
‘Arrogant I thought,
Before I came here,
The jeering of  
Monstrous ogresses.
I curse the lazy man,
I came here for the fishing.
I won’t be deterred,
Despite what Forad says.
Need is my spur,
I will aid my neighbours.
I would not risk
Hunting seals on this isle,
If on my island
There were enough.’
 
She said:
 
‘I will not refuse it,
Wandering man,
That you have a life
Longer than others,
If of our meeting
To fearless warriors,
Little boy, you speak;
But I see that your heart shakes.’
 
Ketil said:
 
‘When I was a youngster
Often I went alone
Across the outer seas.
Many mirk-riders
I met on my way
I am not afraid of an ogress’ snorts.
You have a long face, foster-mother,
And a nose like an oar,
I’m not looking for a monstrous ogress.’
 

She came closer to him and said:
 
‘I began my journey in Angri.
Then I went to Steigar.
The tinkling short-sword clattered.
Then I went to Karmoy.
I will set fires in Jadri
And kindled flames in Utstein.
Then I’ll go east to the Elfr,
Before the daylight shines,
And romp with the bridesmaids
And marry an earl.’
 
This was all along the length of Norway. She asked: ‘What shall you do now?’
 
‘I will boil meat and make a meal,’ he said. She said:
 
‘I will come to your cooking-fire,
And stroke your body,
Until I grip you greedily.’
 
‘This is now what I expect from her,’ said Ketil. She moved up to him. Then Ketil recited this verse:
 
‘My arrow is true,
And so is your strength,
The shaft will meet you,
Unless you wriggle away.’
 
She recited this verse:
 
‘Flaug and Fifa
I think to be nothing,
And I am not afraid
Of Hremsa’s bite.’
 
These were the names of Ketil’s arrows. He put an arrow to the string and shot it at her. She turned into a whale and dived into the sea, but the arrow hit her under a fin. Then Ketil heard a great shriek.
 
Then he watched the giantess and said: ‘It will go as fate shapes it; Forad will not marry that earl, now he’ll find her bed undesirable.’
 
Afterwards Ketil caught some fish and loaded his boat
 
One night he was woken by a noise from the forest. He ran out and saw a troll-woman, whose hair fell to her shoulders.
 
Ketil said: ‘What are you doing, foster-mother?’
 
She bridled at that and said: ‘I am going to the meeting of the trolls. There comes Skelking, king of the trolls, from the north out of the Arctic, and Ofoti from Ofotansfirth and Thorgerd Horgatroll, and other great monsters from the northern lands. Do not delay me; you are nothing to me, you who killed Kaldrani.’
 
And then she hurried out to the shore and so to sea. There was nothing short of a witch ride in the island that night, and although Ketil was unharmed, he went back home and stayed there for some time.
 
Then Framar, king of the Vikings, came to Hrafnista. He was a devout heathen, and iron did not bite him. He ruled a kingdom in Hunaveld, in Gestrekaland. He made his sacrifices at Arhaug. No snow would stay on that mound. His son was called Bodmod, who had a great farm by Arhaug, and was a popular man, but everyone wished evil for Framar. Odin had decreed this for Framar, that iron did not bite him. Framar demanded Hrafnhild in marriage, and Ketil answered that she would choose her own man.
 
She said no to Framar, - ‘If I would not accept Ali, then I will hardly choose to marry this troll.’
 
Ketil told Framar her answer. He was very angry, and he challenged Ketil to a duel at Arhaug on the first day of Yule, - ‘and you are the worst of nithings, if you do not come.’ Ketil said he would come. Hjalm and Stafnglam asked to go with him. Ketil said he would go alone.
 
A little before Yule Ketil was ferried down to Naumudal. He wore a fur-coat and had skis on his feet, and he went up through the valleys and then through the woods to Jamtaland, and then east over Skalkskog to Halsingjaland, then east over Eyskogamark, - this forest divided Gestrekaland and Halsingjaland; it was twenty rasts[1] long and three broad, and made for an evil journey.
 
There was a man named Thorir who lived by the forest. He offered Ketil his aid and said that evildoers lived in the forest: ‘and the worst of them is named Soti. He is treacherous and strong.’ Ketil said that he would be no problem. He went into the forest and came to Soti’s hut. He was not at home. Ketil kindled the fire. Soti came home and he did not greet Ketil but set out food on his own.
 
Ketil sat by the fire and spoke: ‘Are you afraid to share your food, Soti?’ he asked.
 
Then Soti threw some hunks of meat at Ketil. When they had eaten their fill, Ketil lay down beside the fire and snored a great deal. Then Soti leapt up, but Ketil awoke and said: ‘What are you doing up, Soti?’
 
He said: ‘I am going to blow on the fire. It was nearly out.’
 
Ketil slept again. Then Soti ran up with a two-handed axe. Ketil sprang up and said: ‘You must have much butchery to do,’ said he. After that, Ketil sat up all night.
 
In the morning, he rose, and asked Soti to go with him to forest. When night fell, they lay down under an oak. Ketil fell asleep, or so Soti thought, because he snored loudly. Soti sprang up and struck at Ketil, so he tore off the hood of his cloak, but Ketil was not in the cloak. Ketil woke and decided to test Soti.
 
He ran up and said: ‘Now shall we test our skills in wrestling.’ Ketil pulled Soti down over a log, struck off his head, and afterwards went on his way.  On Yule Eve, he came to Arhaug, place of sacrifice for Framar and the local people for good harvests. There was a heavy fall of snow. Ketil went on to the barrow and sat in the cold wind waiting for the meeting. When men came to Bodmod’s farm, he asked: ‘When will Ketil come to Arhaug?’
 
Men said there was no hope of this.
 
Bodmod said: ‘I think I see a man I can’t make out. Learn who he is and invite him to my farm.’
 
They went to the barrow but did not find Ketil, so they told Bodmod. Bodmod said he would have gone up onto the barrow. He went straight there and up on top of the barrow, where he saw a great heap on the northern side. Bodmod recited this verse:
 
‘Where is this tall one
Who sits on the barrow
And faces the wind?
A frost-hard man,
I think you are afflicted,
That you seek no warmth.’
 
Ketil recited this verse:
 
‘Ketil I am named,
I come from Hrafnista.
I was raised under that roof;
My heart is full of courage
I can stand up for myself,
Yet I would like to get lodgings.’
 
Bodmod said:
 
‘You will now get up,
Leave this barrow
And seek safety in my hall.
You will have meals
For many days,
If you will accept my welcome.’
 
Ketil recited this verse:
 
‘I will now get up
And leave the barrow,
As Bodmod bids me.
My own brother,
Even if he were beside me,
Could give me no better invitation.’
 
Bodmod took Ketil by the hand. When he stood up, Ketil’s feet slipped on the barrow. Then Bodmod recited this verse:
 
‘You’ve been challenged, foster-son,
 To enter battle
And fight Framar for gain.
In his youth,
Odin gave him victory,
And I think he is accustomed to battle.’
 

Ketil grew angry at the name of Odin, because he did not believe in him, and he recited this verse:
 
‘I have never
Sacrificed to Odin,
Though I have lived long.
I know already
That the noble head
Of my foe he will lose.’
 
Then Ketil went with Bodmod, and stayed with him that night and sat next to him. And in the morning, Bodmod offered to go with him or provide him with a second in the duel with Framar. Ketil did not agree with that. ‘Then I will go with you,’ said Bodmod.
 
Ketil agreed to that, and they went to Arhaug. Framar came bellowing to the barrow, and found Bodmod and Ketil there with a crowd of men. Then Framar recited the laws of the duel. Bodmod held a shield for Ketil, but no one did for Framar.
 
Framar said: ‘You are now my enemy and no longer my son.’
 
Bodmod said he had broken their kinship because of his witchcraft. Before they fought, an eagle flew out of the forest to Framar and tore off part of his clothes. Then Framar recited this verse:
 
‘This eagle is evil,
I don’t fear the wound I took,
 He sinks in his grey claws
 And tears at my blood vessels.
The storm-carver screamed
What vision does he see coming?
Often have I gladdened eagles,
Been kind to the ravens.’
 
Then the eagle came on so fast, he had to protect himself with his weapons. Then Framar recited this verse:
 
‘Wave your wings,
I will reply to you with weapons.
You hover, wide-flyer,
As if you warn me of menace.
You are confused, battle-inciter,
We two shall have the victory.
Turn to assault Trout;
He shall die now.’
 

The one being challenged had to attack first. Now Ketil struck Framar’s shoulder. Framar stood silently, but the sword did not cut him, though he was knocked back, the blow was so great. Framar struck at Ketil and hit his shield. Ketil hit Framar’s other shoulder, but again it did not cut.

Ketil recited this verse:
 
‘You drag now, Dragvendill,
With the eagle’s prey.
You’ve met with harmful witchcraft
So you may not bite.
Trout did not know this,
That venom-hardened edges
Would recoil from attacks
As if Odin blunted them.’
 
And then he added this verse:
 
‘What is it, Dragvendill,
Why have you become so blunt?
Now I have struck at him,
But you are unwilling to bite.
You give way in this sword meeting.
At the clash of metal you yield.
Never before have you failed
When warriors swung at each other.’
 
Framar recited this verse:
 
‘Now the old man’s beard shakes,
The old weapon swerves.
His sword defies him.
The maiden’s father is afraid.
Whet your bone-twigs,
So they will bite
On courageous men,
If you think that good.’
 
Ketil said:
 
‘It is not necessary to stir us up,
Seldom do courageous fighters
Care to question
My sword-blows’ keenness
Bite now, Dragvendill
Or else break!
Both of us are doomed,
If you hesitate a third time.’
 
And then Framar said:
 
‘The father of the maiden isn’t afraid,
While Dragvendill is whole.
I know that this is certain:
It won’t hesitate a third time.’
 
Then Ketil took his sword in his hand and turned the other edge forward. Framar stood in silence, as the sword cut through his shoulders, and did not stop before reaching his hips, and then the wound gaped outwards. Then Framar recited this verse:
 
‘Trout is bold,
Dragvendill is keen,
As if they were unsaid
It cut up Odin’s words.
Balder’s father has broken faith;
It is unsafe to trust him.
Your hands be blessed!
Now we must part.’
 
Then Framar died, but Bodmod left the duelling-place with Ketil. Then Bodmod said: ‘Now if you think to give me a reward for my support, then I wish that you give me your daughter.’
 
Ketil took that well and said that Bodmod was a good comrade. After that, Ketil went home and he grew to be very famous for his great deeds. He gave Hrafnhild in marriage to Bodmod. Ketil reigned over Hrafnista while he lived, and Grim Hairy-cheek succeeded him. Grim’s son was Arrow-Odd.
 
And this saga ends here.


[1] A rast [röst] is the distance a man can travel in an hour.

[HOME][BACK]

SCHOLARSHIP & COMMENTARY

Medieval Scandinavia: An Encyclopedia, 1993:

"Ketils saga hængs forms a cycle with three other sagas, generally referred to as the Hrafnistumanna sögur ("sagas of the men of Hrafnista"), in which the heroes Grímr loðinkinni, Örvar-Oddr, and Án bogsveigir ("bow-swayer") are Ketil's descendents".